THỨ TƯ LỄ TRO
Mt 6,1-6,16-18
I. TÌM HIỂU LỜI CHÚA
1) Ý CHÍNH : Làm việc thiện cách kín đáo.
Sau khi trình bày về sự công chính mới trong việc tuân giữ các giới răn, Đức Giêsu đề cập tới một nền đạo đức mới : Phải thi hành các việc đạo đức thế nào cho hợp với tinh thần mới của Người. Những lời khuyên bao gồm ba chiều kích :
- Đối với tha nhân : Bố thí chia sẻ cơm bánh vật chất.
- Đối với Thiên Chúa : Cầu nguyện không ngừng.
- Đối với bản thân : An chay hãm mình đền tội.
Điều cốt yếu là phải trung thực trước mặt Chúa Cha, là phải thi hành theo thánh ý Chúa Cha : Tránh khua chiêng đánh trống để tìm tiếng khen nơi người đời; Tránh cầu nguyện ở nơi công cộng để cho người ta xem thấy; Tránh làm bộ mặt rầu rĩ thiểu não để cho thiên hạ biết mình đang ăn chay.
2) CHÚ THÍCH :
- Khi làm việc lành phúc đức, anh em phải coi chừng, chớ có phô trương cho thiên hạ thấy. Bằng không, anh em sẽ chẳng được Cha của anh em, Đấng ngự trên trời ban thưởng. Vậy khi bố thí, đừng có khua chiên đánh trống, như bọn đạo đức giả thường biểu diễn trong hội đường và ngoài phố xá, cốt để người ta khen. Thầy bảo thật anh em, chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải làm, để việc anh bố thí được kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả công cho anh (Mt 6,1-4) :
+ Khi làm việc lành phúc đức, anh em phải coi chừng. Chớ có phô trương cho thiên hạ thấy : Đức Giêsu đòi hỏi các môn đệ của Người phải tránh thói đạo đức giả hình của các người Pharisêu (Biệt Phái), là những kẻ “Nói mà không làm”, “Làm mọi việc cốt để cho thiên hạ thấy” (x. Mt 23,3.5).
+ Bố thí : Thời Đức Giêsu, bố thí là việc công chính bậc nhất (x. Hc 7,10). Hình như người ta ưa làm việc bố thí công khai, nên dễ đưa tới sự phô trương bề ngoài, nhằm được người ta ca tụng.
+ Đừng có khua chiên đánh trống : Rất có thể những người Pharisêu thời bấy giờ dùng chiên trống để loan báo cho người ăn xin nghèo khó tập trung lại nhận quà. Tuy nhiên, không thấy bản văn nào nói đến việc này. Do đó, ta có thể coi đây chỉ là một ví dụ có tính phóng đại để làm nổi bật tinh thần khiêm tốn, mà Đức Giêsu muốn các môn đệ của Người phải có khi làm các việc đạo đức.
+ Chúng đã được phần thưởng rồi : Lời khen của người đời chính là phần thưởng dành cho những ai làm việc bố thí chỉ nhằm mục đích tự nhiên. Do đó, họ sẽ không được công phúc thiêng liêng trước mặt Chúa Cha.
+ Đừng “cho tay trái biết việc tay phải làm” : Là một kiểu nói có nghĩa là phải giữ kín, đừng nói cho người khác biết việc mình đang làm. Người môn đệ Đức Giêsu không những phải tránh cho mọi người biết việc bố thí của mình, mà còn phải thực hiện trong âm thầm khiêm tốn.
- Và khi cầu nguyện, anh em đừng làm như bọn đạo đức giả : Chúng thích đứng cầu nguyện trong các hội đường, hoặc ngoài các ngã ba ngã tư cho người ta thấy. Thầy bảo thật anh em : Chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh, khi cầu nguyện, hãy vào phòng đóng cửa lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả công cho anh (Mt 6,5-6) :
+ Cầu nguyện : Chính Đức Giêsu đã làm gương và dạy các môn đệ về sự cầu nguyện (x. Mt 14,23). Theo các huấn thị của Người rải rác trong các Tin Mừng thì lời cầu nguyện : Phải khiêm tốn trước mặt Thiên Chúa (x. Lc 18,10-14), và người đời (x. Mt 6,5-6);Phải cầu nguyện cách chân thành, phát xuất tự đáy lòng (x. Mt 6,7); Phải tin tưởng vào lòng nhân từ của Chúa Cha (x. Mt 6,8; 7,7-11) và kiên trì nài xin (x. Lc 11,5-8; 18,1-8). Lời cầu nguyện sẽ chỉ được nhận lời khi có lòng tin (x. Mt 21,22); Khi xin Chúa Cha nhân danh Đức Giêsu (xMt 18,19-20); Xin những điều tốt lành (x. Mt 7,11).
+ Chúng thích đứng cầu nguyện trong các hội đường, hoặc ngoài các ngã ba ngã tư cho người ta thấy : Ở đây Đức Giêsu không đã kích việc cầu nguyện công khai và có tính cộng đồng (x.Mt 18,19-20), nhưng Người chỉ trích ý đồ muốn phô trương công đức để được ca tụng.
+ Hãy vào phòng đóng cửa lại mà cầu nguyện cùng Cha của anh : Đức Giêsu gợi lại cách thức của ngôn sứ Ê-li-sa khi ông cầu nguyện để làm cho đức bé mới chết được sống lại (x. 2 V 4,33). Cách thức cầu nguyện kín đáo này trái ngược với cách phô trương của những kẻ giả hình. Cầu nguyện là sự gặp gỡ Thiên Chúa. “Vào phòng” là sự hồi tâm, đặt mình trước sự hiện diện của Thiên Chúa nhờ đức tin. Thiếu điều này thì không thể có cầu nguyện thật sự.
- Còn ăn chay, anh em chớ làm bộ rầu rĩ như bọn đạo đức giả : Chúng làm cho ra vẻ thiểu não, để thiên hạ thấy là chúng ăn chay. Thầy bảo thật anh em, chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh, khi ăn chay, nên rửa mặt cho sạch, chải đầu cho thơm, để không ai thấy là anh ăn chay, ngoại trừ Cha của anh, Đấng hiện diện nơi kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả công cho anh (Mt 6,16-18) :
+ Ăn chay : Đã từ lâu, dân Israen có tục ăn chay mỗi khi có tang chế (x. 2 Sm 3,35), khi cầu xin Chúa một ơn đặc biệt (2 Sm 12,16). Ăn chay theo luật Môsê là nhịn ăn uống vào lúc ban ngày. Sự nhịn ăn uống này sẽ kéo dài trong một thời gian lâu hay mau tùy trường hợp. Trong thời gian ăn chay, người ta không tắm rửa, để râu tóc mọc dài, và mặc một loại quần áo vải thô đặc biệt. Thời Đức Giêsu, dân Do thái chỉ bị bắt buộc phải ăn chay trong lễ Xá Tội vào mùng mười tháng Bảy, tức khoảng cuối tháng chín dương lịch (x. Lv 16,29-31; Cv 27,9), trong ngày kỷ niệm đền thờ bị tàn phá và trong lúc gặp thiên tai. Việc ăn chay này do các vị đầu mục quyết định. Riêng người Pharisêu thì còn tự nguyện ăn chay thêm hai lần một tuần (x. Lc 18,12) và việc chay tịnh mang tính đạo đức hình thức bề ngoài (x. Mc 2,18). Nhưng Đức Giêsu không chấp nhận lối khổ chế máy móc này (x. Mc 2,19-20).
+ Còn anh, khi ăn chay… : Đức Giêsu muốn cho các môn đệ của Người phải ăn chay trong sự khiêm tốn : Thay vì rắc tro lên mặt, để râu tóc bù xù, quần áo dơ bẩn…thì phải rửa mặt cho sạch, chải đầu cho thơm như thường lệ, để người ta không biết mình ăn chay.
II. HỌC SỐNG LỜI CHÚA
1) Chủ đề 1 : Mùa chay : Thời kỳ hồi tâm sám hối.
- Lời Chúa : “Hãy ăn chay, khóc lóc và thống thiết than van. Hãy xé lòng chứ đừng xé áo” (Ge 2,12b-13a) :
- Câu chuyện 1 : Điều gì làm Chúa hài lòng nhất ?
Trong kho tàng truyện tích Hồi Giáo có một câu chuyện như sau : Ngày kia, Đức A-la truyền cho một sứ thần xuống thế gian để tìm một điều tốt đẹp nhất mang về trời dâng cho Ngài. Sứ thần liền hạ cánh xuống một bãi chiến trường, nơi máu của các anh hùng đang chảy lai láng. Sứ thần thu nhặt một ít máu đó mang về trời trình lên A-la. Nhưng xem ra Ngài không hài lòng bao nhiêu. Ngài bảo : “Máu đổ ra cho tổ quốc và tôn giáo là một điều quí giá thật. Nhưng vẫn chưa phải là điều tốt đẹp nhất nơi trần gian”.
Sứ thần đành phải xuống thế một lần nữa. Lần này ngài gặp đám tang của một người giàu mà có lòng quảng đại. Vô số người nghèo đi theo sau quan tài. Họ vừa đi vừa khóc và xông hương quan tài để biểu lộ lòng biết ơn đối với vị ân nhân. Sứ thần liền thu nhặt hương thơm ấy mang về trời dâng lên Đức A-la. Lần này Đức A-la mỉm cười đón lấy hương thơm ngào ngạt. Nhưng xem ra Ngài vẫn chưa hài lòng. Ngài phán : “Dĩ nhiên lòng biết ơn là một trong những điều tốt đẹp và hiếm có dưới trần gian. Nhưng Ta nghĩ vẫn còn có cái gì khác tốt đẹp hơn nữa !
Một lần nữa, sứ thần vâng lệnh xuống trần gian. Sau nhiều ngày tìm kiếm khắp bốn phương, một buổi chiều nọ sứ thần dừng chân nghỉ bên vệ đường. Ngài bỗng thấy một người đàn ông đang khóc lóc thảm thiết. Sứ thần liền đến gần và hỏi lý do tại sao khóc như vậy. Người đàn ông đã giải thích như sau : “Tôi đã chiều theo cơn cám dỗ mà phạm tội. Giờ đây nước mắt chính là việc làm hằng ngày của tôi !”. Sứ thần giơ tay hứng lấy những giọt nước mắt còn nóng hổi và bay về trời dâng lên Đức A-la. Đức A-la chăm chú nhìn những giọt nước mắt rồi mỉm cười nói : “Thế là ngươi đã hoàn thành nhiệm vụ. Quả thật, dưới trần gian không có điều gì tốt đẹp và hữu ích cho bằng lòng sám hối ăn năn. Bởi vì nó có sức mạnh canh tân cuộc đời người ta. Một lòng sám hối chân thành có sức mạnh biến đổi tâm hồn con người từ tình trạng mùa đông lạnh giá trở thành mùa xuân đầy ắp tình người”.
- Câu chuyện 2 : Tránh rượu chè say sưa :
Một câu chuyện cổ của Pháp cho thấy tác hại của rượu như sau :
Sau khi được cứu trong nạn lụt Đại Hồng Thủy, Noe cùng các con cái và thú vật ra khỏi tàu và bắt đầu canh tác ruộng vườn. Ngoài việc cấy lúa và rau bắp làm lương thực, Noe còn trồng thêm một vườn nho. Bấy giờ Xatan luôn theo dõi mọi việc làm của Noe. Hắn lại gần và hỏi : “Này Noe, ông đang trồng cây gì thế ? Noe trả lời : “Trồng cây nho”. Xatan hỏi tiếp : “Trồng nho thì có lợi gì hay không ?”. Noe trả lời : “Có lợi lắm chứ. Này nhé : trái của nó vừa ngon ngọt lại vừa đẹp mắt. Hơn nữa, người ta còn ép trái nho để làm rượu nữa !’. Xatan liền nói : “Vậy thì để ta giúp đỡ ông”. Xatan liền giết một con chiên, một con sư tử, một con lừa và một con heo. Hắn lấy máu của chúng hòa chung lại và tưới xuống góc cây nho. Thế là cây nho ngày một lớn lên rất nhanh. Sau khi cây nho đơm hoa kết trái, Noe lấy trái của nó ép thành rượu. Rồi ông uống rượu say và nằm trần truồng giữa lều. Các con của Noe phải lấy áo choàng, đi giật lùi mà đắp lên người ông (x. St 9,20-23).
Từ đó trở đi, rượu có sức biến đổi con người : uống ly thứ nhất người ta sẽ vui vẻ dễ thương như con chiên. Uống ly thứ hai thì sẽ trở nên táo bạo hơn, giống loài sư tử. Uống ly thứ ba thì tâm trí trở thành u mê như con lừa. Nếu tiếp tục uống thêm ly thứ năm thứ sáu nữa thì người ta bị mất tự chủ và sẽ chạy theo đam mê lạc thú bất chính giống như loài heo vậy !
- Suy niệm : Về những giọt lệ thống hối.
Không gì đẹp bằng những giọt nước mắt : Nước mắt của niềm vui hân hoan, của sự khoan dung tha thứ, của tình thương chia sẻ, của sự cảm thông với nỗi đau của đồng loại…nhưng đẹp nhất vẫn là những giọt lệ của lòng sám hối ăn năn :
** Nước mắt của tông đồ Phêrô ăn năn sám hối vì tội chối Thầy ba lần !
** Nước mắt của cô Maria Mác-đa-la sám hối tội lỗi đã phạm, sau khi khám phá ra tình thương từ bi bao dung của Chúa !
** Nước mắt sám hối của đứa con hoang đàng khi trở về nhà cha, để xin tha tội đã bỏ nhà đi hoang, và quyết tâm sống hiếu thảo với cha trong những ngày sắp tới.
** Nước mắt đau khổ của bà Mônica, chảy ra trong suốt 18 năm, để sám hối thay cho đứa con trai hư hỏng của bà là Au-gút-ti-nô sớm được ăn năn trở về với Chúa.
- Thảo luận :
1) Hãy cho biết tại sao sau nhiều lần xưng tội…mà người tín hữu chúng ta vẫn tiếp tục phạm lại nhiều tội đã ăn năn sám hối trước đó như : mê tín, bỏ lễ chúa nhật, không vâng lời, cãi lộn đánh nhau, nói xấu, chửi thề tục tĩu, dối trá lừa đảo…Tại sao không thể sửa đổi được nhiều thói hư tật xấu như : tự ái cao, ích kỷ, mê dâm dục, giận dữ, say xỉn, ganh ghét, làm biếng ?
2) Trong Mùa Chay này, tôi quyết tâm tu sửa tật xấu nào thường hay sai lỗi nhất ? Tôi sẽ dùng phương pháp nào để việc hoán cải đạt kết quả tốt ? (Cầu nguyện, làm chủ bản thân qua việc hy sinh hãm minh.
2) Chủ đề 2 : Mùa chay, thời kỳ làm việc thiện.
- Lời Chúa : “Khi bố thí đừng cho tay trái biết việc tay phải làm” ( Mt 6,3).
- Câu chuyện : Nơi nào trong nhàthờ chuột ít bị quấy rầy nhất ?
Có một con chuột cống sống trong một ngôi nhà thờ cổ miền quê. Một hôm nó đi lang thang trong nhà thờ kiếm cái gì ăn cho đỡ đói. Bỗng nó gặp một con chuột khác cũng đang đi tìm thức ăn. Hai con chuột làm quen và hỏi thăm về chỗ ở của nhau. Con thứ nhất tâm sự : “Tớ đang sống chui rúc dưới gầm tòa giải tội trong nhà thờ này, nhưng chẳng mấy khi được yên thân. Vì lúc nào cũng có người đến xưng tội làm mất giấc ngủ của tớ !”. Nghe vậy, chuột thứ hai tỏ ra thông cảm với bạn nên nói : “Vậy thì bồ hãy dọn đến ở chung với tớ. Chỗ tớ đang ở vừa ấm áp sạch sẽ, lại vừa yên tĩnh và ít bị quấy rầy !” Chuột thứ nhất ngạc nhiên nói : “Có một chỗ ở như thế thật ư ? Vậy bồ hãy cho tớ biết chỗ ở đó ở đâu vậy ?”Chuột thứ hai đáp : “Đó là thùng quyên góp giúp đỡ người nghèo ở cuối nhà thờ này đấy !”
- Suy niệm :
+ Yêu thương là cho đi : Cho nhiều là dấu hiệu yêu nhiều. Thánh Phaolô đã khuyên các kỳ mục ở Ephêxô như sau : “Và phải nhớ lại lời Chúa Giêsu đã dạy : Cho thì có phúc hơn là nhận” (Cv 20,35). Thánh Giacôbê dạy các tín hữu phải có đức tin hành động như sau : “Giả như có người anh em hay chị em không có áo che thân và không đủ của ăn hàng ngày, mà có ai trong anh em lại nói với họ : “Hãy đi bình an, mặc cho ấm và ăn cho no”, nhưng lại không cho họ những thứ thân xác họ đang cần, thì nào có ích lợi gì ?’ (Gc 2,15-16).
+ Một việc đạo đức ta cần quan tâm thực hiện trong Mùa Chay là sự bố thí chia sẻ cơm bánh cho người nghèo đói. Việc bố thí này tuy khó thực hiện, nhưng mang lại sự hữu ích cho tâm hồn ta.
** Khó thực hiện vì “Đồng tiền liền khúc ruột” : Chỉ những người có lòng hy sinh và quảng đại mới có thể thực hiện được tốt việc bố thí này.
** Việc bố thí có giá trị giúp ta ý thức về giá trị tướng đối của đồng tiền : Giúp ta biết dùng đồng tiền trong những việc làm vinh danh Thiên Chúa và hữu ích cho phần rỗi tha nhân, giúp ta bớt đi lòng dính bén với của cải vật chất như Đức Giêsu đã khuyên chàng thanh niên giàu có muốn nên trọn lành như sau : “Anh chỉ thiếu có một điều, là hãy đi bán những gì anh có mà cho người nghèo, anh sẽ được một kho tàng trên trời, rồi hãy đến theo tôi” (Mc 10,21).
** Bố thí còn là một cách đền tội hữu hiệu : Sứ thần Raphaen đã khuyên bảo cha con Tôbia như sau : “Bố thí đi đôi với đời sống công chính, thì tốt hơn có của mà ăn ở bất công. Làm phúc bố thí thì đẹp hơn là tích trữ vàng bạc. Việc bố thí cứu ta khỏi chết và tẩy sạch mọi tội lỗi. Những người làm phúc bố thí sẽ được sống lâu” (Tb 12,8-9).
- Thực hành : Trong Mùa Chay, ta nên làm thêm một số việc đạo đức như : dự lễ và rước lễ hằng ngày; mỗi ngày cố gắng làm vài ba việc hãm mình, quyết tâm sửa một thói hư như : Hay chửi thề tục tĩu, ích kỷ, lười biếng làm việc lành…bằng cách làm một việc tốt đối lập với thói hư nói trên, kèm theo một lời nguyện tắt. Chẳng hạn : “Lạy Chúa, xin cho con chừa bỏ được tội nói xấu người con không ưa, bằng cách thành thật khen ngợi ưu điểm của họ với người khác,để con mỗi ngày nên giống Chúa hơn”.
III. HIỆP SỐNG NGUYỆN CẦU
1) Lạy Chúa Giêsu, cùng với toàn thể Hội Thánh, con bước vào Mùa Chay. Con tạ ơn Chúa đã cho con thời gian thuận tiện này để duyệt xét lại cuộc đời, và chấn chỉnh những thiếu sót, lệch lạc nơi con người con. Xin chúa chiếu dọi ánh sáng của Chúa để con nhìn rõ con người của con. Nhất là xin Chúa ban ơn nâng đỡ sự yếu hèn của con. Chỉ có ơn Chúa mới có thể làm cho con trỗi dậy trở về với Chúa để đổi mới đời sống của con.
Lạy Chúa, xin giúp con biết sống tình thương của Chúa. Con thường có thái độ ích kỷ khép kín cửa lòng trước tha nhân. Đôi lúc con làm được một vài việc tốt, nhưng lại muốn cho nhiều người biết và khen ngợi. Xin chúa cho con biết khiêm tốn “Đừng cho tay trái biết việc tay phải làm”, để con xứng đáng được Chúa thương ban thưởng hạnh phúc đời sau.
X) Hiệp cùng Mẹ Maria. - Đ) Xin Chúa nhậm lời chúng con.
2) Lạy Mẹ Maria. Xin giúp con noi gương Mẹ : làm mọi việc trong tinh thần khiêm hạ, không chút phô trương. Khi cầu nguyện, xin cho con không dừng lại ở hình thức bề ngoài như đọc kinh dự lễ, tĩnh tâm và đi hành hương…Nhưng con cần phải đi sâu vào tâm tình với Chúa và kết hiệp mật thiết với Người, noi gương Mẹ xưa.
Lạy Mẹ, trong Mùa Chay này, xin giúp con biết làm chủ bản thân con. Xin giúp con quyết tâm sửa đổi những đam mê lạc thú bất chính, những khuynh hướng vị kỷ thấp hèn. Xin dạy con biết hy sinh, từ bỏ ý riêng và tuân phục Ý Chúa, bằng cách vâng lời dạy bảo của bề trên, cha mẹ, thầy dạy…Xin cho con can đảm chấp nhận vác thập giá là những gian lao vất vả trong cuộc sống, những tai nạn rủi ro trái ý, những khó khăn trở lực gặp phải trong cuộc sống hằng ngày…mà bước theo chân Chúa Giêsu như Mẹ khi xưa. Nhờ đó, con sẽ xứng đáng trở nên môn đệ đích thực của Người.
X) Hiệp cùng Mẹ Maria. - Đ) Xin Chúa nhậm lời chúng con.
Trích Hiệp sống Lời Chúa
Mt 6,1-6,16-18
I. TÌM HIỂU LỜI CHÚA
1) Ý CHÍNH : Làm việc thiện cách kín đáo.
Sau khi trình bày về sự công chính mới trong việc tuân giữ các giới răn, Đức Giêsu đề cập tới một nền đạo đức mới : Phải thi hành các việc đạo đức thế nào cho hợp với tinh thần mới của Người. Những lời khuyên bao gồm ba chiều kích :
- Đối với tha nhân : Bố thí chia sẻ cơm bánh vật chất.
- Đối với Thiên Chúa : Cầu nguyện không ngừng.
- Đối với bản thân : An chay hãm mình đền tội.
Điều cốt yếu là phải trung thực trước mặt Chúa Cha, là phải thi hành theo thánh ý Chúa Cha : Tránh khua chiêng đánh trống để tìm tiếng khen nơi người đời; Tránh cầu nguyện ở nơi công cộng để cho người ta xem thấy; Tránh làm bộ mặt rầu rĩ thiểu não để cho thiên hạ biết mình đang ăn chay.
2) CHÚ THÍCH :
- Khi làm việc lành phúc đức, anh em phải coi chừng, chớ có phô trương cho thiên hạ thấy. Bằng không, anh em sẽ chẳng được Cha của anh em, Đấng ngự trên trời ban thưởng. Vậy khi bố thí, đừng có khua chiên đánh trống, như bọn đạo đức giả thường biểu diễn trong hội đường và ngoài phố xá, cốt để người ta khen. Thầy bảo thật anh em, chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải làm, để việc anh bố thí được kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả công cho anh (Mt 6,1-4) :
+ Khi làm việc lành phúc đức, anh em phải coi chừng. Chớ có phô trương cho thiên hạ thấy : Đức Giêsu đòi hỏi các môn đệ của Người phải tránh thói đạo đức giả hình của các người Pharisêu (Biệt Phái), là những kẻ “Nói mà không làm”, “Làm mọi việc cốt để cho thiên hạ thấy” (x. Mt 23,3.5).
+ Bố thí : Thời Đức Giêsu, bố thí là việc công chính bậc nhất (x. Hc 7,10). Hình như người ta ưa làm việc bố thí công khai, nên dễ đưa tới sự phô trương bề ngoài, nhằm được người ta ca tụng.
+ Đừng có khua chiên đánh trống : Rất có thể những người Pharisêu thời bấy giờ dùng chiên trống để loan báo cho người ăn xin nghèo khó tập trung lại nhận quà. Tuy nhiên, không thấy bản văn nào nói đến việc này. Do đó, ta có thể coi đây chỉ là một ví dụ có tính phóng đại để làm nổi bật tinh thần khiêm tốn, mà Đức Giêsu muốn các môn đệ của Người phải có khi làm các việc đạo đức.
+ Chúng đã được phần thưởng rồi : Lời khen của người đời chính là phần thưởng dành cho những ai làm việc bố thí chỉ nhằm mục đích tự nhiên. Do đó, họ sẽ không được công phúc thiêng liêng trước mặt Chúa Cha.
+ Đừng “cho tay trái biết việc tay phải làm” : Là một kiểu nói có nghĩa là phải giữ kín, đừng nói cho người khác biết việc mình đang làm. Người môn đệ Đức Giêsu không những phải tránh cho mọi người biết việc bố thí của mình, mà còn phải thực hiện trong âm thầm khiêm tốn.
- Và khi cầu nguyện, anh em đừng làm như bọn đạo đức giả : Chúng thích đứng cầu nguyện trong các hội đường, hoặc ngoài các ngã ba ngã tư cho người ta thấy. Thầy bảo thật anh em : Chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh, khi cầu nguyện, hãy vào phòng đóng cửa lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả công cho anh (Mt 6,5-6) :
+ Cầu nguyện : Chính Đức Giêsu đã làm gương và dạy các môn đệ về sự cầu nguyện (x. Mt 14,23). Theo các huấn thị của Người rải rác trong các Tin Mừng thì lời cầu nguyện : Phải khiêm tốn trước mặt Thiên Chúa (x. Lc 18,10-14), và người đời (x. Mt 6,5-6);Phải cầu nguyện cách chân thành, phát xuất tự đáy lòng (x. Mt 6,7); Phải tin tưởng vào lòng nhân từ của Chúa Cha (x. Mt 6,8; 7,7-11) và kiên trì nài xin (x. Lc 11,5-8; 18,1-8). Lời cầu nguyện sẽ chỉ được nhận lời khi có lòng tin (x. Mt 21,22); Khi xin Chúa Cha nhân danh Đức Giêsu (xMt 18,19-20); Xin những điều tốt lành (x. Mt 7,11).
+ Chúng thích đứng cầu nguyện trong các hội đường, hoặc ngoài các ngã ba ngã tư cho người ta thấy : Ở đây Đức Giêsu không đã kích việc cầu nguyện công khai và có tính cộng đồng (x.Mt 18,19-20), nhưng Người chỉ trích ý đồ muốn phô trương công đức để được ca tụng.
+ Hãy vào phòng đóng cửa lại mà cầu nguyện cùng Cha của anh : Đức Giêsu gợi lại cách thức của ngôn sứ Ê-li-sa khi ông cầu nguyện để làm cho đức bé mới chết được sống lại (x. 2 V 4,33). Cách thức cầu nguyện kín đáo này trái ngược với cách phô trương của những kẻ giả hình. Cầu nguyện là sự gặp gỡ Thiên Chúa. “Vào phòng” là sự hồi tâm, đặt mình trước sự hiện diện của Thiên Chúa nhờ đức tin. Thiếu điều này thì không thể có cầu nguyện thật sự.
- Còn ăn chay, anh em chớ làm bộ rầu rĩ như bọn đạo đức giả : Chúng làm cho ra vẻ thiểu não, để thiên hạ thấy là chúng ăn chay. Thầy bảo thật anh em, chúng đã được phần thưởng rồi. Còn anh, khi ăn chay, nên rửa mặt cho sạch, chải đầu cho thơm, để không ai thấy là anh ăn chay, ngoại trừ Cha của anh, Đấng hiện diện nơi kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả công cho anh (Mt 6,16-18) :
+ Ăn chay : Đã từ lâu, dân Israen có tục ăn chay mỗi khi có tang chế (x. 2 Sm 3,35), khi cầu xin Chúa một ơn đặc biệt (2 Sm 12,16). Ăn chay theo luật Môsê là nhịn ăn uống vào lúc ban ngày. Sự nhịn ăn uống này sẽ kéo dài trong một thời gian lâu hay mau tùy trường hợp. Trong thời gian ăn chay, người ta không tắm rửa, để râu tóc mọc dài, và mặc một loại quần áo vải thô đặc biệt. Thời Đức Giêsu, dân Do thái chỉ bị bắt buộc phải ăn chay trong lễ Xá Tội vào mùng mười tháng Bảy, tức khoảng cuối tháng chín dương lịch (x. Lv 16,29-31; Cv 27,9), trong ngày kỷ niệm đền thờ bị tàn phá và trong lúc gặp thiên tai. Việc ăn chay này do các vị đầu mục quyết định. Riêng người Pharisêu thì còn tự nguyện ăn chay thêm hai lần một tuần (x. Lc 18,12) và việc chay tịnh mang tính đạo đức hình thức bề ngoài (x. Mc 2,18). Nhưng Đức Giêsu không chấp nhận lối khổ chế máy móc này (x. Mc 2,19-20).
+ Còn anh, khi ăn chay… : Đức Giêsu muốn cho các môn đệ của Người phải ăn chay trong sự khiêm tốn : Thay vì rắc tro lên mặt, để râu tóc bù xù, quần áo dơ bẩn…thì phải rửa mặt cho sạch, chải đầu cho thơm như thường lệ, để người ta không biết mình ăn chay.
II. HỌC SỐNG LỜI CHÚA
1) Chủ đề 1 : Mùa chay : Thời kỳ hồi tâm sám hối.
- Lời Chúa : “Hãy ăn chay, khóc lóc và thống thiết than van. Hãy xé lòng chứ đừng xé áo” (Ge 2,12b-13a) :
- Câu chuyện 1 : Điều gì làm Chúa hài lòng nhất ?
Trong kho tàng truyện tích Hồi Giáo có một câu chuyện như sau : Ngày kia, Đức A-la truyền cho một sứ thần xuống thế gian để tìm một điều tốt đẹp nhất mang về trời dâng cho Ngài. Sứ thần liền hạ cánh xuống một bãi chiến trường, nơi máu của các anh hùng đang chảy lai láng. Sứ thần thu nhặt một ít máu đó mang về trời trình lên A-la. Nhưng xem ra Ngài không hài lòng bao nhiêu. Ngài bảo : “Máu đổ ra cho tổ quốc và tôn giáo là một điều quí giá thật. Nhưng vẫn chưa phải là điều tốt đẹp nhất nơi trần gian”.
Sứ thần đành phải xuống thế một lần nữa. Lần này ngài gặp đám tang của một người giàu mà có lòng quảng đại. Vô số người nghèo đi theo sau quan tài. Họ vừa đi vừa khóc và xông hương quan tài để biểu lộ lòng biết ơn đối với vị ân nhân. Sứ thần liền thu nhặt hương thơm ấy mang về trời dâng lên Đức A-la. Lần này Đức A-la mỉm cười đón lấy hương thơm ngào ngạt. Nhưng xem ra Ngài vẫn chưa hài lòng. Ngài phán : “Dĩ nhiên lòng biết ơn là một trong những điều tốt đẹp và hiếm có dưới trần gian. Nhưng Ta nghĩ vẫn còn có cái gì khác tốt đẹp hơn nữa !
Một lần nữa, sứ thần vâng lệnh xuống trần gian. Sau nhiều ngày tìm kiếm khắp bốn phương, một buổi chiều nọ sứ thần dừng chân nghỉ bên vệ đường. Ngài bỗng thấy một người đàn ông đang khóc lóc thảm thiết. Sứ thần liền đến gần và hỏi lý do tại sao khóc như vậy. Người đàn ông đã giải thích như sau : “Tôi đã chiều theo cơn cám dỗ mà phạm tội. Giờ đây nước mắt chính là việc làm hằng ngày của tôi !”. Sứ thần giơ tay hứng lấy những giọt nước mắt còn nóng hổi và bay về trời dâng lên Đức A-la. Đức A-la chăm chú nhìn những giọt nước mắt rồi mỉm cười nói : “Thế là ngươi đã hoàn thành nhiệm vụ. Quả thật, dưới trần gian không có điều gì tốt đẹp và hữu ích cho bằng lòng sám hối ăn năn. Bởi vì nó có sức mạnh canh tân cuộc đời người ta. Một lòng sám hối chân thành có sức mạnh biến đổi tâm hồn con người từ tình trạng mùa đông lạnh giá trở thành mùa xuân đầy ắp tình người”.
- Câu chuyện 2 : Tránh rượu chè say sưa :
Một câu chuyện cổ của Pháp cho thấy tác hại của rượu như sau :
Sau khi được cứu trong nạn lụt Đại Hồng Thủy, Noe cùng các con cái và thú vật ra khỏi tàu và bắt đầu canh tác ruộng vườn. Ngoài việc cấy lúa và rau bắp làm lương thực, Noe còn trồng thêm một vườn nho. Bấy giờ Xatan luôn theo dõi mọi việc làm của Noe. Hắn lại gần và hỏi : “Này Noe, ông đang trồng cây gì thế ? Noe trả lời : “Trồng cây nho”. Xatan hỏi tiếp : “Trồng nho thì có lợi gì hay không ?”. Noe trả lời : “Có lợi lắm chứ. Này nhé : trái của nó vừa ngon ngọt lại vừa đẹp mắt. Hơn nữa, người ta còn ép trái nho để làm rượu nữa !’. Xatan liền nói : “Vậy thì để ta giúp đỡ ông”. Xatan liền giết một con chiên, một con sư tử, một con lừa và một con heo. Hắn lấy máu của chúng hòa chung lại và tưới xuống góc cây nho. Thế là cây nho ngày một lớn lên rất nhanh. Sau khi cây nho đơm hoa kết trái, Noe lấy trái của nó ép thành rượu. Rồi ông uống rượu say và nằm trần truồng giữa lều. Các con của Noe phải lấy áo choàng, đi giật lùi mà đắp lên người ông (x. St 9,20-23).
Từ đó trở đi, rượu có sức biến đổi con người : uống ly thứ nhất người ta sẽ vui vẻ dễ thương như con chiên. Uống ly thứ hai thì sẽ trở nên táo bạo hơn, giống loài sư tử. Uống ly thứ ba thì tâm trí trở thành u mê như con lừa. Nếu tiếp tục uống thêm ly thứ năm thứ sáu nữa thì người ta bị mất tự chủ và sẽ chạy theo đam mê lạc thú bất chính giống như loài heo vậy !
- Suy niệm : Về những giọt lệ thống hối.
Không gì đẹp bằng những giọt nước mắt : Nước mắt của niềm vui hân hoan, của sự khoan dung tha thứ, của tình thương chia sẻ, của sự cảm thông với nỗi đau của đồng loại…nhưng đẹp nhất vẫn là những giọt lệ của lòng sám hối ăn năn :
** Nước mắt của tông đồ Phêrô ăn năn sám hối vì tội chối Thầy ba lần !
** Nước mắt của cô Maria Mác-đa-la sám hối tội lỗi đã phạm, sau khi khám phá ra tình thương từ bi bao dung của Chúa !
** Nước mắt sám hối của đứa con hoang đàng khi trở về nhà cha, để xin tha tội đã bỏ nhà đi hoang, và quyết tâm sống hiếu thảo với cha trong những ngày sắp tới.
** Nước mắt đau khổ của bà Mônica, chảy ra trong suốt 18 năm, để sám hối thay cho đứa con trai hư hỏng của bà là Au-gút-ti-nô sớm được ăn năn trở về với Chúa.
- Thảo luận :
1) Hãy cho biết tại sao sau nhiều lần xưng tội…mà người tín hữu chúng ta vẫn tiếp tục phạm lại nhiều tội đã ăn năn sám hối trước đó như : mê tín, bỏ lễ chúa nhật, không vâng lời, cãi lộn đánh nhau, nói xấu, chửi thề tục tĩu, dối trá lừa đảo…Tại sao không thể sửa đổi được nhiều thói hư tật xấu như : tự ái cao, ích kỷ, mê dâm dục, giận dữ, say xỉn, ganh ghét, làm biếng ?
2) Trong Mùa Chay này, tôi quyết tâm tu sửa tật xấu nào thường hay sai lỗi nhất ? Tôi sẽ dùng phương pháp nào để việc hoán cải đạt kết quả tốt ? (Cầu nguyện, làm chủ bản thân qua việc hy sinh hãm minh.
2) Chủ đề 2 : Mùa chay, thời kỳ làm việc thiện.
- Lời Chúa : “Khi bố thí đừng cho tay trái biết việc tay phải làm” ( Mt 6,3).
- Câu chuyện : Nơi nào trong nhàthờ chuột ít bị quấy rầy nhất ?
Có một con chuột cống sống trong một ngôi nhà thờ cổ miền quê. Một hôm nó đi lang thang trong nhà thờ kiếm cái gì ăn cho đỡ đói. Bỗng nó gặp một con chuột khác cũng đang đi tìm thức ăn. Hai con chuột làm quen và hỏi thăm về chỗ ở của nhau. Con thứ nhất tâm sự : “Tớ đang sống chui rúc dưới gầm tòa giải tội trong nhà thờ này, nhưng chẳng mấy khi được yên thân. Vì lúc nào cũng có người đến xưng tội làm mất giấc ngủ của tớ !”. Nghe vậy, chuột thứ hai tỏ ra thông cảm với bạn nên nói : “Vậy thì bồ hãy dọn đến ở chung với tớ. Chỗ tớ đang ở vừa ấm áp sạch sẽ, lại vừa yên tĩnh và ít bị quấy rầy !” Chuột thứ nhất ngạc nhiên nói : “Có một chỗ ở như thế thật ư ? Vậy bồ hãy cho tớ biết chỗ ở đó ở đâu vậy ?”Chuột thứ hai đáp : “Đó là thùng quyên góp giúp đỡ người nghèo ở cuối nhà thờ này đấy !”
- Suy niệm :
+ Yêu thương là cho đi : Cho nhiều là dấu hiệu yêu nhiều. Thánh Phaolô đã khuyên các kỳ mục ở Ephêxô như sau : “Và phải nhớ lại lời Chúa Giêsu đã dạy : Cho thì có phúc hơn là nhận” (Cv 20,35). Thánh Giacôbê dạy các tín hữu phải có đức tin hành động như sau : “Giả như có người anh em hay chị em không có áo che thân và không đủ của ăn hàng ngày, mà có ai trong anh em lại nói với họ : “Hãy đi bình an, mặc cho ấm và ăn cho no”, nhưng lại không cho họ những thứ thân xác họ đang cần, thì nào có ích lợi gì ?’ (Gc 2,15-16).
+ Một việc đạo đức ta cần quan tâm thực hiện trong Mùa Chay là sự bố thí chia sẻ cơm bánh cho người nghèo đói. Việc bố thí này tuy khó thực hiện, nhưng mang lại sự hữu ích cho tâm hồn ta.
** Khó thực hiện vì “Đồng tiền liền khúc ruột” : Chỉ những người có lòng hy sinh và quảng đại mới có thể thực hiện được tốt việc bố thí này.
** Việc bố thí có giá trị giúp ta ý thức về giá trị tướng đối của đồng tiền : Giúp ta biết dùng đồng tiền trong những việc làm vinh danh Thiên Chúa và hữu ích cho phần rỗi tha nhân, giúp ta bớt đi lòng dính bén với của cải vật chất như Đức Giêsu đã khuyên chàng thanh niên giàu có muốn nên trọn lành như sau : “Anh chỉ thiếu có một điều, là hãy đi bán những gì anh có mà cho người nghèo, anh sẽ được một kho tàng trên trời, rồi hãy đến theo tôi” (Mc 10,21).
** Bố thí còn là một cách đền tội hữu hiệu : Sứ thần Raphaen đã khuyên bảo cha con Tôbia như sau : “Bố thí đi đôi với đời sống công chính, thì tốt hơn có của mà ăn ở bất công. Làm phúc bố thí thì đẹp hơn là tích trữ vàng bạc. Việc bố thí cứu ta khỏi chết và tẩy sạch mọi tội lỗi. Những người làm phúc bố thí sẽ được sống lâu” (Tb 12,8-9).
- Thực hành : Trong Mùa Chay, ta nên làm thêm một số việc đạo đức như : dự lễ và rước lễ hằng ngày; mỗi ngày cố gắng làm vài ba việc hãm mình, quyết tâm sửa một thói hư như : Hay chửi thề tục tĩu, ích kỷ, lười biếng làm việc lành…bằng cách làm một việc tốt đối lập với thói hư nói trên, kèm theo một lời nguyện tắt. Chẳng hạn : “Lạy Chúa, xin cho con chừa bỏ được tội nói xấu người con không ưa, bằng cách thành thật khen ngợi ưu điểm của họ với người khác,để con mỗi ngày nên giống Chúa hơn”.
III. HIỆP SỐNG NGUYỆN CẦU
1) Lạy Chúa Giêsu, cùng với toàn thể Hội Thánh, con bước vào Mùa Chay. Con tạ ơn Chúa đã cho con thời gian thuận tiện này để duyệt xét lại cuộc đời, và chấn chỉnh những thiếu sót, lệch lạc nơi con người con. Xin chúa chiếu dọi ánh sáng của Chúa để con nhìn rõ con người của con. Nhất là xin Chúa ban ơn nâng đỡ sự yếu hèn của con. Chỉ có ơn Chúa mới có thể làm cho con trỗi dậy trở về với Chúa để đổi mới đời sống của con.
Lạy Chúa, xin giúp con biết sống tình thương của Chúa. Con thường có thái độ ích kỷ khép kín cửa lòng trước tha nhân. Đôi lúc con làm được một vài việc tốt, nhưng lại muốn cho nhiều người biết và khen ngợi. Xin chúa cho con biết khiêm tốn “Đừng cho tay trái biết việc tay phải làm”, để con xứng đáng được Chúa thương ban thưởng hạnh phúc đời sau.
X) Hiệp cùng Mẹ Maria. - Đ) Xin Chúa nhậm lời chúng con.
2) Lạy Mẹ Maria. Xin giúp con noi gương Mẹ : làm mọi việc trong tinh thần khiêm hạ, không chút phô trương. Khi cầu nguyện, xin cho con không dừng lại ở hình thức bề ngoài như đọc kinh dự lễ, tĩnh tâm và đi hành hương…Nhưng con cần phải đi sâu vào tâm tình với Chúa và kết hiệp mật thiết với Người, noi gương Mẹ xưa.
Lạy Mẹ, trong Mùa Chay này, xin giúp con biết làm chủ bản thân con. Xin giúp con quyết tâm sửa đổi những đam mê lạc thú bất chính, những khuynh hướng vị kỷ thấp hèn. Xin dạy con biết hy sinh, từ bỏ ý riêng và tuân phục Ý Chúa, bằng cách vâng lời dạy bảo của bề trên, cha mẹ, thầy dạy…Xin cho con can đảm chấp nhận vác thập giá là những gian lao vất vả trong cuộc sống, những tai nạn rủi ro trái ý, những khó khăn trở lực gặp phải trong cuộc sống hằng ngày…mà bước theo chân Chúa Giêsu như Mẹ khi xưa. Nhờ đó, con sẽ xứng đáng trở nên môn đệ đích thực của Người.
X) Hiệp cùng Mẹ Maria. - Đ) Xin Chúa nhậm lời chúng con.
Trích Hiệp sống Lời Chúa