David Warren, của The Catholic Thing, ngày 2 tháng 5 năm 2025, cho hay: Tôi nhận ra rằng nửa thế kỷ đã trôi qua, trong khi nhiều bản tin khác nhau đang thông báo cho tôi về những thảm họa mới nhất. Tất nhiên, không có mối liên hệ nào giữa bất cứ sự kiện nào trong số này, hoặc giữa bất cứ hai sự kiện nào trên trái đất này.

Và không có thứ gọi là chiến tranh tôn giáo, trái ngược với chiến tranh từ những nguyên nhân hoàn toàn phi tôn giáo. Ngoại trừ, mọi cuộc chiến đều là chiến tranh tôn giáo và luôn như vậy.

Điều này trở nên rõ ràng hơn khi người ta xem xét các cuộc xung đột. Các câu hỏi về nguyên nhân thường được thu hẹp lại ở mức hẹp nhất, bởi vì chúng càng được xem xét rộng rãi thì thực tế càng trở nên quá lớn.

Tôi đã có trải nghiệm thực sự đau đớn này về "vĩnh cửu" chỉ nửa thế kỷ trước, khi xem, vào thời điểm đó thông qua truyền hình phương Tây, sự sụp đổ của Sài Gòn và kết thúc của những gì phương tiện truyền thông đã đóng gói là "Chiến tranh ở Việt Nam".

Thật đáng kinh ngạc khi chỉ có vài năm được thêm vào đống kiến thức của tôi, và thái độ tự do hay hippy của những người trẻ tuổi khi đó đã bị loại bỏ khỏi tâm hồn tôi.

Bởi vì tôi đã từng ở Việt Nam, và liên tục theo dõi một số cuộc chiến tranh này ở cự ly gần; và bởi vì tôi biết rất rõ rất nhiều người đã sống và chết trong cuộc chiến đó, nên đối với tôi, đây đã trở thành sự kiện nền tảng lớn và mang tính quyết định.

Điều này là "có thật" trong một thế giới đang chìm đắm trong sự non nớt và phi thực tại, và tất cả các sự kiện khác của thời đại đó sẽ bị ảnh hưởng bởi sự kiện đáng suy gẫm này.

Tôi không phải là người trung lập, và hợp lý là không thể như vậy, trong suốt những năm tháng tôi nhận thức được cuộc đụng độ khủng khiếp đang diễn ra ở đó, và khi còn là một đứa trẻ đang lớn, tôi đã sống ở một quốc gia Đông Nam Á, nơi có tin tức Việt Nam ngay bên cạnh.

Dù tốt hay xấu, tôi là một thần đồng trong việc đọc báo, tạp chí và sách từ khi còn nhỏ, và có cha mẹ, đặc biệt là một người cha, người quan tâm đến mọi thứ.

Cuộc chiến mà người Việt Nam (tương đối) tự do đang chiến đấu chống lại kẻ thù khủng khiếp – chủ nghĩa cộng sản – đã đủ lớn để có thể nhận ra theo thời gian và ở rất xa.

Đối với tôi, “các cuộc biểu tình chiến tranh” ở Mỹ là những gì trừu tượng. Tuy nhiên, ý tưởng rằng tôi là một kẻ hiếu chiến độc ác, chỉ vì tôi có thể tiếp cận trực tiếp hơn với sự thật, là điều mà tôi đã trực tiếp chứng kiến khi trở về Canada.

Có lẽ toàn bộ cuộc sống sau này của tôi đã bị ảnh hưởng bởi điều đó, cũng như việc tôi đọc lịch sử. Có vẻ như đó là gốc rễ của sự hoài nghi của tôi, vì ngay tại Việt Nam, tôi đã phát hiện ra rằng những nhà báo phương Tây đáng kính nhất lại khá thờ ơ với sự thật, tức là những kẻ nói dối.

Và họ được phương tiện truyền thông phương Tây trả tiền cho những lời nói dối của mình, và được ca ngợi và tôn vinh trong những gì tự cho là xã hội thượng lưu.

Khi đọc lại, ít nhất là trong thế kỷ mười chín và phiêu lưu hơn nữa, tôi thấy cùng một "thành kiến" lặp đi lặp lại, và hậu quả tàn khốc của khuynh hướng "thế tục, tiến bộ" trơn tru này.

Nó không phải là một con lắc, đung đưa từ bên này sang bên kia; một khoảnh khắc bên này hợp thời trang, khoảnh khắc tiếp theo, bên kia. Bên trái luôn hợp thời trang, và bên phải luôn lỗi thời, cho đến khi bên trái bị đẩy sang bên phải vì những điều được cho là "lý do". (Ví dụ, những kẻ phát xít và Đức Quốc xã ban đầu ở bên trái.)

Việt Nam đã trở thành nơi đào tạo trí tuệ, trên biểu đồ này, và ở một số bình diện không liên quan. Ví dụ, tôi đã học được rằng các Ki-tô hữu chân thành, bất kể quốc tịch và chủng tộc nào - và do đó chắc chắn bao gồm tất cả những người Việt Nam có tôn giáo - về cơ bản là đáng tin cậy và, chủ yếu là "ở bên chúng tôi"; vì những người theo đạo Phật chân thành mà tôi đã giao dịch cũng vậy.

Than ôi, đối với một thế giới mà mọi người đều chân thành, thì cá nhân bị bỏ rơi phải sử dụng phán đoán của mình. (Nói rằng một người không nên phán đoán là nói nhảm; tức là ngu ngốc một cách vô phương tự vệ.)

Nhưng người ta đã khám phá ra rằng, những người cộng sản thực sự là kẻ thù và là bạn của quỷ dữ. Tôi nghĩ rằng bất cứ ai đã sống dưới chế độ cộng sản và không hưởng lợi từ việc trở thành một người cộng sản, sớm hay muộn cũng sẽ đi đến kết luận này; thường là sớm hơn. Điều này không hề tinh tế: "Những người cộng sản không phải là bạn của bạn".

Đúng vậy, thái độ phải được hình thành, và thái độ cơ bản của tôi đến từ Việt Nam, bằng cách suy gẫm về những gì đang xảy ra với đất nước đó. (Lưu ý rằng tôi đã viết, “với”)

Vào thời điểm tôi, một thanh niên đang cố gắng trở thành một nhà báo, có mặt ở đó, tôi nhận ra rằng bộ máy quan liêu của Mỹ đã tiếp quản cuộc chiến, và rằng, là một bộ máy quan liêu, họ sẽ thua bất kể họ được trang bị tốt hơn bao nhiêu.

Đó không phải là một sự sáng suốt đột ngột. Đối với tôi, điều đó có vẻ hiển nhiên, ngay cả khi tôi mới mười bảy tuổi.

Một nhận xét bổ sung: những người cộng sản thì tàn nhẫn, còn người Mỹ thì ngây thơ và hoài nghi. Tôi thường ước người Mỹ có thể tàn nhẫn như người (cộng sản) Việt Nam, những người có mọi thứ trên ranh giới. Và tôi thường ước ao họ có nhiều hơn các sĩ quan với chỉ số IQ ba chữ số.

Nhưng tôi trung thành với phía họ, và thậm chí trung thành hơn, tôi đồng cảm với người Việt Nam. Viễn cảnh tương lai khiến tôi chán nản và gần như tuyệt vọng. Một trong những lý do khiến tôi trở thành người vô thần, vào thời điểm đó, là, có vẻ như những người tốt luôn là kẻ thua cuộc.

Vâng, chắc chắn là Chiến tranh Việt Nam đã không kết thúc tốt đẹp. Vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, quân đội Hoa Kỳ đã từ bỏ cuộc rút lui đầy tự trọng của họ, vì họ đã bị đánh tan tác. Sài Gòn sụp đổ, như độc giả của tôi có thể đã thấy và nhớ, từ những bức ảnh trên báo về những người Việt Nam tuyệt vọng cố gắng chen chúc lên những chiếc trực thăng đông đúc.

Đây là một sự kiện lịch sử lớn. Hoa Kỳ đã thua cuộc chiến một cách rõ ràng, và như tôi đã dự đoán, từ thời điểm đó trở đi, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục thua trong các cuộc chiến tranh.

Triều Tiên là cuộc xung đột cuối cùng mà chúng ta bằng cách nào đó đã đạt được kết quả hòa cả làng. Trong ba phần tư thế kỷ, chúng ta đã liên tục thua cuộc, mặc dù được trang bị tốt hơn nhiều.

Đó là một vấn đề tôn giáo. Khi nước Mỹ bắt đầu phi Kitô giáo, lãng phí mục đích sống và niềm tin rằng Chúa sẽ ở bên họ, nước Mỹ chỉ còn là một bộ máy quan liêu.