Trong thời kỳ trống ngôi Giáo Hoàng, Vatican gần như ngừng hoạt động, nhưng đời sống bí tích của Giáo hội vẫn tiếp tục diễn ra như thường lệ tại các giáo phận trên thế giới.
Trong giai đoạn tế nhị giữa hai triều giáo hoàng, có thể nói có một thỏa thuận bất thành văn rằng các Giáo hội địa phương sẽ không thúc đẩy các vấn đề gây tranh cãi thường thu hút sự chú ý của Vatican.
Nhưng Giáo Hội Công Giáo ở Đức dường như đang thách thức những kỳ vọng truyền thống trong thời kỳ không có Giáo Hoàng, tiếp tục mạnh dạn tham gia vào các vấn đề gây tranh cãi nảy sinh trong “Tiến Trình Công Nghị” của đất nước.
Sáng kiến đó đã tập hợp các giám mục Đức và những người giáo dân được chọn tại năm hội nghị từ năm 2020 đến năm 2023. Những người tham gia Tiến Trình Công Nghị đã thông qua 150 trang nghị quyết, kêu gọi phụ nữ làm phó tế, xem xét lại chế độ độc thân của linh mục, giáo dân giảng đạo trong Thánh lễ, vai trò lớn hơn của giáo dân trong việc lựa chọn giám mục và sửa đổi Giáo lý của Giáo Hội Công Giáo về đồng tính luyến ái.
Quá trình này đã thúc đẩy một loạt các can thiệp của Vatican, lên đến đỉnh điểm là cam kết vào năm 2024 của các giám mục Đức rằng sáng kiến này sẽ được phát triển “theo giáo hội học của Công đồng Vatican II, các yêu cầu của luật giáo luật và kết quả của thượng hội đồng toàn cầu, và sau đó sẽ được đệ trình lên Tòa thánh để phê duyệt”.
Chuyện gì vừa xảy ra?
Hãy xem xét những diễn biến sau đây kể từ khi Đức Thánh Cha Phanxicô qua đời vào ngày 21 tháng 4.
Vào ngày 23 tháng 4, trang web tin tức của Giáo hội Đức katholisch.de đưa tin về việc hội đồng giám mục Đức và Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức công bố tài liệu hướng dẫn cho những người làm công tác mục vụ về việc ban phước cho các cặp trong hoàn cảnh bất thường và các cặp đồng giới.
Vào ngày 2 tháng 5, hội đồng giám mục Đức đã thông báo rằng ủy ban công đồng - một cơ quan lâm thời gồm các giám mục và giáo dân được thành lập theo phương thức công đồng - sẽ thảo luận về một văn bản có tựa đề “Tôn trọng quyết định của lương tâm trong các vấn đề kiểm soát sinh sản - phục hồi chức năng cho những người phối ngẫu bị tổn thương” tại cuộc họp tiếp theo.
Vào ngày 3 tháng 5, chủ tịch hội đồng giám mục Đức, Đức Cha Georg Bätzing đã phát biểu tại Kirchentag Tin lành Đức ở Hanover, nói rằng ông hoàn toàn cam kết với việc phong chức cho phụ nữ trong Giáo Hội Công Giáo. “Tôi mong muốn điều đó và sẽ làm mọi thứ vì điều đó”.
Nếu không có thời gian trống ngôi giáo hoàng, những bước táo bạo này có thể được Vatican chú ý. Chúng ta hãy cùng xem xét từng bước một cách vắn tắt.
Mâu thuẫn với 'Fiducia supplicans'?
Khởi Đầu Mới, một nhóm Công Giáo Đức chỉ trích Tiến Trình Công Nghị, lập luận rằng việc ban phát các phước lành trái ngược với tuyên bố Fiducia supplicans năm 2023 của Vatican.
Khởi Đầu Mới cho biết giọng điệu chung của tài liệu khuyến khích “thực hành nghi lễ” bất kể “Fiducia supplicans kêu gọi rõ ràng một thực hành phi nghi lễ khi nhấn mạnh rằng không có nghi lễ phụng vụ hay lời cầu nguyện nào được chấp thuận cho các phước lành”.
Khởi Đầu Mới cảnh báo rằng tài liệu hướng dẫn của các Giám Mục Đức và Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức có thể mang lại nguy hiểm cho Giáo Hội khi buộc các linh mục phải chúc lành cho các cặp yêu nhau, và “phải làm như thế với lòng biết ơn” như tài liệu hướng dẫn nêu rõ. Giả định của tài liệu hướng dẫn này dường như cho rằng “yêu nhau” là một điều tốt và đáng được chúc lành. Điều đó không luôn luôn đúng. Một người đàn ông có vợ yêu một người phụ nữ khác làm sao là tốt được? Trong trường hợp như vậy việc một linh mục chúc lành cho cặp gian dâm có thể dẫn đến những hậu quả mà một người có đầu óc bình thường hoàn toàn có thể tưởng tượng ra được. Chúc lành như thế cũng có thể đặt Giáo Hội vào thế đối lập với luật hôn nhân một vợ một chồng được luật dân sự ủng hộ và bảo vệ. Câu hỏi rất thực tế được đặt ra là làm sao một linh mục có thể chắc chắn mình nắm được gia cảnh của cặp đang xin chúc lành. Khởi Đầu Mới lưu ý rằng trong các thực hành bình thường ở nhiều giáo phận Đức và ở rất nhiều quốc gia, các linh mục thường rao hôn phối nhiều lần xem có ngăn trở gì không trước khi quyết định ban bí tích hôn phối.
Khởi Đầu Mới cũng cáo buộc Hội Đồng Giám Mục Đức đã chụp thời cơ trống ngôi Giáo Hoàng để tung ra tài liệu này. Hội đồng giám mục Đức đã bác bỏ cáo buộc đó. Tuy nhiên, trên thực tế, tài liệu này được ghi ngày 4 tháng 4. Lúc đó, Đức Thánh Cha Phanxicô vừa trở về Vatican từ bệnh viện. Việc công bố tài liệu này chỉ được thông báo sau khi Đức Giáo Hoàng qua đời.
Tài liệu này đã được một cơ quan được gọi là Hội nghị chung chấp thuận, cơ quan này định kỳ tập hợp các đại diện của hội đồng giám mục và Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức. Không có dấu hiệu nào cho thấy việc xuất bản tài liệu này đã được thảo luận với Vatican.
Tài liệu này được trình bày trong một thông cáo báo chí chính thức chỉ như một khuyến nghị từ Hội đồng chung “rằng các giám mục giáo phận tiến hành theo các hướng dẫn” mà nó chứa đựng. Điều đó có thể được coi là một biện pháp phòng ngừa, trong trường hợp tài liệu này thu hút phản ứng quyết liệt của Vatican.
Thách thức 'Humanae vitae'?
Tại cuộc họp ngày 9-10 tháng 5 của ủy ban thượng hội đồng Đức tại Magdeburg, những người tham gia sẽ thảo luận về một “văn bản hành động” về biện pháp tránh thai — một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất trong Giáo Hội Công Giáo trong những thập niên sau khi thông điệp Humanae vitae năm 1968 được công bố.
Thông điệp của Đức Giáo Hoàng Phaolô Đệ Lục tái khẳng định sự phản đối của Giáo hội đối với biện pháp kiểm soát sinh sản nhân tạo, nói rằng “thật là một sai lầm nghiêm trọng khi nghĩ rằng toàn bộ cuộc sống hôn nhân với những mối quan hệ bình thường khác có thể biện minh cho quan hệ tình dục vốn cố tình tránh thai và về bản chất là sai trái”.
Văn bản của ủy ban thượng hội đồng dường như không có sẵn trực tuyến, nhưng tiêu đề của nó — “Tôn trọng quyết định của lương tâm trong vấn đề kiểm soát sinh sản” — cho thấy nó có thể khác với Humanae vitae.
Văn bản có thể là phiên bản sửa đổi của một bản dự thảo được chuẩn bị theo cách thức của hội đồng, nhưng không được những người tham gia chấp thuận. Bản dự thảo có tiêu đề “Tuyên bố của thẩm quyền về tình yêu vợ chồng” đã được đọc lần đầu tiên vào năm 2022 nhưng không tiến triển thêm nữa.
Trong số những nội dung khác, văn bản này kêu gọi thay đổi phần Giáo lý của Giáo Hội Công Giáo có đoạn: “Những ý định chính đáng của vợ chồng không biện minh cho việc dùng đến các biện pháp không thể chấp nhận được về mặt đạo đức (ví dụ như triệt sản trực tiếp hoặc tránh thai)”.
Nếu ủy ban thượng hội đồng chính thức thông qua văn bản hành động và tài liệu này thách thức giáo huấn của Giáo hội về biện pháp tránh thai, thì có khả năng sẽ xảy ra xung đột với Vatican.
Đánh lén 'Ordinatio sacerdotalis'?
Tuyên bố của Giám mục Bätzing rằng ông cam kết theo đuổi việc phong chức linh mục cho phụ nữ trái ngược hoàn toàn với tông thư Ordinatio sacerdotalis năm 1994.
Trong văn kiện này, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị tuyên bố rằng “Giáo hội không có thẩm quyền nào để phong chức linh mục cho phụ nữ và phán quyết này phải được tất cả các tín hữu của Giáo hội tuân thủ một cách chắc chắn”.
Vào tháng 9 năm 2022, những người tham gia Tiến Trình Công Nghị — bao gồm các giám mục Đức — đã thông qua một nghị quyết nói rằng: “Giáo huấn Ordinatio sacerdotalis không được dân Chúa chấp nhận và phần lớn khó hiểu. Do đó, câu hỏi phải được gửi đến thẩm quyền cao nhất trong Giáo hội (Giáo hoàng và Hội đồng) là liệu giáo huấn Ordinatio sacerdotalis có nên được xem xét lại hay không.”
Nhưng vào năm 2023, Vatican cho biết họ sẽ không thảo luận về khả năng có nữ linh mục trong các cuộc đàm phán với đại diện của các giám mục Đức về con đường công nghị.
Tòa thánh trích dẫn tuyên bố của Đức Thánh Cha Phanxicô nhắc lại giáo huấn đã được thiết lập của Giáo hội và các chuẩn mực năm 2021 về các tội phạm dành riêng cho cơ quan giáo lý của Vatican, trong đó nêu rõ hình phạt cho “những nỗ lực phong chức thánh cho phụ nữ”.
Do đó, bình luận của Bätzing có thể gióng lên hồi chuông cảnh báo tại Vatican.
Chuyện gì xảy ra tiếp theo?
Tại sao các nhà lãnh đạo Công Giáo Đức lại mạo hiểm làm xấu đi mối quan hệ với một giáo hoàng mới? Một câu trả lời có thể là họ chỉ đơn giản là tuân theo cách thức hoạt động đã được thiết lập của Tiến Trình Công Nghị là thiết lập “sự thật trên thực tế” trước khi Rôma có thể phản ứng và can thiệp.
Như Thomas Sternberg, một trong những đồng chủ tịch đầu tiên của con đường thượng hội đồng, đã giải thích vào năm 2022, những người tổ chức đã sử dụng các chiến thuật từ thế giới chính trị, tìm cách thiết lập “các tiến trình và diễn biến” nhằm mở ra những câu hỏi mà trước đây một số người coi là đã khép lại trong thế giới Công Giáo.
Các nhà lãnh đạo Giáo hội Đức có thể bác bỏ điều này như một cách giải thích mang tính hoài nghi, lập luận rằng ba diễn biến gần đây không liên quan đến thời kỳ giữa các giáo hoàng và chỉ là kết quả tự nhiên của tiến trình công nghị.
Có lẽ chỉ khi mọi việc trở lại bình thường, Vatican mới có thể biết được mức độ nghiêm trọng của những vấn đề này.
Source:Pillar