Tạp chí Crux, ngày 14 tháng 9, 2025, chia sẻ cuộc phỏng vấn Đức Leo của nữ ký giả Ann Allen trong đó, Đức Giáo Hoàng nói về Ukraine, tính đồng nghị, sự phân cực và World Cup

Ghi chú của Biên tập viên: Đây là những trích đoạn đầu tiên của cuộc phỏng vấn gồm hai phần giữa Đức Giáo Hoàng Lêô XIV và Phóng viên Cao cấp Elise Ann Allen của Crux trong cuốn tiểu sử mới của bà về Đức Giáo Hoàng Lêô XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI, hay “Leo XIV: Công dân của Thế giới, Nhà truyền giáo của Thế kỷ XXI”. Cuốn sách được xuất bản bằng tiếng Tây Ban Nha bởi Penguin Peru và sẽ có mặt tại các cửa hàng và trực tuyến vào ngày 18 tháng 9. Phiên bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha sẽ có mặt vào đầu năm 2026.

ROME – Trong một cuộc phỏng vấn dài và sâu rộng cho cuốn tiểu sử mới về cuộc đời mình, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã chia sẻ về bối cảnh của chính mình với tư cách là vị Giáo hoàng đầu tiên sinh ra tại Hoa Kỳ trong lịch sử và là vị Giáo hoàng đầu tiên mang quốc tịch Peru, đồng thời nói đùa về việc ngài sẽ cổ vũ cho ai trong một kỳ World Cup giả định, cũng như hiểu biết của ngài về chức vụ Giáo hoàng và các chủ đề hiện tại như hòa bình ở Ukraine, tầm nhìn của ngài về tính đồng nghị, và sự phân cực đang chia rẽ phần lớn thế giới.

Phát biểu với Phóng viên Cao cấp Elise Ann Allen của Crux trong cuộc phỏng vấn dài hai tiếng rưỡi cho cuốn tiểu sử của bà, Đức Giáo Hoàng Leo XIV cho biết ngài sẽ định nghĩa quá trình đồng nghị của Đức Giáo Hoàng Phanxicô là "một thái độ, một sự cởi mở, một sự sẵn lòng thấu hiểu. Nói về Giáo hội hiện nay, điều này có nghĩa là mỗi thành viên của Giáo hội đều có tiếng nói và vai trò để đóng góp thông qua cầu nguyện, suy tư… thông qua một quá trình."

Ngài nói: “Tôi nghĩ đó là một thái độ có thể dạy cho thế giới ngày nay rất nhiều điều”.

Đề cập đến vấn đề phân cực, ngài nói: “Tôi nghĩ đây giống như một liều thuốc giải độc. Tôi nghĩ đây là một cách để giải quyết một số thách thức lớn nhất mà chúng ta đang gặp phải trên thế giới ngày nay. Nếu chúng ta lắng nghe Tin mừng, và nếu chúng ta cùng nhau suy gẫm về Tin mừng, và nếu chúng ta nỗ lực cùng nhau tiến về phía trước, lắng nghe nhau, cố gắng khám phá điều Chúa đang nói với chúng ta ngày nay, thì chúng ta sẽ đạt được rất nhiều điều ở đó.”

Tôn vinh kinh nghiệm phong phú của mình ở Peru, ngài bày tỏ hy vọng rằng tiến trình đồng nghị đã bắt đầu “từ rất lâu trước Thượng Hội đồng gần đây nhất, ít nhất là ở Mỹ Latinh – tôi đã nói về kinh nghiệm của mình ở đó. Một số Giáo hội Mỹ Latinh đã thực sự đóng góp cho Giáo hội hoàn vũ – tôi nghĩ sẽ có hy vọng lớn nếu chúng ta có thể tiếp tục phát huy kinh nghiệm của vài năm qua và tìm ra cách để cùng nhau trở thành một Giáo hội.”

Sau đây là những trích đoạn đầu tiên trong cuộc phỏng vấn của Đức Giáo Hoàng Leo với Elise Ann Allen, sẽ được công bố đầy đủ cùng với cuốn tiểu sử của bà về Đức Giáo Hoàng vào ngày 18 tháng 9:

Allen: Ngài là hai điều cùng một lúc. Ngài là vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ Hoa Kỳ, nhưng ngài cũng là vị Giáo hoàng thứ hai có quan điểm, nếu muốn, về Mỹ Latinh. Ngài đồng nhất với điều nào hơn?

Đức Giáo Hoàng Leo: Tôi nghĩ câu trả lời là cả hai. Rõ ràng tôi là người Mỹ và tôi rất cảm thấy mình là người Mỹ, nhưng tôi cũng rất yêu Peru, người dân Peru, đó là một phần con người tôi. Một nửa cuộc đời mục vụ của tôi đã dành ở Peru, vì vậy quan điểm của Mỹ Latinh rất quý giá đối với tôi. Tôi nghĩ điều đó cũng thể hiện sự trân trọng mà tôi dành cho đời sống của Giáo hội Mỹ Latinh, điều mà tôi tin là có ý nghĩa quan trọng trong cả mối liên hệ của tôi với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, sự hiểu biết của tôi về một số tầm nhìn mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô dành cho Giáo hội, và cách chúng ta có thể tiếp tục thực hiện tầm nhìn đó theo hướng tiên tri đích thực cho Giáo hội hôm nay và mai sau.

Hiện cảnh: Hoa Kỳ đang đấu với Peru tại World Cup. Ngài cổ vũ cho đội nào?

Câu hỏi hay đấy. Có lẽ là Peru và chỉ vì tình cảm. Tôi cũng là một người hâm mộ cuồng nhiệt của Ý… Mọi người đều biết tôi là người hâm mộ đội White Sox, nhưng với tư cách là Giáo hoàng, tôi hâm mộ tất cả các đội. Ngay cả ở nhà, tôi cũng lớn lên là một người hâm mộ của đội White Sox, nhưng mẹ tôi lại là người hâm mộ đội Cubs, vì vậy bạn không thể là một trong những người hâm mộ luôn xa lánh đối phương. Chúng tôi đã học được, ngay cả trong thể thao, cách giữ thái độ cởi mở, đối thoại, thân thiện và không tức giận khi đối diện với những vấn đề như vậy, bởi vì nếu không, chúng tôi có thể đã không được ăn tối!

Hiện tại, ngài đang ở trong những tháng đầu tiên làm Giáo hoàng. Ngài hiểu vai trò của Giáo hoàng như thế nào?

Tôi vẫn còn một chặng đường học tập dài phía trước. Có một phần quan trọng mà tôi cảm thấy mình đã có thể tiếp cận mà không gặp nhiều khó khăn, đó là phần mục vụ. Mặc dù tôi ngạc nhiên trước sự hưởng ứng, sự tuyệt vời mà nó vẫn tiếp tục mang lại, sự tiếp cận với mọi người ở mọi lứa tuổi… Tôi trân trọng tất cả mọi người, bất kể họ là ai, họ đến từ đâu, và tôi lắng nghe họ.

Một khía cạnh hoàn toàn mới mẻ của công việc này là được đặt lên vị trí của một nhà lãnh đạo thế giới. Nó rất công khai, mọi người đều biết các cuộc trò chuyện qua điện thoại hoặc các cuộc họp mà tôi đã có với các nguyên thủ quốc gia của nhiều chính phủ, quốc gia khác nhau trên thế giới, trong thời điểm mà tiếng nói của giáo hội có vai trò quan trọng để đóng. Tôi đang học hỏi rất nhiều về vai trò của Tòa Thánh trong thế giới ngoại giao trong nhiều năm qua... Những điều đó hoàn toàn mới mẻ với tôi, một cách trực diện. Tôi đã theo dõi tình hình thời sự trong nhiều năm. Tôi luôn cố gắng cập nhật tin tức, nhưng vai trò của Giáo hoàng chắc chắn là mới mẻ với tôi. Tôi đang học hỏi rất nhiều và cảm thấy rất thử thách, nhưng không bị choáng ngợp. Về điều đó, tôi đã phải nhảy xuống phía sâu của hồ bơi rất nhanh.

Là Giáo hoàng, người kế vị Thánh Phêrô, được yêu cầu củng cố đức tin của người khác, vốn là phần quan trọng nhất, cũng là điều chỉ có thể xảy ra nhờ ân sủng của Chúa, không có lời giải thích nào khác. Chúa Thánh Thần là cách duy nhất để giải thích, làm thế nào tôi được bầu vào chức vụ này, vào chức vụ này? Nhờ đức tin của tôi, nhờ những gì tôi đã sống, nhờ sự hiểu biết của tôi về Chúa Giêsu Kitô và Tin mừng, tôi đã nói "Vâng, con đây". Tôi hy vọng có thể củng cố đức tin của người khác, bởi vì đó là vai trò cơ bản nhất của Người kế vị Thánh Phêrô.

Điều mà ngài luôn ủng hộ là hòa bình; hòa bình trong nhiều cuộc xung đột khác nhau, nhưng Ukraine đặc biệt nổi bật. Việc Vatican đóng vai trò trung gian trong cuộc xung đột đặc thù đó vào lúc này thực tiễn bao nhiêu?

Tôi muốn phân biệt về tiếng nói của Tòa Thánh trong việc ủng hộ hòa bình và vai trò trung gian, điều mà tôi nghĩ là rất khác biệt và không thực tiễn bằng lần đầu tiên. Tôi nghĩ rằng mọi người đã nghe những lời kêu gọi khác nhau của tôi về việc lên tiếng, tiếng nói của các Kitô hữu và những người thiện chí, nói rằng hòa bình là câu trả lời duy nhất. Sau những năm tháng giết chóc vô ích của cả hai bên - trong cuộc xung đột đặc thù đó, và trong các cuộc xung đột khác - tôi nghĩ mọi người phải thức tỉnh bằng cách nào đó để nói rằng, có một cách khác để làm điều này.

Việc coi Vatican là một bên trung gian, ngay cả khi chúng tôi đã vài lần đề nghị tổ chức các cuộc họp đàm phán giữa Ukraine và Nga, tại Vatican hoặc một số cơ sở khác của Giáo hội, tôi hoàn toàn hiểu rõ những hệ lụy của việc đó.

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, Tòa Thánh đã nỗ lực rất nhiều để duy trì một lập trường, dù khó khăn đến đâu, [không] nghiêng về bên này hay bên kia, mà thực sự trung lập. Một số điều tôi đã nói đã được diễn giải theo cách này hay cách khác, và điều đó không sao cả, nhưng tôi nghĩ rằng phần thực tiễn của nó không phải là điều quan trọng nhất vào lúc này. Tôi nghĩ rằng một số bên khác nhau phải gây sức ép đủ mạnh để khiến các bên đang trong cuộc chiến phải nói rằng, đủ rồi, và chúng ta hãy tìm một cách khác để giải quyết những bất đồng của chúng ta.

Chúng ta vẫn tiếp tục hy vọng. Tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng chúng ta không bao giờ được từ bỏ hy vọng. Tôi đặt nhiều kỳ vọng vào bản chất con người. Có mặt tiêu cực; có những tác nhân xấu, có những cám dỗ. Ở bất cứ phía nào của bất cứ lập trường nào, bạn cũng có thể tìm thấy những động lực tốt và những động lực không tốt. Tuy nhiên, việc tiếp tục khuyến khích mọi người hướng tới những giá trị cao hơn, những giá trị thực sự, điều đó tạo nên sự khác biệt. Bạn có thể nuôi hy vọng, và bạn tiếp tục cố gắng thúc đẩy và nói với mọi người rằng, hãy làm điều này theo một cách khác.

Trong bài phát biểu đầu tiên trên ban công Nhà thờ Thánh Phêrô, ngài đã nói về hòa bình và xây dựng cầu nối. Ngài muốn xây dựng những cầu nối nào? Về mặt chính trị, xã hội, văn hóa, tôn giáo, đó là những cầu nối nào?

Trước hết, cách xây dựng cầu nối chủ yếu là thông qua đối thoại. Một trong những điều tôi đã làm được trong vài tháng đầu tiên này là ít nhất có một số cuộc đối thoại, các chuyến thăm với các nhà lãnh đạo thế giới từ các tổ chức đa quốc gia. Về lý thuyết, Liên Hợp Quốc nên là nơi giải quyết nhiều vấn đề này. Thật không may, dường như mọi người đều công nhận rằng Liên Hợp Quốc, ít nhất là tại thời điểm này, đã mất khả năng tập hợp mọi người lại với nhau về các vấn đề đa phương. Nhiều người nói rằng, 'phải đối thoại song phương' để cố gắng kết nối mọi thứ, bởi vì có những trở ngại ở nhiều bình diện khác nhau trên con đường tiến tới các vấn đề đa phương.

Chúng ta phải tiếp tục nhắc nhở bản thân về tiềm năng mà nhân loại có để vượt qua bạo lực và hận thù đang ngày càng chia rẽ chúng ta. Chúng ta đang sống trong thời đại mà “phân cực” dường như là một trong những từ ngữ thời thượng, nhưng nó chẳng giúp ích gì cho ai cả. Hoặc nếu nó giúp ích cho ai đó, thì rất ít người trong khi tất cả mọi người đều đang đau khổ. Vì vậy, tôi nghĩ việc tiếp tục nêu ra những câu hỏi đó là rất quan trọng.

Thực ra đó là câu hỏi tiếp theo của con, “phân cực”, bởi vì đó là một từ thông dụng ngày nay, cả trong và ngoài giáo hội. Ngài nghĩ nó có thể được giải quyết ra sao?

Việc nêu ra vấn đề và thảo luận về nó chắc chắn là một chuyện. Tôi nghĩ điều rất quan trọng là bắt đầu suy gẫm sâu sắc hơn, cố gắng tìm hiểu: tại sao thế giới lại phân cực như vậy? Chuyện gì đang xảy ra? Tôi nghĩ có rất nhiều yếu tố dẫn đến điều này. Tôi không dám khẳng định mình có tất cả câu trả lời, nhưng tôi chắc chắn nhìn thấy thực tại trong một số kết quả. Cuộc khủng hoảng năm 2020 và đại dịch chắc chắn đã ảnh hưởng đến tất cả những điều này, nhưng tôi nghĩ nó đã bắt đầu từ lâu hơn… Có lẽ trong một số nơi, việc mất đi nhận thức cao hơn về ý nghĩa của cuộc sống con người có liên quan đến điều đó, điều này đã ảnh hưởng đến mọi người ở nhiều bình diện. Giá trị của cuộc sống con người, của gia đình và giá trị của xã hội. Nếu chúng ta đánh mất ý thức về những giá trị đó, thì điều gì còn quan trọng nữa?

Thêm vào đó là một vài yếu tố khác, một yếu tố mà tôi nghĩ rất đáng kể là khoảng cách ngày càng lớn giữa mức thu nhập của tầng lớp lao động và số tiền mà những người giàu nhất nhận được. Ví dụ, các CEO mà 60 năm trước có thể kiếm được gấp bốn đến sáu lần so với mức thu nhập của người lao động, con số gần đây nhất tôi thấy, gấp 600 lần so với mức thu nhập của người lao động trung bình. Hôm qua, tin tức về việc Elon Musk sẽ trở thành nghìn tỷ phú đầu tiên trên thế giới. Điều đó có nghĩa là gì và ý nghĩa của nó là gì? Nếu đó là điều duy nhất còn giá trị, thì chúng ta đang gặp rắc rối lớn…

[Về chủ đề đồng nghị], con nghĩ khái niệm đồng nghị vẫn là điều mà nhiều người đang gặp khó khăn để hiểu. Ngài định nghĩa nó như thế nào?

Tính đồng nghị là một thái độ, một sự cởi mở, một sự sẵn lòng thấu hiểu. Nói về Giáo hội ngày nay, điều này có nghĩa là mỗi thành viên của Giáo hội đều có tiếng nói và vai trò để đóng góp thông qua cầu nguyện, suy tư… thông qua một quá trình. Có nhiều cách để điều đó xảy ra, nhưng chủ yếu là thông qua đối thoại và tôn trọng lẫn nhau. Việc tập hợp mọi người lại với nhau và hiểu được mối quan hệ đó, sự tương tác đó, việc tạo ra những cơ hội gặp gỡ đó, là một chiều kích quan trọng trong cách chúng ta sống cuộc sống của mình với tư cách là một Giáo hội.

Một số người đã cảm thấy bị đe dọa bởi điều đó. Đôi khi các giám mục hoặc linh mục có thể cảm thấy, 'tính đồng nghị sẽ tước đi thẩm quyền của tôi'. Đó không phải là bản chất của tính đồng nghị, và có lẽ quan niệm của bạn về thẩm quyền của mình có phần lệch lạc, sai lầm. Tôi nghĩ rằng tính đồng nghị là một cách mô tả cách chúng ta có thể đến với nhau, trở thành một cộng đồng và tìm kiếm sự hiệp thông như một Giáo hội, để đó là một Giáo hội mà trọng tâm chính không phải là phẩm trật định chế, mà là ý thức về việc 'chúng ta cùng với nhau', 'Giáo hội của chúng ta'. Mỗi người với ơn gọi riêng của mình, linh mục hay giáo dân, hay giám mục, nhà truyền giáo, gia đình. Mỗi người được trao cho một ơn gọi chuyên biệt đều có vai trò và đóng góp riêng, và cùng nhau, chúng ta tìm kiếm cách thức để phát triển và đồng hành cùng nhau như một Giáo hội.

Tôi nghĩ đó là một thái độ mà tôi nghĩ có thể dạy rất nhiều điều cho thế giới ngày nay. Cách đây không lâu, chúng ta đã nói về sự phân cực. Tôi nghĩ đây giống như một liều thuốc giải độc. Tôi nghĩ đây là một cách để giải quyết một số thách thức lớn nhất mà chúng ta đang gặp phải trên thế giới ngày nay. Nếu chúng ta lắng nghe Tin mừng, cùng nhau suy gẫm về nó, và cùng nhau nỗ lực tiến bước, lắng nghe nhau, cố gắng khám phá điều Chúa đang phán với chúng ta hôm nay, thì chúng ta sẽ đạt được rất nhiều điều ở đó.

Tôi rất hy vọng rằng quá trình đã bắt đầu từ rất lâu trước Thượng Hội đồng Giám mục gần đây nhất, ít nhất là ở Mỹ Latinh – tôi đã nói về kinh nghiệm của mình ở đó. Một số Giáo hội Mỹ Latinh đã thực sự đóng góp cho Giáo hội hoàn vũ – tôi nghĩ sẽ có hy vọng lớn lao nếu chúng ta có thể tiếp tục phát huy kinh nghiệm của vài năm qua và tìm ra cách thức để cùng nhau trở thành một Giáo hội. Không phải là cố gắng biến Giáo hội thành một dạng chính phủ dân chủ, mà nếu chúng ta nhìn vào nhiều quốc gia trên thế giới ngày nay, dân chủ không nhất thiết là giải pháp hoàn hảo cho mọi thứ. Nhưng việc tôn trọng, thấu hiểu đời sống của Giáo hội đúng nghĩa và nói rằng, 'chúng ta phải cùng nhau làm điều này'. Tôi nghĩ điều đó mang lại một cơ hội tuyệt vời cho Giáo hội và tạo cơ hội cho Giáo hội tương tác với phần còn lại của thế giới. Kể từ Công đồng Vatican II, tôi nghĩ điều đó rất quan trọng, và vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

PHẦN 2 LIÊN QUAN: Đức Giáo Hoàng Leo XVI trò chuyện với Elise Ann Allen của Crux về mối quan hệ với các giáo hội khác

PHẦN 3 LIÊN QUAN: Đức Giáo Hoàng Leo XVI trò chuyện với Elise Ann Allen của Crux về Giáo triều và tài chính Vatican

PHẦN 4 LIÊN QUAN: Đức Giáo Hoàng Leo XVI trò chuyện với Elise Ann Allen của Crux về Gaza, Trung Quốc và Hoa Kỳ

PHẦN 5 LIÊN QUAN: Đức Giáo Hoàng Leo XVI trò chuyện với Elise Ann Allen của Crux về sự phân cực trên thế giới

PHẦN 6 LIÊN QUAN: Đức Giáo Hoàng Leo XVI trò chuyện với Elise Ann Allen của Crux về các vấn đề LGBTQ+ và phụng vụ