Nhân dịp phong thánh cho Đức Hồng Y Henry Newman năm 2019, John Burger của tạp chí Aleteia, ngày 21/02/2019, viết về di sản của vị thánh vĩ đại, người đã từ Anh Giáo chuyển qua Công Giáo. Ông viết:

Người Công Giáo không phải là những người duy nhất ăn mừng thông báo của Vatican tuần trước rằng Đức Hồng Y John Henry Newman sẽ được phong thánh. Theo Ryan J. Marr, Giám đốc Viện Nghiên cứu Newman Quốc gia tại Pittsburgh, Anh giáo có thể cũng sẽ ăn mừng. Marr nói: Mặc dù Newman đã rời khỏi Giáo hội Anh giáo vào giữa cuộc đời và có một số lời chỉ trích về điều đó, nhưng nhiều người Anh giáo ngày nay coi Newman là "một trong số họ".

Marr, người đã trò chuyện với Aleteia về cuộc đời của Newman và những đóng góp của ngài cho Giáo hội ngày nay, cũng tin rằng rất có thể một khi Newman được phong thánh, Vatican sẽ tiến thêm một bước nữa, tuyên bố ngài là Tiến sĩ Hội thánh. Chuyên môn cụ thể của Newman là giải thích tầm quan trọng của lương tâm, và các tác phẩm của ngài có lẽ còn nhiều điều đáng nói ngày nay, khi nhiều người tin rằng lương tâm được đặt lên trên việc theo đuổi chân lý.

John Henry Newman là ai?

Cuộc đời của Hồng Y Newman trải dài gần như toàn bộ thế kỷ 19, từ năm 1801 đến năm 1890. Nửa đầu cuộc đời ngài sống trong Giáo hội Anh. Năm 1845, ngài được tiếp nhận vào Giáo hội Rôma. Ngài là một nhà thơ, nhà thần học, nhà giáo dục và triết gia uyên bác, và vì vậy ngài đã dấn thân vào rất nhiều lĩnh vực khác nhau. Khi Đức Giáo Hoàng Phaolô VI nói về Newman, ngài nói rằng ngài đặc biệt được nhớ đến vì sự theo đuổi chân lý. Tôi nghĩ bạn có thể thấy rằng Newman là một tín đồ Anh giáo lỗi lạc, là nghiên cứu sinh tại Oxford, và là một mục sư nổi tiếng, và ngài đã bỏ lại phía sau triển vọng sự nghiệp và tình bạn để chuyển sang Giáo hội Rôma. Đó là niềm đam mê thôi thúc cuộc đời ngài; tôi nghĩ đó là lý do tại sao ngài vẫn là nguồn cảm hứng cho rất nhiều người.

Tư tưởng của ngài có ý nghĩa gì đối với Giáo hội ngày nay?

Một điều nổi bật đối với tôi từ các tác phẩm của ngài ngài là ngài nhận ra rằng có một sự hoài nghi ngày càng gia tăng trong xã hội nói chung. Vì vậy, ngài thực sự quan tâm sâu sắc đến việc đưa ra một bản tường trình về đức tin để đáp ứng một số thách thức của thời hiện đại. Ngài không chỉ quan tâm đến giới trí thức mà còn đến tất cả những người có đức tin.

Newman nói rằng ngài đã viết cuốn Grammar of Assent (1870) để bảo vệ đức tin của những người đơn giản và ít học. Ngài lập luận rằng việc những người như vậy tin vào Thiên Chúa là hợp lý ngay cả khi họ chưa nghiên cứu tất cả các lập luận về sự hiện hữu của Thiên Chúa. Newman lưu ý rằng trong các lĩnh vực khác của cuộc sống, có nhiều niềm tin mà chúng ta chấp nhận mà chúng ta không thể chứng minh bằng các bằng chứng luận lý chặt chẽ. Cũng như một người nông dân giàu kinh nghiệm có thể nhận ra các dấu hiệu chỉ ra một cơn bão sắp xảy ra, thì một tín hữu tận tụy cũng dựa vào một loạt bằng chứng (mà Newman gọi là "xác suất hội tụ") để kết luận rằng có một Thiên Chúa nhân từ đã tạo ra muôn vật. Theo quan điểm của Newman, việc đặt niềm tin vào Thiên Chúa là một cam kết hợp lý, mặc dù hầu hết chúng ta không có thời gian để cân nhắc tất cả các lập luận liên quan hoặc nghiên cứu sâu về lịch sử thần học.

Newman nhấn mạnh mạnh mẽ vào điều mà tôi gọi là tính cấp thiết của sự thánh thiện, và ngài thừa nhận rằng điều này dành cho tất cả mọi người. Bạn thực sự có thể thấy một dấu hiệu báo trước cho sự nhấn mạnh của Công đồng Vatican II về lời kêu gọi nên thánh phổ quát.

Tại sao ngài được tuyên thánh?

Đối với tôi, khi tin tức này được công bố, tôi đã nghĩ lại về cách thức phong thánh trước đây. Trong Giáo hội sơ khai và trong phần lớn thời Trung cổ, không có quy trình chính thức như chúng ta có ngày nay. Nếu Giáo hội thêm một vị thánh vào lịch phụng vụ, đó là một sự xác nhận lòng sùng kính đã hiện hữu trên thực tế. Và tôi nghĩ đó thực sự là trường hợp của Newman. Các trung tâm sinh viên Công Giáo trong khuôn viên trường đại học được gọi là Trung tâm Newman. Ở Pittsburgh, chúng ta có Nhà nguyện Pittsburgh [Newman là một thành viên của Nhà nguyện], và đó là một trung tâm của lòng sùng kính sâu sắc và đời sống cầu nguyện chung.

Vì vậy, tôi nghĩ rằng đối với nhiều học giả, đối với nhiều người Công Giáo đến với đức tin hoặc quay trở lại đức tin ở trường đại học, họ đã cảm nhận được tác động từ lời chuyển cầu của Newman. Và tôi nghĩ rằng việc Đức Giáo Hoàng Phanxicô đưa ra quyết định này là một sự xác nhận rằng đã có những nơi, chắc chắn trên khắp Bắc Mỹ và trên toàn thế giới, nơi di sản của Newman, cả với tư cách là một nhà trí thức lẫn một con người thánh thiện sâu sắc, đã được cảm nhận.

Có điều gì gây tranh cãi về ngài hoặc lý do phong thánh không?

Trong cuộc khủng hoảng chủ nghĩa hiện đại vào đầu thế kỷ 20, khi Đức Giáo Hoàng Piô X lên án chủ nghĩa hiện đại, có một giám mục ở Ireland đã viết thư cho Đức Giáo Hoàng Piô và hỏi: "Liệu sự lên án này có giáng xuống cả Newman không?" Đức Giáo Hoàng Piô đã viết rằng không. Tôi nghĩ rằng một số người, khi nhìn lại trong tâm trí họ, đã thấy Newman là một người theo chủ nghĩa tự do hoặc tiến bộ vì ngài đã nói về sự phát triển của học thuyết, vì ngài ngài đã nói về việc tham khảo ý kiến của các tín hữu—những ý tưởng thực sự chỉ nên trọn vào thế kỷ 20. Nhưng nếu bạn đọc bài phát biểu của Newman khi ngài được Đức Leo XIII phong làm Hồng Y, ngài ngài đã khá kiên quyết cho rằng sợi chỉ xuyên suốt cuộc đời ngài là sự phản đối chủ nghĩa tự do. Ý của ngài khác với cách chúng ta nghĩ về thuật ngữ này ngày nay. Ngài nghĩ về chủ nghĩa tự do như một quan niệm cho rằng giáo lý không quan trọng, rằng một người có thể tin bất cứ điều gì họ muốn hoặc là một phần của tôn giáo này, tôn giáo kia hay tôn giáo khác. Newman phản đối ý tưởng đó.

Có những cuộc trò chuyện về khuynh hướng tình dục của Newman. Ông có một tình bạn rất thân thiết với Ambrose St. John, một tu sĩ dòng Oratorian khác. Nói về mối quan hệ này dưới góc độ khuynh hướng tình dục thực sự là lỗi thời. Đó là một minh chứng cho thấy rằng trong thời đại của chúng ta, chúng ta không có những hình mẫu tốt về tình bạn đồng giới giữa nam giới. Điều đó nói lên nhiều điều về chúng ta hơn là về Newman.

Vì ông là người trở lại từ Giáo hội Anh, liệu có lo ngại rằng việc thúc đẩy lý tưởng của ông sẽ xúc phạm đến người Anh giáo không?

Tôi chưa từng nghe nói đến điều này. Sau khi trở thành người Công Giáo, thỉnh thoảng ngài có những lời lẽ thẳng thừng liên quan đến Giáo hội Anh. Trong bối cảnh của chúng ta, một số lời lẽ đó nghe có vẻ không hợp với tinh thần đại kết. Nhưng phong trào đại kết này chỉ thực sự phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ 20.

Tôi không nghĩ người Anh giáo sẽ cảm thấy bị xúc phạm. Tôi đã gặp rất nhiều người Anh giáo coi Newman là một trong số họ. Ngài có một khối lượng tác phẩm đồ sộ được sáng tác với tư cách là một người Anh giáo. Ngài là một nhà lãnh đạo của Phong trào Oxford [vào những năm 1830, một phong trào tìm cách thu hút người Anh giáo về với nguồn gốc Công Giáo của họ]. Vì vậy, người Anh giáo, đặc biệt là những người theo Anh giáo-Công Giáo, vẫn tiếp tục tôn kính Newman, nghiên cứu các tác phẩm của ngài và xem ngài như một phần của di sản Anh giáo, chứ không chỉ đơn thuần là một người Công Giáo. Vì vậy, tôi nghĩ rằng, đặc biệt đối với nhóm người này, việc phong thánh cho Newman là một sự khẳng định cho lòng sùng kính của họ đối với nhân vật vĩ đại của thế kỷ 19 này.

Ai là những người có khả năng vui mừng nhất trước tin tức này?

Bất cứu cộng đồng Nguyện Xá nào trên thế giới chắc chắn đều phấn khích. Khi gia nhập Giáo Hội Công Giáo, ngài đã băn khoăn không biết nên gia nhập dòng tu nào, và cuối cùng ngài đã chọn các cộng đồng Nguyện Xá, vốn có nguồn gốc từ Thánh Philip Neri.

Rất nhiều học giả cũng vậy. Một số người cho rằng Newman có thể là thánh bổn mạng của các học giả, hoặc giới trí thức. Ngài đã viết một cuốn sách nổi tiếng có tên là Ý tưởng về một trường Đại học [The Idea of a University]. Ngài đã nói rất nhiều về ý nghĩa của việc yêu Thiên Chúa hết lòng.

Và tôi nghĩ rằng rất nhiều người trở lại Công Giáo có lòng sùng kính ngài. Cuốn Apologia Pro Vita Sua (Bảo vệ cuộc đời tôi) của ngài là một trong những cuốn tự truyện tâm linh hiện đại tuyệt vời. Tôi đã nói chuyện với rất nhiều người đến với Giáo hội từ các cộng đồng Thệ Phản, và Newman đã giúp họ giải quyết một số câu hỏi thần học mà họ đang trăn trở.

Liệu có ai nói rằng cuối cùng ngài có thể được phong làm Tiến sĩ Hội thánh không?

Có chứ. Tôi nghĩ sẽ có một số phân định xung quanh vấn đề này sau khi ngày phong thánh được xác định. Một trong những người sáng lập Viện Nghiên cứu Newman Quốc gia là Cha Drew Morgan, một tu sĩ dòng Nguyện Xá tại Pittsburgh. Vài năm trước, ngài đã viết một bài báo nói rằng Newman nên và có thể được phong là Tiến sĩ Lương tâm. Đặc biệt là vào khoảng thời gian Công đồng Vatican I, Newman đã viết rất nhiều về việc hiểu đúng đắn về lương tâm là gì, và việc tuân theo lương tâm có nghĩa là gì trong bối cảnh chúng ta là thành viên của một Giáo hội nói rằng có một thẩm quyền mà chúng ta phải lắng nghe trong cuộc sống của mình.

Ngài sẽ giải thích giáo huấn của ngài về lương tâm như thế nào?

Newman mô tả lương tâm là "người đại diện nguyên thủy của Chúa Kitô". Ý ngài là chính qua lương tâm mà chúng ta lần đầu tiên nghe thấy tiếng Thiên Chúa phán với chúng ta. Dựa trên quan điểm này, Newman nhấn mạnh rằng chúng ta buộc phải tuân theo lương tâm của mình mọi lúc. Nếu không sẽ làm suy yếu khả năng sống một đời sống đạo đức mạch lạc. Newman lập luận rằng Giáo hội sẽ thật ngu ngốc nếu công kích tầm quan trọng của việc tuân theo lương tâm. Làm như vậy, huấn quyền thực chất sẽ chặt đứt chính nhánh cây mà nó đang bám vào, bởi vì chính nhờ lắng nghe lương tâm mà con người mới có thể nhận ra tính chân thực của thần học luân lý Công Giáo và bước đi trên con đường nên thánh.

Tuy nhiên, Đức Hồng Y Newman cũng cảnh báo về một cách hiểu sai lầm về lương tâm, vốn hiểu lương tâm là “quyền tự ý” – quyền tự định nghĩa đúng sai cho chính mình. Dưới góc độ này, chỉ nói về tính ưu việt của lương tâm mà không đề cập đến tầm quan trọng của việc đào tạo lương tâm đúng đắn là chưa đủ. Những người đặt lương tâm đối lập với giáo huấn của Giáo hội đã không nhận ra cách Thiên Chúa đã an bài cho Giáo hội như một người dẫn đường đáng tin cậy trong đời sống luân lý. Lương tâm và thẩm quyền của Giáo hội tồn tại trong một mối quan hệ hỗ tương, chứ không phải cạnh tranh.

Cuốn sách nào của Đức Hồng Y Newman có thể là một dẫn nhập hay đối với một người chưa biết gì ngài?

Khi mọi người lần đầu tiên hỏi tôi nên bắt đầu từ đâu, tôi thường giới thiệu họ đến những bài giảng của ngài. Đặc biệt là từ thời còn theo Anh giáo, ngài đã có sáu tập Bài giảng Giáo xứ và Bài giảng Thường nhật [Parochial and Plain Sermons]. Đó có thể là những nguồn tài liệu thực sự hữu ích cho việc suy niệm.

Một nguồn tài liệu tuyệt vời khác là cuốn Suy ngẫm và Sùng kính [Meditations and Devotions] của ngài, một tuyển tập những lời cầu nguyện rất đẹp và sâu sắc.