1.3. Một Sự Quan Tâm Mới Và Một Tinh Thần Đại Kết Tích Cực

31.Từ cái nhìn tổng quan về các phản hồi và các thỏa thuận đối thoại này, người ta có thể kết luận rằng vấn đề về quyền tối thượng của giáo hoàng đã được thảo luận sâu rộng trong hầu hết các bối cảnh đại kết trong những thập niên qua: tổng cộng, khoảng 30 phản hồi và 50 tài liệu đối thoại ít nhất là một phần dành riêng cho chủ đề này. Các cuộc đối thoại thần học cũng như các phản hồi cho thông điệp Ut unum sint (nhiều trong số này mặc nhiên hay minh nhiên nhắc đến kết quả của các cuộc đối thoại thần học này), chứng tỏ một tinh thần đại kết mới và tích cực trong việc thảo luận về vấn đề này. Trong thông điệp của ngài, Đức Giáo Hoàng Gioan Phao-lô II đã đề cập đến bầu không khí mới này, lưu ý rằng “sau nhiều thế kỷ tranh cãi gay gắt, các Giáo hội và Cộng đồng Giáo hội khác ngày càng có cái nhìn mới mẻ hơn về thừa tác vụ hiệp nhất này” (UUS 89 và chú thích 149). Đề cập đến khuyến nghị năm 1993 của Đức tin và Trật tự (xem ở trên §29), ngài đã tuyên bố “Cũng có ý nghĩa và đáng khích lệ khi câu hỏi này [về quyền tối thượng của Giám mục Rôma] xuất hiện như một chủ đề thiết yếu không chỉ trong các cuộc đối thoại thần học mà Giáo Hội Công Giáo đang tham gia với các Giáo hội và Cộng đồng Giáo hội khác, mà còn nói chung hơn trong phong trào đại kết nói chung” (UUS 89). Nhận thức này về tinh thần đại kết mới gần đây cũng đã được Ủy ban Đức tin và Trật tự chia sẻ: “Trong những năm gần đây, phong trào đại kết đã giúp tạo ra một bầu không khí hòa giải hơn, trong đó một thừa tác vụ phục vụ cho sự hiệp nhất của toàn thể Giáo hội đã được thảo luận” (FO 2013 TCTCV, 55).

1.4. Một Cách Đọc Thần Học Về Mối Tương Quan Của Chúng Ta

32. Suy tư thần học về quyền tối thượng không chỉ liên quan đến những khác biệt về tín điều trong quá khứ, mà còn phải suy tư về cuộc sống hiện tại của các Giáo hội của chúng ta – những diễn biến, thách thức và mối quan hệ nội tại của họ. Liên quan đến cuộc sống nội tại của Giáo Hội Công Giáo, việc đổi mới thực hành của Thượng hội đồng Giám mục hoặc sự nhấn mạnh của Đức Giáo Hoàng Phanxicô về danh hiệu “Giám mục Rôma”, cùng với các khía cạnh khác của cải cách, có ý nghĩa đại kết.

Mối quan hệ giữa các Giáo hội của chúng ta trong mọi chiều kích của chúng cũng là một “locus theologicus” [cứ điểm thân học] được ưu tiên. Như Đức Gioan Phaolô II đã tuyên bố trong Ut unum sint, “việc thừa nhận tình anh em của chúng ta […] là điều gì đó lớn hơn nhiều một hành động lịch sự đại kết; nó cấu thành một tuyên bố cơ bản về giáo hội học” (UUS 42). Về phương diện này, “đối thoại tình yêu” và “đối thoại cuộc sống” không nên chỉ được hiểu là một sự chuẩn bị cho việc “đối thoại chân lý”, mà là một thần học trong hành động, có khả năng mở ra những quan điểm mới về giáo hội học.(10)

Như Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã khẳng định, khi tiếp các thành viên của Ủy ban quốc tế chung về đối thoại thần học giữa Giáo Hội Công Giáo và các Giáo hội Chính thống giáo Đông phương:

“Do đó, chủ nghĩa đại kết thần học phải phản ảnh không những các khác biệt về tín điều đã xuất hiện trong quá khứ, mà còn phải phản ảnh trải nghiệm hiện tại của các tín hữu của chúng ta. Nói cách khác, cuộc đối thoại về tín lý phải được điều chỉnh về mặt thần học cho cuộc đối thoại cuộc sống phát triển trong các mối quan hệ địa phương, hàng ngày giữa các Giáo hội của chúng ta; những điều này tạo nên một xuất xứ hoặc nguồn gốc thực sự của thần học”. (11)

Vào thời điểm khi các mối quan hệ giữa các Giáo hội đang gia tăng, điều xem ra cần thiết hơn bao giờ hết là đọc lại về mặt thần học cuộc sống của các mối quan hệ này, phát triển một “thần học về cuộc đối thoại tình yêu”, và do đó thực hiện những lời được cho là của Đức Thượng phụ Athenagoras vào 1964: “Các nhà lãnh đạo Giáo hội hành động, các nhà thần học giải thích”. Ví dụ đáng để suy gẫm về mặt thần học có thể bao gồm các sáng kiến gần đây như cuộc họp của những người đứng đầu các Giáo hội tại Bari năm 2018, chuyến viếng thăm chung đến Lesbos của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Đức Thượng phụ Đại kết Bartholomew và Đức Tổng Giám Mục Ieronymos II năm 2016, tham chiếu đến giáo huấn của Đức Thượng phụ Bartholomew trong thông điệp Laudato sì, cuộc tĩnh tâm tâm linh dành cho các nhà lãnh đạo Nam Sudan do Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Đức Tổng Giám Mục Justin Welby tổ chức năm 2019, Cuộc hành hương Hòa bình Đại kết đến Nam Sudan của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Đức Tổng Giám Mục Justin Welby và Mục sư Iain Greenshields năm 2023, hoặc Lễ cầu nguyện chung Đại kết “Cùng nhau. Tập hợp dân Chúa” được tổ chức tại Quảng trường Thánh Phêrô năm 2023 vào đêm trước Đại hội đồng thứ XVI của Thượng hội đồng Giám mục.

__________________________________________

(10) Như Đức Tổng Giám Mục Meliton (Chatzis) của Chalcedon đã khẳng định: “Yêu thương lẫn nhau và đối thoại trong đức ái, chúng ta thực hiện thần học, hay đúng hơn là chúng ta xây dựng thần học”, Proche–Orient Chrétien 18 (1968), tr. 361.

(11). Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Diễn văn trước các thành viên của Ủy ban quốc tế chung về Đối thoại thần học giữa Giáo Hội Công Giáo và các Giáo hội Chính thống giáo Đông phương, 23 tháng 6 năm 2022.

Còn tiếp