1. Thủ tướng Merz và các đối tác Âu Châu nói chuyện với Tổng thống Hoa Kỳ Tổng thống Trump

Hôm Thứ Hai, 19 Tháng Năm, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã ra tuyên bố toàn văn như sau:

Sau cuộc hội đàm với Putin, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã tóm tắt cho các đối tác Âu Châu của mình về nội dung các cuộc hội đàm vào tối Thứ Hai và thảo luận về cách thức có thể đạt được lệnh ngừng bắn và hòa bình ở Ukraine. Những người tham gia các cuộc hội đàm bao gồm Thủ tướng Đức Friedrich Merz, các tổng thống Phần Lan, Pháp và Ukraine, cũng như Thủ tướng Ý và Chủ tịch Ủy ban Âu Châu.

Tổng thống Hoa Kỳ và các đối tác Âu Châu đã đồng ý về các bước tiếp theo. Họ đồng ý phối hợp chặt chẽ quá trình đàm phán và tìm kiếm một cuộc họp kỹ thuật tiếp theo. Tất cả các bên đều tái khẳng định mong muốn hỗ trợ chặt chẽ Ukraine trên con đường hướng tới ngừng bắn. Những người tham gia Âu Châu tuyên bố rằng họ sẽ tăng áp lực lên phía Nga thông qua các lệnh trừng phạt.

[German Bundestag: Chancellor Merz and European partners speak with US President Trump]

2. Ukraine tấn công radar của Nga vào ‘Tháp Boyko’ ở Hắc Hải

Trong cuộc họp báo tại trung tâm báo chí Kyiv sáng Thứ Ba, 20 Tháng Năm, Thuyền trưởng Trung Tá Dmytro Pletenchuk, phát ngôn nhân Hải Quân Ukraine, xác nhận thuyền điều khiển từ xa đã tấn công và làm hỏng một hệ thống radar của Nga trên các giàn khoan sản xuất khí đốt ở Hắc Hải.

Theo Trung Tá Dmytro Pletenchuk, Hải Quân Ukraine phối hợp với Cơ quan an ninh SBU của Kyiv đã sử dụng máy bay điều khiển từ xa trên không và thuyền điều khiển từ xa trên biển để nhắm vào các giàn khoan khí đốt, thường được gọi là Tháp Boyko, gần Bán đảo Crimea do Nga kiểm soát ở phía nam lục địa Ukraine. Cuộc tấn công đã diễn ra vào hôm Thứ Hai, 19 Tháng Năm.

Kyiv đã thành công trong việc buộc Hạm đội Hắc Hải phải chuyển hướng phần lớn khỏi Sevastopol, xa hơn về phía đông ở Hắc Hải. Mạc Tư Khoa đã di chuyển nhiều tàu của mình về phía căn cứ Novorossiysk, và hình ảnh vệ tinh cho thấy Nga đang thiết lập một căn cứ Hắc Hải khác ở vùng ly khai Abkhazia của Georgia.

Cuộc tấn công đã phá hủy một hệ thống radar và các nhà kho của Nga trên các giàn khoan sản xuất khí đốt trong một cuộc tấn công trên không ban đầu, sau đó nhanh chóng được tiếp nối bằng một cuộc tấn công bằng thuyền điều khiển từ xa trên mặt nước.

Trung Tá Dmytro Pletenchuk cho biết các nền tảng này đang được lực lượng Nga sử dụng để theo dõi hoạt động trên không và trên biển. Ông cũng nói thêm rằng các cơ sở lưu trữ và một đơn vị nhà ở cũng đã bị phá hủy.

Nga đã chiếm giữ một loạt giàn khoan khí đốt từ Ukraine ngay sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014.

Hải quân Ukraine không có tàu chiến lớn nào, nhưng đã hợp tác với các lực lượng quân sự và an ninh khác của Kyiv để đe dọa Hạm đội Hắc Hải của Nga.

Ukraine đã ưu tiên các hệ thống hải quân điều khiển từ xa trong chiến dịch chống lại lực lượng Nga ở Hắc Hải, sử dụng máy bay điều khiển từ xa do nước này sản xuất, máy bay điều khiển từ xa và các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn tầm xa nhằm vào các tàu thuyền và các cơ sở quan trọng, một phần trên Bán đảo Crimea đã được sáp nhập mà Mạc Tư Khoa đã kiểm soát trong một thập niên, và tại căn cứ Novorossiysk ở lục địa Nga.

SBU trước đây cũng đã sử dụng máy bay điều khiển từ xa trên không và trên biển trong các cuộc tấn công vào Cầu Kerch và tàu chiến Nga.

Đến giữa năm 2024, các quan chức Ukraine cho biết lực lượng của họ đã phá hủy hoặc làm tê liệt khoảng một phần ba Hạm đội Hắc Hải của Nga.

[Newsweek: Ukraine Strikes Russian Radar on Black Sea's 'Boyko Towers': Video]

3. Ngũ Giác Đài điều động lại máy bay điều khiển từ xa do thám đến Hắc Hải sau khi đàm phán hòa bình với Nga thất bại

Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã điều động lại một máy bay điều khiển từ xa giám sát tầm cao đến khu vực Hắc Hải sau khi các cuộc đàm phán hòa bình gần đây giữa Ukraine và Nga kết thúc mà không có thỏa thuận ngừng bắn.

Việc tái điều động này của Ngũ Giác Đài dường như là trường hợp đầu tiên kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức; trường hợp gần đây nhất được báo cáo là vào tháng 6 năm 2024. Sự việc diễn ra sau cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa lớn nhất của Nga kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022.

Hôm thứ Bảy 17 Tháng Năm, sau khi các cuộc đàm phán hòa bình tại Istanbul thất bại vào thứ Sáu, Nga đã tiến hành cuộc tấn công bằng 273 máy bay điều khiển từ xa trên nhiều khu vực của Ukraine, chủ yếu nhắm vào khu vực miền trung Kyiv cũng như các khu vực phía đông Dnipropetrovsk và Donetsk.

Theo lực lượng không quân Ukraine, cuộc tấn công đã gây ra thương vong cho dân thường và tàn phá nặng nề.

Sau biến cố này, một máy bay điều khiển từ xa trinh sát chiến lược RQ-4B Global Hawk của Mỹ đã quay trở lại khu vực Hắc Hải để thực hiện nhiệm vụ giám sát mới, tờ Moscow Times đưa tin.

Cuộc đàm phán hòa bình tại Istanbul vào ngày 16 tháng 5 là cuộc đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa hai quốc gia kể từ năm 2022. Putin đã bác bỏ đề xuất ngừng bắn ngay lập tức trong 30 ngày của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy.

“RQ-4B Global Hawk là máy bay điều khiển từ xa lớn nhất thế giới, do Northrop Grumman sản xuất. Sải cánh của nó là 39,8 mét và thời gian bay liên tục của nó đạt tới 32 giờ”.

“Nó được trang bị thiết bị giám sát công nghệ cao, bao gồm radar khẩu độ tổng hợp, cảm biến quang điện và hồng ngoại, và có khả năng thu thập thông tin thời gian thực về các hoạt động phòng không, chuyển động của máy bay quân sự và tàu thuyền.”

Theo dịch vụ theo dõi hàng không Flightradar24, máy bay điều khiển từ xa sử dụng mã hiệu Forte10 đã khởi hành từ Căn cứ Không quân Hải quân Sigonella của NATO ở Sicily và tiến hành các hoạt động trinh sát gần bờ biển Rumani.

Đây là lần đầu tiên máy bay điều khiển từ xa này xuất hiện ở khu vực Hắc Hải kể từ tháng 6 năm 2024, khi nó thực hiện các nhiệm vụ giám sát tương tự gần Crimea sau khi phóng từ Căn cứ Không quân Catania ở Sicily, tờ The Moscow Times đưa tin.

Theo báo cáo của Newsweek, Bộ Quốc phòng Nga cho biết hôm thứ Sáu rằng máy bay điều khiển từ xa của Hoa Kỳ xuất hiện thường xuyên hơn trên Hắc Hải và cáo buộc Washington sử dụng chúng để tiến hành trinh sát và chia sẻ thông tin tình báo với Kyiv để hỗ trợ sử dụng vũ khí chính xác do phương Tây cung cấp.

Bộ này tuyên bố rằng những hành động như vậy làm gia tăng nguy cơ đối đầu trực tiếp và cho biết các biện pháp đang được xem xét để chống lại các hoạt động này.

[Newsweek: Pentagon Redeploys Spy Drone to Black Sea After Russia Peace Talks Setback]

4. JD Vance bị chỉ trích sau phát biểu về bệnh ung thư của Tổng thống Biden: ‘Gã vô hồn’

Phản ứng của Phó Tổng thống JD Vance trước chẩn đoán ung thư của cựu Tổng thống Joe Biden đã gây ra nhiều phản ứng trái chiều trên mạng vào thứ Hai.

Thông báo của cựu tổng thống Biden đã làm dấy lên cuộc thảo luận về tính minh bạch và liệu nhóm của ông có biết về các vấn đề sức khỏe của ông khi còn đương nhiệm hay không.

Cựu tổng thống cho biết trong một thông cáo báo chí hôm Chúa Nhật rằng ông đã được chẩn đoán mắc một dạng ung thư tuyến tiền liệt “hung hăng” vào tuần trước và đã di căn vào xương.

Phản ứng trước tin tức hôm thứ Hai trên Không lực 2, Vance cho biết ông chúc Tổng thống Biden “những điều tốt đẹp nhất” và hy vọng ông sẽ “hồi phục nhanh chóng”.

Vance nói tiếp: “Cho dù thời điểm thích hợp để có cuộc trò chuyện này là bây giờ hay vào một thời điểm nào đó trong tương lai, chúng ta thực sự cần phải trung thực về việc liệu cựu tổng thống có đủ khả năng làm công việc này hay không”.

Vance cho biết: “Bạn có thể tách biệt mong muốn ông ấy có được kết quả sức khỏe tốt với sự thừa nhận rằng dù là bác sĩ hay nhân viên xung quanh cựu tổng thống thì tôi không nghĩ ông ấy có thể làm tốt công việc cho người dân Mỹ”.

“Và đó không phải là chính trị. Không phải vì tôi không đồng ý với ông ấy về chính sách. Mà là vì tôi không nghĩ rằng ông ấy có đủ sức khỏe.”

Phát biểu của phó tổng thống đã gây ra làn sóng khen ngợi và phản ứng dữ dội trên mạng xã hội.

Cựu Dân biểu đảng Cộng hòa Barbara Comstock đã nói trên X, “Một con ma vô hồn, vô duyên Jd vance. Việc gặp Giáo hoàng dường như không có tác động gì. Trong trường hợp ông ta chưa nhận ra, tỷ lệ chấp thuận công việc của ông ta là thấp nhất trong số các Phó Tổng thống tại thời điểm này trong lịch sử hiện đại và ông ta xứng đáng bị như vậy.”

Nhiều người mến ông khuyên rằng Phó Tổng thống JD Vance có lẽ nên nói bớt lại một chút nếu ông muốn được Đảng Cộng Hòa đề cử ra tranh cử Tổng thống vào năm tới 2026.

[Newsweek: JD Vance Ripped After Biden Cancer Remarks: 'Soulless Ghoul']

5. Tổng thống Donald Trump lên tiếng về chẩn đoán ung thư của Tổng thống Joe Biden

Tổng thống Trump đã đề cập đến chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt gần đây của cựu Tổng thống Joe Biden trong cuộc họp báo tại Phòng Bầu dục.

Tổng thống Trump bày tỏ lo ngại về việc phát hiện giai đoạn cuối căn bệnh ung thư ác tính của Tổng thống Biden, đã di căn đến xương, đặt câu hỏi tại sao tình trạng như vậy lại không được phát hiện trong nhiệm kỳ tổng thống của Tổng thống Biden. “Tôi ngạc nhiên khi công chúng không được thông báo từ lâu”, Tổng thống Trump nói với các phóng viên.

Vào tháng 2 năm 2024, bác sĩ của Tổng thống Biden tuyên bố ông “đủ sức khỏe để phục vụ” sau khi ông trải qua cuộc kiểm tra sức khỏe tại Trung tâm Y tế Quân đội Quốc gia Walter Reed. Nhưng một cuốn sách sắp ra mắt của Jake Tapper của CNN và Alex Thompson của Axios cáo buộc rằng các trợ lý Tòa Bạch Ốc đã che đậy sự suy giảm về thể chất và tinh thần của Tổng thống Biden trong nhiệm kỳ của ông.

Tổng thống Biden, 82 tuổi, được chẩn đoán vào thứ sáu sau khi các triệu chứng tiết niệu gần đây thúc đẩy đánh giá y tế sâu hơn, dẫn đến phát hiện ra một nốt tuyến tiền liệt, văn phòng của ông cho biết. Ông được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt được đặc trưng bởi điểm Gleason là 9— nhóm nguy cơ cao nhất. Ung thư đã di căn đến xương, khiến nó trở thành chẩn đoán Giai đoạn 4.

Việc tầm soát ung thư tuyến tiền liệt thường không được khuyến khích đối với nam giới trên 70 tuổi, vì vậy Tổng thống Biden có thể không được xét nghiệm máu PSA thường xuyên. Ngoài ra, các chuyên gia y tế lưu ý rằng các xét nghiệm này không đặc biệt hiệu quả trong việc phát hiện các dạng ung thư tuyến tiền liệt hung hãn.

Tổng thống Trump đã chỉ trích nhóm y tế cũ của Tổng thống Biden, cho rằng họ đã che giấu thông tin sức khỏe quan trọng với công chúng và cho rằng tình hình là “nguy hiểm cho đất nước chúng ta”.

Mặc dù không nhắc đích danh Tiến sĩ Kevin O'Connor, ông đã nhắc đến cựu bác sĩ Tòa Bạch Ốc, người đã xác nhận sức khỏe tâm thần của Tổng thống Biden.

“Tôi nghĩ ai đó sẽ phải nói chuyện với bác sĩ của mình nếu nó giống nhau, hoặc thậm chí nếu đó là hai bác sĩ riêng biệt”, Tổng thống Trump nói. “Tại sao khả năng nhận thức không được thảo luận, tại sao điều đó không được thảo luận? Và tôi nghĩ bác sĩ nói rằng ông ấy vẫn ổn. Và hóa ra không phải vậy. Điều đó rất nguy hiểm”.

Bất chấp những lời chỉ trích, Tổng thống Trump, 78 tuổi, đã bày tỏ sự thông cảm với Tổng thống Biden, mô tả chẩn đoán này là “một tình huống rất đáng buồn và tôi cảm thấy rất tệ về điều đó”. Tổng thống Trump đã chúc Tổng thống Biden “hồi phục nhanh chóng và thành công” sau thông báo của cựu Tổng thống Joe Biden.

Tuổi tác và sức khỏe của Tổng thống Biden là mối quan tâm chính của cử tri trong thời gian ông làm tổng thống. Vị Tổng thống 82 tuổi này đã bác bỏ những lo ngại về sự minh mẫn về mặt tinh thần của mình nhưng cuối cùng đã từ bỏ nỗ lực tranh cử nhiệm kỳ thứ hai sau màn trình diễn tranh luận thảm hại vào tháng 6 năm ngoái. Ông đã bị thay thế với tư cách là ứng cử viên của đảng Dân chủ bởi Phó Tổng thống Kamala Harris, người đã thua cuộc bầu cử trước Tổng thống Trump.

Tin tức về chẩn đoán của cựu tổng thống đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về tính minh bạch của Tòa Bạch Ốc. Ngoài ra, một video của Tổng thống Biden từ năm 2022, trong đó ông dường như nói rằng mình bị ung thư, đã được những người chỉ trích đăng lại.

Video, trích từ bài phát biểu về ô nhiễm ở Massachusetts, cho thấy Tổng thống Biden thảo luận về tác động của ô nhiễm đến sức khỏe cộng đồng. Ông nói, “Đó là lý do tại sao tôi—và rất nhiều người khác mà tôi lớn lên cùng—bị ung thư.”

Trong bài phát biểu hôm thứ Hai, Tổng thống Trump cũng nêu ra mối lo ngại về sức khỏe tinh thần của Tổng thống Biden trong nhiệm kỳ tổng thống, khẳng định rằng “bất kỳ ai tranh cử tổng thống đều nên làm bài kiểm tra nhận thức”.

“Họ nói rằng điều đó là vi hiến. Nhưng tôi cho rằng trong trường hợp cụ thể đó, việc thực hiện bài kiểm tra nhận thức sẽ không tệ đến vậy”, Tổng thống Trump nói, trong khi nói với các phóng viên rằng ông gần đây đã “vượt qua” bài kiểm tra nhận thức của mình.

Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng “Tôi nghĩ mọi người nên cố gắng tìm hiểu xem chuyện gì đã xảy ra, vì tôi sẽ nói với bạn rằng... Tôi không biết liệu nó có liên quan gì đến bệnh viện không. Walter Reed thực sự giỏi. Có một số bác sĩ giỏi nhất mà tôi từng gặp. Có người không nói sự thật. Đó là một vấn đề lớn.”

“Tôi đã kiểm tra sức khỏe rất đầy đủ, bao gồm cả bài kiểm tra nhận thức. Tôi tự hào thông báo rằng tôi đã vượt qua. Tôi đã trả lời đúng tất cả. Có một chút rủi ro. Nếu tôi không trả lời đúng tất cả, những người này sẽ truy đuổi tôi. Sẽ không phải là tình huống tốt.

“Nhưng khi bạn làm xét nghiệm—y tế, với tư cách là nam giới—thử nghiệm đó rất chuẩn. Tôi không biết liệu nó có được thực hiện cho tất cả mọi người không, nhưng nó được thực hiện gần như vậy. Và phải mất một thời gian dài để đạt đến tình huống đó... để đạt đến giai đoạn 9.”

[Newsweek: Donald Trump Speaks Out About Joe Biden's Cancer Diagnosis]

6. Nga tuyên bố Tổ chức Ân xá Quốc tế là một ‘tổ chức không mong muốn’

Hôm Thứ Hai, 19 Tháng Năm, Trung Tướng Igor Krasnov, Tổng Công Tố Nga, đã chỉ định Tổ chức Ân xá Quốc tế là một “tổ chức không mong muốn”, trên thực tế là cấm tổ chức nhân quyền toàn cầu này hoạt động tại Nga.

Nga cáo buộc trụ sở chính của Tổ chức Ân xá Quốc tế tại Luân Đôn là trung tâm cho những gì họ gọi là “các dự án bài Nga toàn cầu do những người ủng hộ chế độ Kyiv tài trợ”. Mạc Tư Khoa tuyên bố rằng các hoạt động của nhóm này “nhằm mục đích tăng cường đối đầu quân sự trong khu vực”.

Động thái này nhấn mạnh sự đàn áp mạnh mẽ của Điện Cẩm Linh đối với xã hội dân sự và các tổ chức quốc tế khi tìm cách củng cố quyền lực của mình trong bối cảnh cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine.

Krasnov cũng cáo buộc rằng Tổ chức Ân xá Quốc tế “hỗ trợ các tổ chức cực đoan” và “tài trợ cho các hoạt động của các điệp viên nước ngoài”.

Việc chỉ định theo luật “các tổ chức không mong muốn” gây tranh cãi của Nga cấm các nhóm hoạt động trong phạm vi nước Nga và coi việc cá nhân tham gia vào các hoạt động của họ là hành vi phạm tội. Luật này đã bị chỉ trích rộng rãi bởi những người ủng hộ nhân quyền.

Tổ chức Ân xá Quốc tế vẫn chưa đưa ra phản hồi.

Vào tháng 4, Putin đã ký một đạo luật mở rộng luật về “các tác nhân nước ngoài” của nước này để nhắm vào những cá nhân ủng hộ các hành động của các tổ chức quốc tế hoặc chính phủ nước ngoài bị coi là thù địch với Nga.

Được ban hành lần đầu tiên vào năm 2012 và được mở rộng đáng kể vào năm 2022, luật về đặc vụ nước ngoài của Nga là một trong những công cụ chính của Mạc Tư Khoa để ngăn chặn sự chỉ trích.

Tổ chức Ân xá Quốc tế là một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Luân Đôn tập trung vào quyền con người. Được thành lập vào năm 1961, nhóm này tiến hành các chiến dịch nghiên cứu và vận động để ngăn chặn và chấm dứt tình trạng vi phạm quyền nghiêm trọng trên toàn thế giới và được biết đến với công việc của mình về các vấn đề như đàn áp chính trị, tra tấn và tự do ngôn luận.

[Kyiv Independent: Russia declares Amnesty International an 'undesirable organization']

7. Phần Lan sẽ gửi đạn dược tới Ukraine bằng tiền thu được từ tài sản bị đóng băng của Nga

Hôm Thứ Hai, 19 Tháng Năm, Bộ trưởng Quốc phòng Phần Lan Antti Hakkanen cho biết Phần Lan sẽ cung cấp đạn dược hạng nặng cho Ukraine bằng nguồn tiền thu được từ các tài sản bị đóng băng của Nga.

Động thái này là một phần trong sáng kiến rộng lớn hơn của Liên minh Âu Châu nhằm chuyển lợi nhuận từ các tài sản bị bất động của Nga sang hỗ trợ quốc phòng cho Ukraine. Phần Lan đã đạt được thỏa thuận với Ủy ban Âu Châu để thực hiện biện pháp này thông qua Cơ sở hòa bình Âu Châu, gọi tắt là EPF, bộ này cho biết trong một tuyên bố.

Theo thỏa thuận, Phần Lan sẽ cung cấp 90 triệu euro (khoảng 100 triệu đô la) đạn dược hạng nặng mua từ các nhà cung cấp trong nước. Chính phủ Phần Lan cho biết thỏa thuận này không chỉ củng cố sự ủng hộ của họ đối với Ukraine mà còn có lợi cho ngành công nghiệp quốc phòng quốc gia của họ.

“Chúng tôi đã có thể đàm phán thêm nguồn tài trợ cho sự hỗ trợ của Phần Lan dành cho Ukraine. Nguồn tài trợ này đến từ các tài sản bị đóng băng của Nga”.

“Các sản phẩm được mua từ ngành công nghiệp Phần Lan để thúc đẩy việc làm trong nước và được gửi đến Ukraine để hỗ trợ quốc phòng. Tôi rất hài lòng với kết quả.”

Bộ Quốc phòng Phần Lan không cung cấp thông tin chi tiết về mốc thời gian, loại đạn dược hoặc hậu cần giao hàng do lo ngại về an ninh hoạt động.

Vào tháng 3, Phần Lan công bố gói viện trợ quân sự thứ 28 cho Ukraine, trị giá khoảng 200 triệu euro (hiện nay là 225 triệu đô la).

Kể từ khi Nga tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022, các nước phương Tây đã đóng băng khoảng 300 tỷ đô la tài sản có chủ quyền của Nga, trong đó hai phần ba được nắm giữ tại Liên Hiệp Âu Châu.

Vào tháng 10 năm 2024, Nhóm Bảy (G7) đã phê duyệt khoản vay gần 50 tỷ đô la cho Ukraine để hoàn trả từ số tiền thu được từ các khoản tiền bị đóng băng đó. Liên Hiệp Âu Châu cũng đã khởi động một sáng kiến riêng về việc chuyển viện trợ quân sự cho Ukraine bằng cách sử dụng tương tự các khoản tiền này.

Kyiv liên tục thúc giục các đồng minh chính thức hóa cơ chế tịch thu tài sản bị đóng băng của Nga để tài trợ cho quốc phòng và tái thiết Ukraine.

Các chính phủ phương Tây chủ yếu dựa vào việc phân bổ lại thu nhập lãi từ các quỹ bị đóng băng để hỗ trợ Kyiv thay vì tịch thu hoàn toàn tài sản.

Điện Cẩm Linh đã cảnh báo về hành động trả đũa nếu tài sản của Nga bị tịch thu vì lợi ích của Ukraine. Vào đầu năm 2024, Mạc Tư Khoa đã sửa đổi luật pháp của mình để cho phép tịch thu ngược lại tài sản của phương Tây để đáp trả việc tịch thu tài sản ở nước ngoài.

[Kyiv Independent: Finland to send ammunition to Ukraine using proceeds from frozen Russian assets]

8. Tổng thống mới của Rumani phải đối mặt với những thách thức to lớn sau chiến thắng bất ngờ trước ứng cử viên cực hữu mới nổi

Một làn sóng phấn khích và nhẹ nhõm lan rộng khắp Âu Châu sau khi Nicusor Dan, một người theo chủ nghĩa tự do ủng hộ Âu Châu, được bầu làm tổng thống mới của Rumani.

“Đối với Ukraine — với tư cách là một nước láng giềng và bạn bè — điều quan trọng là có Rumani là một đối tác đáng tin cậy. Và chúng tôi tin tưởng rằng chúng tôi sẽ làm được điều đó”, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy phát biểu sau chiến thắng của Dan. Tổng thống Moldova Maia Sandu cũng đồng tình với quan điểm này: “Xin chúc mừng, Nicusor Dan thân mến”, bà nói với sự nhiệt tình rõ ràng.

Vòng bầu cử tổng thống được theo dõi chặt chẽ tại Kyiv và Chisinau, khi Dan đối đầu với George Simion, một người theo chủ nghĩa dân tộc có quan hệ với Nga và bị cấm nhập cảnh vào cả Moldova và Ukraine.

Chiến thắng của Dan, với 53,6% số phiếu bầu, đã làm nhiều nhà quan sát ngạc nhiên. Ông đã vượt qua mức thâm hụt đáng kể 20 điểm từ vòng đầu tiên và giành thêm 4,3 triệu phiếu bầu trong vòng thứ hai.

Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu vượt quá 64%, mức cao nhất được ghi nhận kể từ năm 1996, phản ánh sự tham gia đông đảo của cử tri.

Cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan, Rumani được tổ chức trong bối cảnh có sự can thiệp của Nga, làn sóng cực hữu — những điều bạn cần biết

Từ nhà hoạt động đến tổng thống

Cựu nhà toán học và tiến sĩ Sorbonne, Nicusor Dan bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình với tư cách là một nhà hoạt động chống tham nhũng tại Bucharest. Sau một nỗ lực không thành công để tranh cử thị trưởng vào năm 2012, ông đã tham gia chính trường địa phương vào năm 2016, giành vị trí thứ hai trong cuộc đua giành chức thị trưởng và giành được ghế trong hội đồng cho phong trào chính trị mới của mình — Liên minh Cứu Bucharest.

Cùng năm đó, Save Bucharest Union đã phát triển thành Save Rumani Union, gọi tắt là USR, trở thành một nhân tố chủ chốt trong nền chính trị Rumani. Tuy nhiên, chủ nghĩa tự do của Dan có giới hạn, ông rời đảng một năm sau đó sau khi từ chối ủng hộ quyền bình đẳng cho các cặp đôi đồng giới.

Với tư cách là ứng cử viên độc lập, Dan đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử thị trưởng Bucharest năm 2020 và tái đắc cử vào năm 2024. Hiện tại, ông chỉ đi bộ một đoạn đường ngắn — chỉ 40 phút — từ Tòa thị chính Bucharest đến Cung điện Tổng thống Cotroceni.

Không có tuần trăng mật nào ở phía trước

Bất chấp sự nhiệt tình của các quan chức Âu Châu, các chuyên gia cảnh báo rằng Dan phải đối mặt với những thách thức to lớn và trước mắt.

Sẽ không có “tuần trăng mật”, nhà báo Rumani Cătălin Tolontan cảnh báo. “Dan phải lập tức thành lập chính phủ để quản lý đất nước trong thời điểm mà tất cả các nhà kinh tế đều nói là khủng hoảng”, nhà báo Magda Gradinaru nói trong một cuộc phỏng vấn với tờ Kyiv Independent, ám chỉ đến tình trạng lạm phát gia tăng và thâm hụt ngân sách ngày càng tăng của Rumani.

Ngoài bất ổn kinh tế, Dan được kỳ vọng sẽ thực hiện lời hứa về cải cách thể chế và nỗ lực chống tham nhũng. Các ưu tiên được nêu của ông bao gồm khắc phục thâm hụt ngân sách, củng cố an ninh quốc gia và khôi phục niềm tin của công chúng vào chính phủ.

[Kyiv Independent: Romania’s new president faces daunting challenges after surprise victory over far-right upstart]

9. Starmer, và các nhà lãnh đạo phương Tây kêu gọi ngừng bắn vô điều kiện ở Ukraine trước cuộc đàm phán Tổng thống Trump-Putin

Thủ tướng Anh Keir Starmer đã có cuộc điện đàm vào ngày 18 tháng 5 với các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ, Pháp, Đức và Ý để phối hợp lập trường trước cuộc điện đàm sắp tới giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Putin.

Tổng thống Trump cho biết ông sẽ nói chuyện qua điện thoại với Putin vào lúc 10 giờ sáng ngày 19 tháng 5 theo giờ Washington.

Thủ tướng Starmer cho biết các nhà lãnh đạo đã thảo luận về cuộc xâm lược đang diễn ra của Nga với Ukraine và nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về một lệnh ngừng bắn vô điều kiện, hơn ba năm sau khi Mạc Tư Khoa phát động cuộc xâm lược toàn diện.

Vào ngày 10 tháng 5, Anh, Pháp, Đức và Ý đã công khai ủng hộ đề xuất ngừng bắn kéo dài 30 ngày do Tổng thống Trump khởi xướng và được Ukraine ủng hộ.

“Ngày mai, Tổng thống Putin phải cho thấy ông ta muốn hòa bình bằng cách chấp nhận lệnh ngừng bắn vô điều kiện trong 30 ngày do Tổng thống Trump đề xuất và được Ukraine và Âu Châu hậu thuẫn”, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói sau cuộc gọi hôm Chúa Nhật.

Theo Reuters, Thủ tướng Starmer cho biết các nhà lãnh đạo cũng nêu khả năng áp đặt thêm các lệnh trừng phạt nếu Nga từ chối tham gia có ý nghĩa vào các cuộc đàm phán ngừng bắn.

Vào ngày 17 tháng 5, Ngoại trưởng Anh David Lammy chỉ trích Mạc Tư Khoa vì “che giấu” sau khi các cuộc đàm phán hòa bình Nga-Ukraine tại Istanbul vào ngày 16 tháng 5 kết thúc mà không đạt được đột phá nào, và Nga một lần nữa đưa ra các yêu cầu toàn diện, bao gồm việc Ukraine phải chấp nhận quy chế trung lập, từ bỏ yêu cầu bồi thường chiến tranh từ Mạc Tư Khoa và thừa nhận việc mất Crimea và bốn vùng bị tạm chiếm mà không có vùng nào thuộc quyền kiểm soát hoàn toàn của Nga.

Trong khi đó, Điện Cẩm Linh vẫn tiếp tục tỏ ra miễn cưỡng. Các quan chức Nga cho biết họ không muốn đồng ý tạm dừng giao tranh cho đến khi các điều khoản của lệnh ngừng bắn tiềm năng được xác định rõ ràng—lo sợ rằng Ukraine có thể lợi dụng thời gian tạm dừng này để tập hợp lại và tái vũ trang trong khi Nga vẫn tiếp tục tiến quân chậm chạp trên chiến trường.

[Kyiv Independent: Starmer, Western leaders call for unconditional Ukraine ceasefire ahead of Trump-Putin talks]

10. Vance hy vọng vào ‘lợi thế thương mại dài hạn’ giữa Hoa Kỳ và Liên Hiệp Âu Châu

Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance cho biết ông hy vọng về “lợi thế thương mại lâu dài” giữa Liên minh Âu Châu và Hoa Kỳ, trong một bình luận tích cực hiếm hoi của chính quyền Tổng thống Trump về thương mại Liên Hiệp Âu Châu-Hoa Kỳ.

Trước cuộc họp vào Chúa Nhật tại Rôma với Thủ tướng Ý Giorgia Meloni và Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen, Vance gọi Meloni là “người xây dựng cầu nối” giữa Liên minh Âu Châu và Hoa Kỳ

Vance cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta sẽ có một cuộc trò chuyện tuyệt vời và hy vọng đây sẽ là khởi đầu cho một số cuộc đàm phán thương mại dài hạn cũng như một số lợi thế thương mại dài hạn giữa cả Âu Châu và Hoa Kỳ”.

Đây là lần đầu tiên kể từ khi Tổng thống Trump phát động cuộc chiến thuế quan toàn cầu vào tháng trước, một thành viên trong chính quyền của ông phát biểu tích cực trước công chúng về triển vọng thương mại có lợi của Mỹ với Liên Hiệp Âu Châu.

Von der Leyen nhấn mạnh rằng “điều gắn kết chúng ta là cuối cùng, chúng ta muốn… có một thỏa thuận tốt cho cả hai bên”.

Cho đến nay, chính quyền Tổng thống Trump đã áp dụng mức thuế 10 phần trăm đối với tất cả hàng nhập khẩu và mức thuế 25 phần trăm đối với các sản phẩm như thép, nhôm, xe hơi và phụ tùng xe hơi, tất cả đều áp dụng cho Âu Châu cũng như các khu vực khác trên thế giới.

Mức thuế 10 phần trăm nữa của Hoa Kỳ áp lên hàng nhập khẩu từ Liên Hiệp Âu Châu sẽ được tạm dừng cho đến đầu tháng 7, nhưng phải đến tuần trước - gần một nửa thời gian tạm dừng đó - Washington mới trình bày cho Brussels bản tóm tắt về những gì họ hy vọng đạt được, theo như tờ POLITICO đưa tin lần đầu vào thứ Tư tuần trước.

Von der Leyen thừa nhận rằng bằng cách nói thêm rằng “điều quan trọng là — bây giờ khi chúng tôi đã trao đổi giấy tờ — các chuyên gia của chúng tôi đang đào sâu, thảo luận các chi tiết”.

Sau cuộc họp, von der Leyen cho biết hai bên “đã tìm thấy nhiều điểm chung” trong một bài đăng trên LinkedIn. “Cả hai chúng tôi đều muốn có một thỏa thuận tốt”, bà nói. “Các nhóm của chúng tôi đang làm việc suốt ngày đêm để tìm ra giải pháp”.

Bản thân Tổng thống Trump đã vô căn cứ tuyên bố Liên Hiệp Âu Châu được thành lập để “làm hại” Hoa Kỳ và nói rằng khối 27 quốc gia này “tồi tệ hơn Trung Quốc”. Các quan chức trong chính quyền của ông cũng thường xuyên bỏ qua thặng dư thương mại trong các dịch vụ mà Hoa Kỳ được hưởng với Âu Châu, điều này gần như cân bằng với lượng hàng hóa lớn hơn chảy về phía tây.

Ngồi giữa Vance và von der Leyen, Meloni thực sự có vẻ thoải mái với ý tưởng làm trung gian giữa hai bên. Khi bà đến thăm Tổng thống Trump tại Tòa Bạch Ốc vào tháng trước, bà đã mời ông đến Ý để gặp gỡ các nhà lãnh đạo Âu Châu ở đó.

Meloni cho biết: “Tôi rất tự hào khi có cơ hội hôm nay được đón tiếp hai nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ và Liên minh Âu Châu để bắt đầu một cuộc đối thoại. Chúng tôi biết mối quan hệ kinh doanh của chúng tôi quan trọng như thế nào và rõ ràng là chúng tôi ở đây để thảo luận về tất cả những điều này”.

Cuộc hội đàm ba bên diễn ra sau lễ nhậm chức của Đức Tân Giáo Hoàng Lêô XIV tại Vatican, với Vance, một người Công Giáo, thú nhận rằng “Hoa Kỳ rất tự hào về ngài, rất vui mừng về ngài”.

[Politico: Vance hopeful for US-EU ‘long-term trade advantages’]

11. Nền kinh tế đang sụp đổ của Iran bị kẹt trong tầm ngắm của Tổng thống Trump

Nền kinh tế Iran đang chịu áp lực mới, số phận của nền kinh tế này ngày càng phụ thuộc vào tin tức từ Washington.

Khi các cuộc đàm phán hạt nhân tiếp tục dưới thời Tổng thống Trump, người có chiến dịch trừng phạt “gây áp lực tối đa” tiếp tục định hình thực tế kinh tế của Iran, sự biến động đã tăng vọt trên khắp các thị trường tài chính trong khi lưới điện bị đình trệ. Các vấn đề về cấu trúc chưa được giải quyết—và mối đe dọa sắp xảy ra của xung đột mới—làm trầm trọng thêm sự bất ổn.

Đồng rial /ri-ao/ của Iran, sản lượng công nghiệp và sản lượng năng lượng đều chịu áp lực lớn, với sự biến động của tỷ giá hối đoái hiện gắn chặt với các tuyên bố từ Washington. Tuy nhiên, các vấn đề về cấu trúc vẫn tồn tại ở nhiều lĩnh vực, từ tiện ích công cộng đến ngân hàng, khi hy vọng về một bước đột phá ngoại giao che giấu sự rối loạn chức năng sâu sắc hơn. Chiến lược kinh tế hiện tại của đất nước, tập trung vào việc nới lỏng lệnh trừng phạt, đang phải đối mặt với sự chỉ trích vì không giải quyết được các vấn đề nội bộ.

Với mỗi thay đổi trong chính sách của Hoa Kỳ hoặc tuyên bố từ Tòa Bạch Ốc, đồng Rial của Iran lại dao động mạnh - cho thấy nền kinh tế ngày càng phụ thuộc vào các tiêu đề bên ngoài.

Nhiều năm trừng phạt quốc tế, được tăng cường bởi chính sách “gây áp lực tối đa” của Tổng thống Trump, đã khoét sâu các lĩnh vực then chốt và làm sâu sắc thêm sự phụ thuộc của Iran vào các diễn biến ngoại giao. Trong nước, tình trạng mất điện, giá cả tăng vọt và các vụ bê bối tham nhũng chưa được giải quyết đã khiến các dịch vụ thiết yếu rơi vào tình trạng hỗn loạn, làm xói mòn niềm tin của công chúng khi hy vọng phục hồi vẫn còn xa vời.

Rial giảm xuống còn 1,05 triệu đổi lấy 1 đô la vào tháng 3 sau khi Tổng thống Trump nêu ra viễn cảnh hành động quân sự nếu Tehran từ chối đàm phán. Đồng tiền này đã phục hồi đôi chút khi các cuộc đàm phán bắt đầu ở Oman, chỉ để giảm trở lại sau khi các cuộc đàm phán bị đình trệ.

“Thực tế là nền kinh tế của chúng tôi phản ứng mạnh mẽ với các diễn biến chính trị,” cựu phó ngân hàng trung ương Kamal Seyyed-Ali nói với các phóng viên. “Nếu khả năng xảy ra chiến tranh toàn diện tăng trở lại, tỷ giá đô la sẽ một lần nữa phá vỡ kỷ lục.”

Cơ sở hạ tầng năng lượng cũ kỹ của Iran đang oằn mình dưới nhu cầu đỉnh điểm, cộng thêm nhiều năm đầu tư không đủ và lệnh trừng phạt dầu mỏ toàn diện. Vào tháng 4, Bộ trưởng Năng lượng Abbas Aliabadi thừa nhận rằng các nhà máy điện của nước này chỉ tạo ra 65.000 megawatt mỗi năm—thiếu xa so với mức 85.000 megawatt cần thiết. Sự thiếu hụt này đã dẫn đến tình trạng mất điện luân phiên trên quy mô lớn, không chỉ làm gián đoạn điện mà còn làm gián đoạn các dịch vụ quan trọng bao gồm phân phối nước, viễn thông và truy cập internet.

Ở các thành phố lớn, tình trạng mất điện đã trở thành thường lệ. Những người gọi đến phương tiện truyền thông vệ tinh tiếng Ba Tư, bao gồm cả Iran International, mô tả các sự việc liên tiếp, với việc mất điện làm gián đoạn kết nối điện thoại và hạn chế khả năng tiếp cận nước sạch. Một vòng luẩn quẩn đã diễn ra: mực nước thấp cản trở sản xuất điện, trong khi tình trạng mất điện làm tê liệt hệ thống cung cấp nước, làm trầm trọng thêm sự thất vọng của công chúng và khó khăn hàng ngày.

Khi Tehran tăng cường đường lối đàm phán cứng rắn với Washington, sự thất vọng đang gia tăng vì thiếu một chiến lược phục hồi trong nước rộng lớn hơn. Tờ báo cứng rắn Kayhan gần đây đã đặt ra một câu hỏi nhọn: “Chính phủ đang làm gì ngoài việc đàm phán với Hoa Kỳ?” Trong một lời khiển trách công khai hiếm hoi, tờ báo cảnh báo rằng ngoại giao nên đóng vai trò là phương tiện để cải thiện kinh tế—không phải là sự thay thế cho các cải cách nội bộ đã quá hạn từ lâu.

[Newsweek: Iran's Collapsing Economy Caught in Trump's Crosshairs]