1. Máy bay phản lực Su-25 của Nga được tường trình bị rơi ở tỉnh Donetsk
Các kênh truyền thông xã hội Nga đưa tin một chiến đấu cơ SU-25 của Nga được tường trình đã bị rơi ở tỉnh Donetsk vào ngày 13 tháng 6.
Các video được đăng trên mạng xã hội về vụ tai nạn được cho là do các blogger có quan hệ mật thiết với Không quân Nga đăng tải dường như cho thấy máy bay đâm xuống một cánh đồng sau khi bị một chiến đấu cơ khác bám sát. Hoàn cảnh xảy ra vụ tai nạn vẫn chưa rõ ràng. Trong khi có tin đồn rằng việc “bắn nhầm” của Nga có thể là nguyên nhân gây ra vụ tai nạn; cũng có giả thuyết cho rằng chiếc Sukhoi của Nga đã bị một chiến đấu cơ của không quân Ukraine rượt đuổi và sau đó bắn hạ.
Su-25, một máy bay hỗ trợ trên không do Liên Xô thiết kế được Sukhoi phát triển vào cuối những năm 1970, được chế tạo để có khả năng sống sót trên chiến trường. Nó có lớp giáp dày và có thể chịu được hỏa lực của đối phương.
Máy bay này đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều cuộc xung đột khác nhau, bao gồm ở Afghanistan, Chechnya và gần đây hơn là ở Ukraine, nơi cả quân đội Nga và Ukraine đều sử dụng loại máy bay này.
Ukraine đã bắn hạ nhiều máy bay Su-25 của Nga trong suốt cuộc chiến. Vào ngày 8 tháng 2, quân đội Ukraine báo cáo đã bắn hạ một chiếc Su-25 của Nga gần thị trấn Toretsk ở tỉnh Donetsk.
Trong một trường hợp khác, Bộ Quốc phòng Nga cho biết vào ngày 24 tháng 3 rằng máy bay tấn công Su-25 của Nga đã bị rơi trong chuyến bay huấn luyện thường lệ ở Primorye Krai ở Viễn Đông của Nga.
Sự việc này xảy ra chưa đầy hai tuần sau 'Chiến dịch Spiderweb' của Ukraine, trong đó máy bay điều khiển từ xa của Ukraine được tuồn sâu vào bên trong nước Nga và giấu trong xe tải đã tấn công tới 41 máy bay ném bom hạng nặng của Nga tại bốn phi trường trên khắp cả nước.
[Kyiv Independent: Russian Su-25 jet reportedly crashes in Donetsk Oblast]
2. Israel nói ‘Tehran sẽ bị thiêu rụi’ trong bối cảnh Iran phóng hỏa tiễn liên tiếp
Bộ trưởng Quốc phòng Israel đã đưa ra lời cảnh báo nghiêm khắc tới Iran vào hôm Chúa Nhật, 15 Tháng Sáu, sau khi hỏa tiễn Iran đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ Iron Dome của Israel, gây ra nhiều tiếng nổ dữ dội vang lên ở Tel Aviv và Giêrusalem.
Chuẩn tướng Effie Defrin, Phát ngôn nhân của Lực Lượng Phòng Vệ Israel, gọi tắt là IDF, nói rằng “Tehran sẽ bị thiêu rụi” khi hai quốc gia này trao đổi hỏa tiễn sau cuộc tấn công bất ngờ của Israel vào chương trình hạt nhân của Iran vào đầu tuần này.
Ông cho biết: “Nếu Khamenei tiếp tục bắn hỏa tiễn vào nội địa Israel thì Tehran sẽ bị thiêu rụi”.
Israel đã phát động một cuộc tấn công mà họ mô tả là “phủ đầu” vào chương trình hạt nhân và giới lãnh đạo quân sự của Iran, cảnh báo rằng quốc gia này có thể sớm phát triển một quả bom hạt nhân. Quân đội Israel và phương tiện truyền thông nhà nước Iran cho biết một số nhà lãnh đạo quân sự cao cấp và các nhà khoa học hạt nhân đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công.
Iran đã bắn trả hàng loạt hỏa tiễn bắt đầu từ khuya thứ Sáu, một số không bị chặn lại đã tấn công vào Israel. Và kể từ đó, Israel đã phát động các đợt tấn công mới, với Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết “Israel đã thiết lập được ưu thế trên không từ Tây Iran đến Tehran”.
Đại sứ Iran tại Liên Hiệp Quốc cho biết 78 người đã thiệt mạng và hơn 320 người bị thương trong các cuộc tấn công. Các cuộc phản công của Iran đã giết chết ít nhất ba người ở Israel và làm bị thương khoảng 70 người, theo các cơ quan y tế Israel.
Sự leo thang giữa hai đối thủ lâu năm trong khu vực đã đặt ra câu hỏi về nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran. Ngoại trưởng Oman Badr Albusaidi đã viết vào sáng thứ Bảy rằng các cuộc đàm phán ban đầu được lên lịch vào Chúa Nhật giữa Hoa Kỳ và Israel tại Oman sẽ không còn diễn ra nữa.
Sau vụ tấn công, Tổng thống Trump nhiều lần ca ngợi Israel, đồng minh lâu năm của Mỹ trong khu vực, hoan nghênh cuộc tấn công “thành công” của quốc gia này vào chương trình hạt nhân của Iran và cảnh báo rằng Iran cần phải đạt được thỏa thuận ngay bây giờ trước khi quá muộn.
“Hai tháng trước, tôi đã đưa ra tối hậu thư cho Iran trong vòng 60 ngày để 'thực hiện một thỏa thuận'“, ông nói. “Họ đáng lẽ phải làm thế! Hôm nay là ngày thứ 61. Tôi đã nói với họ phải làm gì, nhưng họ không thể làm được. Bây giờ, có lẽ, họ có cơ hội thứ hai!”
Nhưng nhà ngoại giao hàng đầu của Iran cho biết các cuộc tấn công có thể khiến khả năng đạt được thỏa thuận trở nên khó khăn hơn, với việc Ngoại trưởng Abbas Araghchi gọi việc tiếp tục đàm phán là “không thể biện minh được” và nói rằng Hoa Kỳ phải chịu trách nhiệm trong cuộc điện đàm với các nhà ngoại giao Âu Châu được hãng thông tấn nhà nước IRNA đưa tin.
“Các cuộc đàm phán Iran-Mỹ dự kiến được tổ chức tại Muscat vào Chúa Nhật này sẽ không diễn ra”, Albusaidi, nhà ngoại giao hàng đầu của Oman, viết, đồng thời nhấn mạnh rằng “ngoại giao và đối thoại vẫn là con đường duy nhất dẫn đến hòa bình lâu dài”.
Hoa Kỳ đã phủ nhận có bất kỳ sự liên quan trực tiếp nào đến các cuộc tấn công ngay sau khi chúng bắt đầu. Nhưng Tổng thống Trump đã nhiều lần nói rằng ông biết chúng sẽ xảy ra và ca ngợi việc Israel sử dụng thiết bị quân sự của Mỹ để thực hiện.
Hoa Kỳ cũng đang “sử dụng hệ thống phòng không của mình trong khu vực” để hỗ trợ Israel tấn công hỏa tiễn của Iran, POLITICO trước đó đã đưa tin.
Bộ trưởng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu trong bài phát biểu hôm thứ Sáu — hướng đến người dân Iran — rằng các cuộc tấn công sẽ tiếp tục, kêu gọi người dân chống lại chế độ Iran. Và Khamenei — nhà lãnh đạo tối cao của Iran — đã bắt đầu chỉ định những người thay thế cho các quan chức quân sự bị giết, thề sẽ trả thù Israel trong bài phát biểu trên truyền hình hôm thứ Sáu.
Các nhà lãnh đạo quốc tế đã kêu gọi cả Israel và Iran ngừng các hành động thù địch, nhưng dường như không nước nào quan tâm đến lời kêu gọi này.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hôm thứ Bảy cho biết ông đã nói chuyện với Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian và nói rằng lợi ích và công dân Pháp “không được phép bị tấn công trong bất kỳ trường hợp nào”.
“Tôi cũng kêu gọi kiềm chế tối đa để tránh leo thang”, ông nói. “Do đó, tôi đã mời Tổng thống Pezeshkian nhanh chóng quay lại bàn đàm phán để đạt được thỏa thuận — con đường khả thi duy nhất để giảm leo thang”. Văn phòng của Macron cho biết ông cũng đã nói chuyện với các nhà lãnh đạo thế giới khác, bao gồm cả Tổng thống Trump.
Thủ tướng Anh Keir Stamer nói với các phóng viên trên máy bay của mình - đang trên đường tới các cuộc họp G7 - rằng Anh đang di chuyển “các tài sản quân sự” đến khu vực này.
“Chúng tôi đang di chuyển tài sản, chúng tôi đã di chuyển tài sản đến khu vực này, bao gồm cả máy bay phản lực, và đó là để hỗ trợ dự phòng trên toàn khu vực”, ông nói. “Thông điệp liên tục của chúng tôi là giảm leo thang, và do đó mọi thứ chúng tôi đang làm, mọi cuộc thảo luận chúng tôi đang có, đều liên quan đến việc giảm leo thang”.
[Politico: Israel says ‘Tehran will burn’ amid dueling missile launches with Iran]
3. Hỏa tiễn đạn đạo Sapsan của Ukraine sẽ được đưa vào sản xuất hàng loạt sau khi thử nghiệm chiến đấu thành công
Hỏa tiễn đạn đạo tầm ngắn Sapsan do Ukraine tự phát triển đã hoàn thành thành công thử nghiệm chiến đấu và đang trong quá trình sản xuất hàng loạt. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, Rustem Umerov, cho biết như trên hôm Thứ Bẩy, 14 Tháng Sáu.
Umerov cho biết hỏa tiễn có tải trọng 480 kg đã hoàn tất thử nghiệm vào tháng 5 sau khi tấn công thành công một mục tiêu quân sự của Nga ở phạm vi gần 300 km.
Bộ Quốc phòng Ukraine được cho là đã thành lập một bộ phận để chế tạo và thử nghiệm hỏa tiễn.
Không có mốc thời gian cụ thể nào cho biết khi nào hỏa tiễn có thể được sử dụng thường xuyên trên chiến trường.
Vũ khí tầm xa sản xuất trong nước có tầm quan trọng then chốt đối với chiến lược quốc phòng của Ukraine, vì các đối tác phương Tây chậm trễ trong việc cung cấp vũ khí đầy đủ trong bối cảnh các cuộc tấn công và tấn công ngày càng gia tăng của Nga.
Tin tức này được đưa ra khi Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth phát biểu tại phiên điều trần của quốc hội vào ngày 10 tháng 6 rằng Hoa Kỳ sẽ cắt giảm ngân sách được phân bổ cho viện trợ quân sự cho Ukraine trong ngân sách quốc phòng sắp tới.
Vào tháng 11 năm 2024, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy tuyên bố Ukraine đã sản xuất 100 hỏa tiễn đầu tiên.
Kể từ đó, Ukraine đã tiếp tục tăng sản lượng vũ khí trong nước. Tổng thống Zelenskiy cho biết vào ngày 16 tháng 4 rằng hơn 40% vũ khí được sử dụng ở tiền tuyến hiện được sản xuất tại Ukraine, bao gồm hơn 95% máy bay điều khiển từ xa được sử dụng ở tiền tuyến.
Tổng thống Zelenskiy trước đó cũng tiết lộ rằng Ukraine đã phát triển một loại vũ khí nội địa khác, máy bay điều khiển từ xa mang hỏa tiễn Palianytsia.
Trong khi Ukraine cố gắng tăng cường sản xuất quốc phòng, Nga vẫn tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn vào các thành phố của Ukraine, thường xuyên điều động hàng trăm máy bay điều khiển từ xa để chế ngự hệ thống phòng không của Ukraine.
Cơ quan tình báo quân sự Ukraine, gọi tắt là HUR chia sẻ với tờ Kyiv Independent rằng sản lượng hỏa tiễn đạn đạo của Nga đã tăng ít nhất 66% trong năm qua.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov cho biết vào cuối năm 2024 rằng Ukraine cũng đã tiếp tục và mở rộng quy mô sản xuất hàng loạt hỏa tiễn hành trình Neptune, cải tiến chúng để có tầm bắn xa hơn.
Kyiv đã nhận được một số hỏa tiễn tầm xa từ các đối tác, chẳng hạn như ATACMS do Hoa Kỳ sản xuất, Storm Shadow của Anh hoặc SCALP/T của Pháp.
[Kyiv Independent: Without a hint of irony, Putin offers condolences for 'civilian casualties' in Iran, condemns Israel's 'violations' of UN Charter]
4. Putin gọi điện chúc mừng sinh nhật Tổng thống Trump, thảo luận về Iran
Trong lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 79 của mình, Tổng thống Trump đã nói rằng ông đã nhận được cuộc gọi từ Putin.
“Tổng thống Putin đã gọi điện vào sáng nay để chúc mừng sinh nhật tôi một cách rất tử tế, nhưng quan trọng hơn là để nói về Iran, một quốc gia mà ông ấy biết rất rõ”, Tổng thống Trump viết vào chiều thứ Bảy. “Chúng tôi đã nói chuyện rất lâu. Thời gian dành cho việc nói về Nga/Ukraine ít hơn nhiều, nhưng điều đó sẽ dành cho tuần tới. Ông ấy đang thực hiện các cuộc trao đổi tù nhân theo kế hoạch - một số lượng lớn tù nhân đang được trao đổi, ngay lập tức, từ cả hai phía. Cuộc gọi kéo dài khoảng 1 giờ. Ông ấy cảm thấy, giống như tôi, cuộc chiến tranh giữa Israel và Iran này nên kết thúc, mà tôi đã giải thích, cuộc chiến tranh của ông ấy cũng nên kết thúc”.
Các quan chức Tòa Bạch Ốc cũng xác nhận rằng cuộc thảo luận kéo dài khoảng 50 phút này đã đề cập đến cuộc đối đầu giữa Iran và Israel và an ninh khu vực, cùng với các thông tin cập nhật về tiến trình hòa bình tại Ukraine.
Cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Putin diễn ra vào thời điểm bất ổn gia tăng ở Trung Đông và Ukraine, hai khu vực gắn chặt với lợi ích an ninh của Hoa Kỳ. Giao tiếp cao cấp giữa Hoa Kỳ và Nga có sức nặng đối với chính sách ngoại giao và an ninh của Hoa Kỳ, xét đến ảnh hưởng của Mạc Tư Khoa ở Iran và sự tham gia trực tiếp của nước này vào cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine.
Với thị trường Hoa Kỳ và toàn cầu nhạy cảm với những diễn biến liên quan đến Iran và Israel, và cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine bắt đầu vào tháng 2 năm 2022 ảnh hưởng đến an ninh Âu Châu, lời kêu gọi này báo hiệu những nỗ lực của Washington và Mạc Tư Khoa nhằm điều hướng và có thể tác động đến những cuộc khủng hoảng này. Cách các nhà lãnh đạo này tham gia có thể ảnh hưởng đến ngoại giao của Hoa Kỳ và triển vọng giảm leo thang ở nhiều điểm nóng.
Cuộc gọi này diễn ra khi Tổng thống Trump kỷ niệm sinh nhật lần thứ 79 của mình và vài giờ trước khi tổng thống chuẩn bị tham dự Lễ diễn hành quân sự ở Washington, DC
Trong khi đó, hàng ngàn cuộc biểu tình “No Kings” trên khắp cả nước đã diễn ra vào thứ Bảy để phản đối các chính sách của Tổng thống Trump.
Nó cũng diễn ra sau hai ngày hoạt động quân sự dữ dội giữa Israel và Iran khiến ít nhất 78 người thiệt mạng và hơn 320 người bị thương ở Iran do lực lượng Israel gây ra. Trong khi đó, ba người đã thiệt mạng và khoảng 200 người bị thương ở Israel do lực lượng Iran gây ra.
Chiến dịch của Israel, được gọi là “Rising Lion” hay “Sư Tử Trỗi Dậy”, đánh dấu sự leo thang chưa từng có trong nỗ lực phá hoại chương trình hạt nhân của Iran. Chiến dịch bao gồm các cuộc tấn công vào nhiều địa điểm hạt nhân và quân sự trên khắp đất nước, bao gồm các mục tiêu được củng cố nghiêm ngặt ở Tehran và các tỉnh phía tây.
Trong số những người thiệt mạng có Tổng tham mưu trưởng Quân đội Iran, Thiếu tướng Mohammed Bagheri, Tổng tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, Thiếu tướng Hossein Salami và Tư lệnh Lực lượng Không gian vũ trụ, Chuẩn Tướng Amir Ali Hajizadeh, cũng như một số nhà khoa học hạt nhân.
Chiến dịch quy mô lớn đột ngột của Israel đã thúc đẩy Iran hủy bỏ vòng đàm phán hạt nhân thứ sáu dự kiến diễn ra vào Chúa Nhật tại Oman như Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã thông báo vào thứ Sáu. Bộ Ngoại giao Oman đã xác nhận vào thứ Bảy rằng các cuộc đàm phán sẽ không được tổ chức.
Diễn biến này diễn ra mặc dù Tổng thống Trump thúc giục Iran tăng cường nỗ lực để đạt được thỏa thuận hạt nhân hoặc phải đối mặt với hành động tiếp theo từ Israel. Trước đó, ông đã thúc giục Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu không theo đuổi hành động quân sự chống lại Iran trong khi các cuộc đàm phán đang diễn ra nhưng đã đưa ra các tuyên bố sau các cuộc không kích cho thấy ông ủng hộ hoạt động này sau khi thời hạn 60 ngày mà ông đưa ra trước đó đã trôi qua mà không có thỏa thuận.
Trong khi đó, Điện Cẩm Linh đã xác nhận cuộc gọi hôm thứ Bảy, khi cố vấn đối ngoại của Putin là Yuri Ushakov tuyên bố rằng “tình hình leo thang nguy hiểm ở Trung Đông đương nhiên là trọng tâm của cuộc trao đổi ý kiến”, CBS News đưa tin.
Theo CBS News, Ushakov cho biết Putin đã cung cấp thông tin cập nhật về các cuộc đàm phán hòa bình và trao đổi tù nhân giữa các phái đoàn Nga và Ukraine diễn ra tại Istanbul.
Ushakov cho biết những cuộc trao đổi gần đây bao gồm cả những cá nhân bị thương nặng và tù nhân dưới 25 tuổi, và cả hai nhà lãnh đạo đều nhắc lại sự ủng hộ đối với việc tiếp tục đàm phán.
Tòa Bạch Ốc và Điện Cẩm Linh xác nhận với CBS News rằng Tổng thống Trump và Putin đã nói chuyện lần cuối vào ngày 4 tháng 6, thảo luận về cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa của Ukraine vào các căn cứ không quân của Nga và phản ứng của Nga đối với các hành động thù địch leo thang. Trước ngày 4 tháng 6, cuộc gọi cuối cùng được biết đến của họ là vào tháng 5, kéo dài hai giờ.
Cuộc gọi vào thứ Bảy diễn ra trong bối cảnh Washington đang lo ngại về nỗ lực làm trung gian của Nga trong cuộc xung đột Iran-Israel và tuyên bố của Mạc Tư Khoa về ý định tham gia vào các giải pháp ngoại giao cho cả hai cuộc khủng hoảng.
[Newsweek: Putin Calls Trump to Wish Him a Happy Birthday, Discuss Iran]
5. Cuộc tấn công của Israel vào Iran gây ra ô nhiễm phóng xạ - Tổng giám đốc IAEA tuyên bố
Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, gọi tắt là IAEA Rafael Grossi phát biểu trước Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc rằng cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạt nhân của Iran đang gây ra “ô nhiễm phóng xạ và hóa chất”.
“Israel đã phá hủy phần trên mặt đất của cơ sở hạt nhân Natanz. Không có dấu hiệu hư hại nào đối với các cơ sở làm giàu ngầm tại địa điểm này, nhưng tình trạng mất điện có thể đã ảnh hưởng đến các máy ly tâm. Có ô nhiễm phóng xạ và hóa chất tại địa điểm này”, Grossi cho biết.
Chiến dịch của Israel, được gọi là “Rising Lion” hay “Sư Tử Trỗi Dậy”, đánh dấu sự leo thang chưa từng có trong nỗ lực phá hoại chương trình hạt nhân của Iran. Chiến dịch bao gồm các cuộc tấn công vào nhiều địa điểm hạt nhân và quân sự trên khắp Iran, bao gồm các mục tiêu được củng cố nghiêm ngặt ở Tehran và các tỉnh phía tây.
Theo quân đội Israel, 200 chiến đấu cơ đã được điều động trong cuộc tấn công phối hợp, giết chết một số quan chức quân sự cao cấp của Iran, bao gồm Hossein Salami, chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, và Ali Shamkhani, cố vấn chủ chốt của Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei.
Sau đó, IAEA xác nhận rằng mặc dù mức độ bức xạ bên ngoài xung quanh Natanz không tăng, nhưng đã phát hiện ra ô nhiễm bên trong. Grossi tuyên bố: “Mức độ bức xạ bên ngoài cơ sở Natanz vẫn không thay đổi, nhưng có ô nhiễm phóng xạ bên trong cơ sở, có thể được quản lý bằng các biện pháp bảo vệ thích hợp”.
Grossi cũng bày tỏ sự sẵn sàng tới Iran để đánh giá trực tiếp tình hình.
“Tôi kêu gọi tất cả các bên kiềm chế tối đa để tránh leo thang hơn nữa”, ông nói với Hội đồng Thống đốc IAEA. “Tôi nhắc lại rằng bất kỳ hành động quân sự nào gây nguy hiểm cho sự an toàn và an ninh của các cơ sở hạt nhân đều có nguy cơ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho người dân Iran, khu vực và xa hơn nữa”.
Cơ sở hạt nhân Natanz, cách Tehran khoảng 240 km về phía nam, là một trong những địa điểm làm giàu uranium chính của Iran. Cơ sở này bao gồm một nhà máy ngầm lớn để làm giàu khối lượng lớn uranium và một cơ sở nhỏ hơn trên mặt đất. IAEA cho biết Iran đã làm giàu uranium ở đó đến độ tinh khiết 60 phần trăm, gần với cấp độ vũ khí.
Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran tuyên bố địa điểm này chỉ bị hư hại bề ngoài và khẳng định không có rò rỉ nào đe dọa đến sức khỏe cộng đồng. Phát ngôn nhân Behrouz Kamalvandi nói với phương tiện truyền thông nhà nước Iran rằng các cơ sở làm giàu dưới lòng đất vẫn còn nguyên vẹn và hoạt động sẽ sớm được nối lại.
Tuy nhiên, Grossi lưu ý rằng các quan chức Iran báo cáo rằng cuộc xung đột đã ảnh hưởng đến các địa điểm hạt nhân khác, bao gồm Nhà máy làm giàu nhiên liệu Fordow và khu phức hợp Esfahan, bao gồm một nhà máy chế tạo tấm nhiên liệu, một nhà máy sản xuất nhiên liệu, một cơ sở chuyển đổi uranium và một nhà máy bột oxit uranium làm giàu.
“Tất cả những diễn biến này đều rất đáng lo ngại,” Grossi nói. “Tôi đã nhiều lần tuyên bố rằng các cơ sở hạt nhân không bao giờ được phép bị tấn công trong bất kỳ trường hợp nào, vì những hành động như vậy gây nguy hiểm cho cả con người và môi trường. Những cuộc tấn công như vậy có tác động nghiêm trọng đến an toàn, an ninh và bảo vệ hạt nhân, cũng như hòa bình và an ninh khu vực và quốc tế.”
[Newsweek: Israel's Strike on Iran Causing Radioactive Contamination—IAEA Chief]
6. Israel leo thang xung đột với Iran, tấn công mỏ khí đốt lớn nhất thế giới
Israel đã leo thang xung đột đang diễn ra với Iran, tấn công vào mỏ khí đốt lớn nhất thế giới và các cơ sở hạ tầng năng lượng khác như một phần của cuộc tấn công kéo dài nhiều ngày, vốn chủ yếu nhắm vào các địa điểm và nhân sự có liên quan đến quân đội và chương trình hạt nhân của Cộng hòa Hồi giáo này.
Các phương tiện truyền thông bán chính thức của Iran, bao gồm Tasnim News Agency và Fars News Agency, đưa tin rằng một máy bay điều khiển từ xa của Israel đã tấn công Mỏ khí đốt South Pars của Iran, được chia sẻ với Qatar, nơi được gọi là Mỏ khí đốt North Dome. Cuộc tấn công được cho là nhắm vào các nhà máy lọc dầu Giai đoạn 14 của khu vực Iran, với ít nhất một đơn vị được báo cáo là đã bốc cháy, dẫn đến việc đình chỉ hoạt động.
Các cảnh quay lan truyền trên các kênh tin tức và mạng xã hội dường như cho thấy ngọn lửa và khói bốc lên từ một khu phức hợp nằm ở khu vực Kangan thuộc tỉnh Bushehr, bờ biển phía nam Iran.
Lực lượng Phòng vệ Israel, gọi tắt là IDF vẫn chưa đưa ra bình luận công khai về vụ tấn công.
Fox News dẫn lời một quan chức Israel cho biết hôm thứ Bảy rằng Israel đã tiến hành một cuộc tấn công duy nhất vào cơ sở hạ tầng khí đốt của Iran gần thành phố Bander Abbas ở phía nam, nhằm cảnh báo Iran về các cuộc tấn công vào các trung tâm dân cư của Israel.
Một 'Giai đoạn mới'
Cuộc tấn công của Israel đánh dấu lần đầu tiên xảy ra nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran, làm dấy lên lo ngại về tác động rộng lớn hơn của cuộc xung đột leo thang đối với an ninh năng lượng và giá cả toàn cầu.
Gregory Brew, nhà phân tích cao cấp chuyên về Iran và năng lượng tại Eurasia Group, gọi cuộc tấn công này là “một phát súng cảnh cáo từ Israel, đe dọa gây ra nhiều thiệt hại hơn cho cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran trong trường hợp Iran leo thang các hoạt động trả đũa”.
Brew nói với Newsweek rằng: “Mục tiêu tấn công của Israel là một trong bốn cơ sở giải quyết khí đốt trên bờ và có liên quan đến giai đoạn 14 của mỏ khí khổng lồ South Pars - một phần sản lượng của mỏ sẽ bị ảnh hưởng, nhưng hầu hết sẽ không bị ảnh hưởng”.
“South Pars cung cấp một phần đáng kể cho thị trường khí đốt trong nước của Iran,” ông nói thêm. “Israel—đang tập trung vào các mục tiêu quân sự và chương trình hạt nhân của Iran—rõ ràng đang báo hiệu rằng họ đã sẵn sàng leo thang chống lại cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran, nếu cần thiết.”
Nader Itayim, biên tập viên chuyên về chính trị năng lượng Trung Đông tại Argus Media có trụ sở tại Dubai, cũng mô tả cuộc không kích của Israel là “một lời cảnh báo đối với Iran”, nhằm ám chỉ rằng Israel có thể đưa cuộc xung đột “lên một tầm cao mới”.
Ông lập luận rằng các mục tiêu được báo cáo, được cho là bao gồm cơ sở giải quyết khí Giai đoạn 14 và nhà máy giải quyết khí Fajr Jam, cho thấy rằng “Israel đang bắt đầu với các cơ sở chế biến thay vì các cơ sở sản xuất chính”.
Tuy nhiên, ông gọi cuộc tấn công này là “chắc chắn có ý nghĩa” vì nó “đưa cuộc xung đột này sang một giai đoạn mới” vượt ra ngoài hai cuộc không kích giữa Iran và Israel vào năm ngoái.
“Cơ sở hạ tầng năng lượng, nhìn chung, được cho là phải tránh xa khỏi làn đạn,” Itayim cho biết. “Về cơ bản, đó là loại điều khoản ngầm của sự tham gia vào năm ngoái khi chúng ta chứng kiến sự đối đầu trực tiếp với nhau vào năm ngoái.”
Mặc dù ông cảm thấy tác động tức thời sẽ bị hạn chế và sản xuất có thể được khôi phục trong thời gian khá ngắn, ông cho biết mối lo ngại lớn nhất trong mắt các nhà phân tích là mối đe dọa “lan tỏa”, đặc biệt là nếu xung đột Iran-Israel leo thang đến mức Cộng hòa Hồi giáo hoặc các đồng minh của nước này quyết định tiến hành các cuộc tấn công vào các quốc gia thứ ba liên kết với Hoa Kỳ, quốc gia hiện đang hỗ trợ phòng thủ của Israel trước các cuộc tấn công trả đũa của Iran.
Các nhà phân tích Iran trước đây đã nói với Newsweek rằng Tehran có thể đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở năng lượng của quốc gia này bằng cách nhắm vào cơ sở hạ tầng dầu khí của Israel và sẽ mở rộng sang các địa điểm năng lượng ở các quốc gia khác, chẳng hạn như Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, nếu Hoa Kỳ tham gia trực tiếp.
Bahrain, Qatar, Ả Rập Xê Út, UAE và một số quốc gia khác trong khu vực đã lên án các cuộc tấn công của Israel vào Iran.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian đã có cuộc nói chuyện vào thứ Bảy với Thái tử Saudi Mohammed bin Salman, nói với ông rằng ông “đã tìm cách củng cố hòa bình, ổn định và an ninh trong khu vực, nhưng chế độ Zionist đã phá hoại và làm gián đoạn mọi lĩnh vực mà chúng tôi muốn đạt được”, theo thông báo từ văn phòng của ông.
Các quan chức Israel tiếp tục thông báo về các hoạt động theo đúng cái gọi là Chiến dịch “Rising Lion” hay “Sư Tử Trỗi Dậy”, một loạt các cuộc tấn công toàn diện và chưa từng có được tiến hành từ hôm Thứ Sáu, 13 Tháng Sáu, nhằm vào các cơ sở hạt nhân, cơ sở hạ tầng quân sự và các nhân sự cao cấp của Iran, bao gồm cả các chỉ huy và nhà khoa học hạt nhân.
Một quan chức Israel nói với Newsweek ngay sau khi các hoạt động bắt đầu rằng các cuộc tấn công được thực hiện theo kết luận tình báo rằng Iran đã có đủ vật liệu để sản xuất tới 15 quả bom hạt nhân. Các quan chức Iran luôn phủ nhận việc tìm kiếm vũ khí hạt nhân.
Thề sẽ trả đũa nghiêm khắc, Iran đã bắt đầu một “Chiến dịch True Promise III” trả đũa từ khuya hôm thứ sáu và bắn một số đợt hỏa tiễn và máy bay điều khiển từ xa vào Israel. Iran tuyên bố đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho một số căn cứ quân sự của Israel, trong khi IDF cho biết phần lớn các cuộc tấn công đã bị chặn lại.
Đại sứ Iran tại Liên Hiệp Quốc Saeed Amir Iravani cho biết hôm thứ Sáu rằng các cuộc không kích của Israel cho đến nay đã giết chết 78 người, phần lớn là dân thường, và làm bị thương hơn 320 người. Trong số những người thiệt mạng có Tổng tham mưu trưởng Quân đội Iran, Thiếu tướng Mohammed Bagheri, Tổng tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, gọi tắt là IRGC, Thiếu tướng Hossein Salami và Tư lệnh Lực lượng Không gian vũ trụ IRGC, Chuẩn tướng Amir Ali Hajizadeh, cũng như một số nhà khoa học hạt nhân.
Cơ quan cấp cứu khẩn cấp Magen David Adom của Israel hôm thứ Bảy báo cáo rằng số người thiệt mạng trong các cuộc tấn công của Iran vào Israel là ba người chết và khoảng 200 người bị thương.
Chiến dịch quy mô lớn đột ngột của Israel đã khiến Iran phải hủy vòng đàm phán hạt nhân thứ sáu dự kiến diễn ra vào Chúa Nhật tại Oman, như Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã thông báo vào thứ Sáu. Bộ Ngoại giao Oman đã xác nhận vào thứ Bảy rằng các cuộc đàm phán sẽ không được tổ chức.
Diễn biến này diễn ra mặc dù Tổng thống Trump thúc giục Iran tăng cường nỗ lực để đạt được thỏa thuận hạt nhân hoặc phải đối mặt với hành động tiếp theo từ Israel. Trước đó, Tổng thống Trump đã thúc giục Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu không theo đuổi hành động quân sự chống lại Iran trong khi các cuộc đàm phán đang diễn ra nhưng đã đưa ra các tuyên bố sau các cuộc không kích cho thấy ông ủng hộ hoạt động này sau khi thời hạn 60 ngày mà ông đưa ra trước đó đã trôi qua mà không có thỏa thuận.
[Newsweek: Israel Escalates Conflict with Iran, Striking World's Largest Gas Field]
7. Bloomberg đưa tin Hoa Kỳ phản đối việc hạ mức trần của G7 đối với dầu mỏ của Nga
Bloomberg đưa tin hôm Thứ Bẩy, 14 Tháng Sáu, rằng Hoa Kỳ đang phản đối đề xuất của các quốc gia khác trong nhóm G7 về việc hạ giá trần đối với dầu của Nga.
Trích dẫn nguồn tin giấu tên, Bloomberg cho biết Hoa Kỳ vẫn phản đối việc giảm mức trần từ 60 đô la xuống 45 đô la một thùng - vào đầu năm nay Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cũng đã từ chối ủng hộ một nỗ lực tương tự.
Mức giá trần, được đưa ra vào tháng 12 năm 2022 như một biện pháp hạn chế khả năng tài trợ cho cuộc chiến chống lại Ukraine của Điện Cẩm Linh, cấm các công ty phương Tây vận chuyển, bảo hiểm hoặc phục vụ dầu thô của Nga được bán với giá trên 60 Mỹ Kim/thùng.
Bất chấp sự phản đối của Hoa Kỳ, Liên minh Âu Châu và Vương quốc Anh - được sự ủng hộ của các nước G7 Âu Châu khác và Canada - đã tuyên bố họ sẵn sàng thực hiện đề xuất này, ngay cả khi không có sự đồng thuận của Washington.
Một nguồn tin nói với Bloomberg rằng Liên Hiệp Âu Châu và Anh có thể xem xét việc hạ mức trần mà không cần Hoa Kỳ, vì hầu hết dầu của Nga được vận chuyển trong vùng biển Âu Châu. Tuy nhiên, một thỏa thuận G7 thống nhất sẽ có tác động lớn hơn nếu nó có thể được Hoa Kỳ thực thi
Cuộc tranh luận về giá trần đã trở nên cấp bách hơn khi giá dầu, vốn đã giảm xuống dưới mức trần 60 đô la trong những tháng gần đây, đã tăng vọt sau các cuộc không kích của Israel vào Iran trong 24 giờ qua.
Các nhà lãnh đạo G7 sẽ xem xét lại cuộc thảo luận về giá trần tại hội nghị thượng đỉnh sắp tới, do Canada đăng cai từ ngày 15 đến 17 tháng 6 tại Quận Kananaskis, Alberta.
Chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh cũng sẽ bao gồm các chủ đề như hỗ trợ Ukraine trong chiến tranh với Nga, ổn định kinh tế toàn cầu, chuyển đổi số và biến đổi khí hậu.
G7 hiện bao gồm Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ. Liên minh Âu Châu cũng có đại diện trong nhóm.
[Kyiv Independent: US opposes lowering G7 cap on Russian oil, Bloomberg reports]
8. Iran đưa ra lời đe dọa với Hoa Kỳ, có nguy cơ khiến Washington phải đáp trả ‘thảm khốc’
Iran đã đưa ra cảnh báo tới Hoa Kỳ và các đồng minh không nên giúp Israel đẩy lùi các cuộc tấn công trả đũa.
Tuyên bố trên phương tiện truyền thông nhà nước Iran được gửi tới Hoa Kỳ, Pháp và Anh, những quốc gia có tài sản chiến lược ở Trung Đông.
Hamidreza Azizi, nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện các vấn đề quốc tế và an ninh Đức, nói với Newsweek rằng nếu Iran nhắm vào các địa điểm của Hoa Kỳ ở Trung Đông để đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào năng lực hạt nhân của nước này, động thái này có thể là “thảm họa” đối với nước cộng hòa Hồi giáo này.
Iran cho biết các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ về chương trình hạt nhân của Iran là “vô nghĩa” sau các cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạ tầng hạt nhân của nước này vào thứ sáu. Tehran đã cáo buộc Washington hỗ trợ cuộc tấn công.
Trong khi Hoa Kỳ phủ nhận cáo buộc rằng họ đồng lõa trong các cuộc tấn công của Israel, người ta đang ngày càng lo ngại liệu các tài sản của Mỹ ở Trung Đông có bị ảnh hưởng bởi phản ứng của Iran hay không.
Iran tiếp tục bắn hỏa tiễn vào Israel vào thứ Bảy để đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào trung tâm chương trình hạt nhân và quân đội của nước này.
Hôm thứ Bảy, Iran cho biết họ đã chính thức thông báo với Hoa Kỳ, Pháp và Anh rằng họ sẽ tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn vào Israel.
Tehran cảnh báo rằng bất kỳ quốc gia nào giúp đẩy lùi các cuộc tấn công của Iran vào Israel đều có thể phải đối mặt với các cuộc tấn công của Cộng hòa Hồi giáo, nhắm vào các căn cứ khu vực “của quốc gia hợp tác”.
Theo tuyên bố trên phương tiện truyền thông nhà nước Iran, điều này bao gồm các địa điểm ở các quốc gia vùng Vịnh Ba Tư và các tàu hải quân ở Vịnh Ba Tư và Biển Đỏ.
Hội đồng Quan hệ Đối ngoại cho biết Hoa Kỳ vận hành các cơ sở quân sự việc định và tạm thời tại ít nhất 19 địa điểm trong khu vực.
Azizi cho biết Tehran đã hiểu rằng mọi việc đang diễn ra hiện nay - các cuộc không kích của Israel và chiến dịch quân sự rộng lớn hơn - đều đã được Washington chấp thuận.
Theo nghĩa đó, Iran có thể tin rằng họ đã có đủ lý do chính đáng để tấn công Hoa Kỳ và nhắm vào các căn cứ của Mỹ trong khu vực - chẳng hạn như các căn cứ ở Iraq và các quốc gia thành viên trong Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh - do đó mở rộng phạm vi các lựa chọn mục tiêu của mình.
Azizi nhấn mạnh rằng điều này sẽ cho phép Iran sử dụng một số hỏa tiễn tầm ngắn để duy trì chiến tranh, thay vì chỉ dựa vào hỏa tiễn tầm xa để nhắm vào Israel.
Nhưng ông nói thêm rằng Tehran lo ngại rằng hành động như vậy chắc chắn sẽ gây ra phản ứng mạnh mẽ từ Mỹ, thậm chí có thể hiệu quả hơn cả Israel.
Iran dựa vào sự ủng hộ—hoặc ít nhất là sự trung lập—từ các quốc gia Ả Rập mà nước này đã tham gia vào quá trình xích lại gần nhau. Azizi cho biết, việc tấn công vào các căn cứ của Hoa Kỳ tại các quốc gia Ả Rập vào thời điểm này có thể được coi là một sự leo thang nghiêm trọng, khiến các quốc gia đó xa lánh và cô lập Iran về mặt ngoại giao.
Như Newsweek đã đưa tin trước đó, James Anderson, cựu quyền thứ trưởng quốc phòng phụ trách chính sách, đã cảnh báo rằng sẽ là “tự sát” đối với Iran nếu lực lượng của nước này cố gắng nhắm vào các lợi ích của Mỹ trong khu vực.
Ngày càng có nhiều lo ngại về việc liệu Hoa Kỳ có thể bị kéo vào cuộc chiến thông qua các cuộc không kích của Iran hoặc các cuộc tấn công của lực lượng ủy nhiệm của nước này nhằm vào quân nhân Mỹ trong khu vực hay không.
Theo William F. Wechsler, giám đốc cao cấp các chương trình Trung Đông của Hội đồng Đại Tây Dương, nếu các cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran không hiệu quả và không tạo cho Tehran cái cớ để chạy đua phát triển vũ khí hạt nhân thì các quan chức Hoa Kỳ có thể sử dụng vũ lực quân sự để ngăn chặn kịch bản xấu nhất này.
Justin Logan, giám đốc chính sách quốc phòng và đối ngoại tại Viện Cato, nói với Newsweek rằng Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump không nên yêu cầu quân nhân Mỹ bảo vệ Israel khỏi sự trả đũa của Iran và nên ngay lập tức rút quân đội Hoa Kỳ khỏi các căn cứ trong khu vực.
Trong khi đó, Sina Toossi, thành viên cao cấp không thường trú tại Trung tâm Chính sách Quốc tế, cho biết ngay cả khi không tham gia trực tiếp, Washington hiện vẫn phải đối mặt với viễn cảnh về sự ủng hộ vô thời hạn về mặt tình báo và ngoại giao cho Israel.
Chính phủ Iran tuyên bố trên Telegram: “Bất kỳ quốc gia nào tham gia đẩy lùi các cuộc tấn công của Iran vào Israel sẽ phải chịu mục tiêu là tất cả các căn cứ khu vực của quốc gia hợp tác, bao gồm các căn cứ quân sự ở các quốc gia vùng Vịnh Ba Tư và các tàu hải quân ở Vịnh Ba Tư và Biển Đỏ”.
[Newsweek: Iran Issues Threat to US, Risks 'Catastrophic' Washington Response]
9. Ukraine cảnh báo: Nga chuẩn bị dự trữ chiến lược cho các cuộc xung đột ngoài Ukraine
Hôm Thứ Bẩy, 14 Tháng Sáu, Ngoại trưởng Andrii Sybiha cảnh báo rằng Nga đã bắt đầu chuẩn bị lực lượng dự bị quân sự chiến lược, báo hiệu kế hoạch cho các hoạt động quân sự có thể mở rộng ra ngoài Ukraine.
“Theo thông tin tình báo của chúng tôi, Nga đã bắt đầu chuẩn bị lực lượng dự bị chiến lược, cho thấy kế hoạch hoạt động chiến đấu không chỉ ở Ukraine”, Sybiha phát biểu tại hội nghị Globsec ở Prague, đồng thời kêu gọi gây áp lực ngoại giao và kinh tế khẩn cấp.
“Các đồng minh cần huy động ngoại giao toàn diện để chấm dứt cuộc chiến này. Đây không chỉ là vấn đề của Ukraine. Putin chỉ hiểu sức mạnh, và ngay bây giờ điều quan trọng là phải áp dụng các biện pháp trừng phạt kịp thời, sử dụng chúng như vũ khí kinh tế để gây áp lực với Nga”, Sybiha cho biết.
Các bình luận được đưa ra khi Nga tăng cường các cuộc tấn công quân sự và các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn trên khắp Ukraine, mặc dù đã tham gia hai vòng đàm phán hòa bình gần đây tại Istanbul. Các cuộc đàm phán đầu tiên được tổ chức vào ngày 16 tháng 5, tiếp theo là cuộc họp thứ hai vào ngày 2 tháng 6. Mặc dù cả hai vòng đều đưa ra các thỏa thuận về trao đổi tù nhân, nhưng chúng đã không bảo đảm được lệnh ngừng bắn.
Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cho biết trong cuộc phỏng vấn ngày 12 tháng 6 với tờ báo Bild của Đức rằng Nga đang lợi dụng các cuộc đàm phán để trì hoãn các lệnh trừng phạt cứng rắn hơn của Hoa Kỳ, trong khi tiếp tục leo thang các cuộc tấn công vào các thành phố của Ukraine.
Nga cũng tiếp tục đưa ra các mối đe dọa hạt nhân đối với các nước phương Tây. Putin tuyên bố vào ngày 11 tháng 6 rằng Nga sở hữu các hệ thống hạt nhân tiên tiến nhất thế giới, với 95% lực lượng hạt nhân chiến lược được cho là bao gồm các thiết bị hiện đại.
Putin nhấn mạnh nhu cầu tăng cường đáng kể lực lượng mặt đất của Nga. Chi tiêu quốc phòng của Nga đã tăng vọt lên 6,3% GDP, mức cao nhất kể từ Chiến tranh Lạnh, khi Mạc Tư Khoa tiếp tục tăng cường đầu tư quân sự trong bối cảnh chiến tranh đang diễn ra.
[Kyiv Independent: Russia preparing strategic reserves for conflicts beyond Ukraine, Ukraine warns]