1. Đức Giáo Hoàng nói vụ tấn công của Israel vào Hamas tại Qatar đánh dấu một “tình thế rất nghiêm trọng”
Khi rời dinh thự Castel Gandolfo để trở về Vatican, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã trả lời ngắn gọn các câu hỏi của báo chí về vụ đánh bom ở Doha: “Chúng ta không biết mọi chuyện sẽ đi về đâu. Chúng ta phải cầu nguyện nhiều, tiếp tục làm việc và kiên trì vì hòa bình.” Về lệnh di tản tại Thành phố Gaza và nỗ lực liên lạc với linh mục giáo xứ tại đó, Đức Giáo Hoàng nói: “Tôi không có tin tức gì.”
Khi được hỏi về phản ứng của mình trước tin tức về vụ đánh bom của Israel tại Doha, Qatar, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV mô tả đây là “tin rất nghiêm trọng”, bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về những diễn biến sau vụ đánh bom của Israel, mà theo họ là nhằm vào một số lãnh đạo Hamas tại đó. Vụ tấn công đã nhắm vào một số tòa nhà dân cư tại thủ đô. Các nhà báo đã hỏi Đức Giáo Hoàng về phản ứng của ngài trong khi họ chờ đợi ngài rời bỏ dinh thự Villa Barberini của Giáo hoàng tại Castel Gandolfo, nơi ngài đã ở lại chiều thứ Hai và một phần của thứ Ba trước khi trở về Vatican.
Dừng lại trước cổng, trong khi một hàng dài dân chúng vỗ tay và chào đón, Đức Giáo Hoàng Lêô bày tỏ sự quan ngại của mình về tình hình ở Trung Đông: “Toàn bộ tình hình thực sự nghiêm trọng”, ngài nói. “Chúng ta không biết mọi sự sẽ đi về đâu. Nó thật nghiêm trọng. Chúng ta phải cầu nguyện nhiều và tiếp tục nỗ lực, tìm kiếm, và kiên trì vì hòa bình.”
Về lệnh di tản ngay lập tức của Israel đối với dân chúng tại Thành phố Gaza trước nguy cơ leo thang các hoạt động quân sự, Đức Giáo Hoàng giải thích rằng ngài đã cố gắng liên lạc với cha xứ của Nhà thờ Thánh Gia, Cha Gabriel Romanelli: “Tôi đã cố gắng gọi cho cha xứ ngay lúc đó; tôi không có tin gì”, ngài nói. “Chắc chắn trước đây họ vẫn ổn, nhưng sau lệnh mới này, tôi không rõ.”
Sau đó, Đức Giáo Hoàng Lêô chào đón đám đông tụ tập trước khi trở về Vatican. Ngài đã đến Castel Gandolfo vào tối hôm trước và dành cả buổi sáng và chiều ở đó để thực hiện các hoạt động của mình vào một ngày không có buổi tiếp kiến nào theo lịch trình.
2. Vatican liệt kê 1,624 vị tử đạo Kitô giáo trong 25 năm qua
Đức Giáo Hoàng Lêô XIII sẽ chủ trì một buổi lễ đại kết để tôn vinh những Kitô hữu (bao gồm cả những người không theo Công Giáo) đã tử đạo từ năm 2000 đến năm 2025, được một ủy ban của Vatican xác định.
Vào hôm Chúa Nhật, ngày 14 tháng 9 năm 2025, Đức Lêô XIV sẽ chủ trì một buổi lễ đại kết — với 24 đại diện từ các giáo phái Kitô giáo khác — tưởng niệm những “vị tử đạo mới” đã hy sinh vì đức tin của mình kể từ năm 2000.
Một ủy ban của Vatican do Đức Giáo Hoàng Phanxicô thành lập đã lập danh sách 1,624 Kitô hữu bị giết trong 25 năm đầu tiên này, và kết quả nghiên cứu của họ đã được trình bày vào ngày 8 tháng 9 tại Vatican.
Năm 2000, nhân dịp Năm Thánh — một sự kiện trọng đại của Giáo Hội Công Giáo được cử hành 25 năm một lần — Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã chủ trì buổi lễ tưởng niệm các vị tử đạo Kitô giáo của thế kỷ 20.
Tiếp bước Đức Giáo Hoàng Phanxicô, năm 2023, Đức Thánh Cha Phanxicô đã thành lập một ủy ban để cập nhật danh sách các vị tử đạo mới của thế kỷ 21, nhằm chuẩn bị cho Năm Thánh 2025.
Công việc của ủy ban
Trong hơn hai năm, 11 chuyên gia của ủy ban - gồm các học giả, sử gia, v.v. - đã biên soạn danh sách các vị tử đạo mới này, dựa trên các báo cáo từ các cộng đồng địa phương (hội đồng giám mục, các dòng tu, v.v.).
Tổng cộng, họ đã biên soạn danh sách 1,624 Kitô hữu tử đạo thuộc mọi giáo phái và từ khắp các châu lục: Phi Châu (643), Á Châu-Châu Đại Dương (357), Mỹ Châu (304), Trung Đông (277) và Âu Châu (43).
Chủ tịch ủy ban mới này, Đức Tổng Giám Mục Fabio Fabene, đã giải thích về công việc tỉ mỉ liên quan đến việc tạo ra danh mục này. Họ đã nghiên cứu bối cảnh địa lý, lịch sử và chính trị xã hội của từng trường hợp được đệ trình.
Đức Tổng Giám Mục, đồng thời là thư ký của Bộ Phong Thánh, đã làm rõ rằng đây không phải là một quá trình phong thánh và việc đưa tên vào danh sách không đồng nghĩa với việc phong chân phước.
Bản chất ngày càng diễn biến của cuộc đàn áp tôn giáo
Phó chủ tịch ủy ban, Andrea Riccardi, đã lưu ý một “sự khác biệt sâu sắc” giữa danh sách mới và danh sách được lập vào năm 2000, bao gồm 3,400 tên. Cuộc đàn áp hàng loạt của thế kỷ 20, do ý thức hệ Liên Xô hoặc Đức Quốc xã, đã biến mất. Ngày nay, những tình huống khác nhau đang nổi lên ở các châu lục khác nhau.
Ở Mỹ Châu, đặc biệt Mỹ Châu Latinh, các Kitô hữu là nạn nhân của các tổ chức tội phạm vì lên tiếng chống lại nạn buôn bán ma túy hoặc khai thác tài nguyên thiên nhiên. Ở Phi Châu, họ chết trong các cuộc tấn công của phiến quân thánh chiến, và cả trong các cuộc xung đột sắc tộc. Ngoài ra, 110 người Âu Châu đã chết khi làm công tác truyền giáo ở các châu lục khác.
Danh sách này, hiện chưa được công bố, bao gồm những nhân vật đã được phong chân phước, chẳng hạn như nữ tu người Ý Leonella Sgorbati, bị phiến quân Hồi giáo sát hại ở Somalia năm 2006; và những nhân chứng đã trở thành biểu tượng, chẳng hạn như các Kitô hữu Chính thống giáo Copt bị ISIS hành quyết ở Libya năm 2015, những người mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đưa vào danh sách tử đạo Công Giáo.
Ngoài ra còn có giáo dân người Congo Floribert Bwana Chui bin Kositi, bị giết năm 2007 vì chống lại một âm mưu hối lộ; nữ tu người Mỹ Dorothy Mae Stang, bị sát hại năm 2005 tại Brazil; các nạn nhân của vụ đánh bom tự sát nhắm vào các nhà thờ Công Giáo ở Sri Lanka vào Chúa Nhật Phục Sinh năm 2019; và bốn nữ tu Dòng Thừa Sai Bác Ái bị sát hại năm 2016 trong một cuộc tấn công vào một viện dưỡng lão Công Giáo ở Yemen — nơi họ là những phụ nữ Kitô giáo cuối cùng.
“Con số 1,624 có vẻ không chính xác, nhưng đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm”, Andrea Riccardi nói thế, chỉ ra những khó khăn trong việc thu thập dữ liệu về số phận của các Kitô hữu đã chết trong bối cảnh thù địch. Ủy ban dự định tiếp tục công việc thu thập dữ liệu về các vị tử đạo mới của thế kỷ 21.
Những vị tử đạo này sẽ được tưởng nhớ trong một buổi lễ do Đức Giáo Hoàng Lêô XIV chủ trì vào ngày sinh nhật của ngài, Chúa nhật, ngày 14 tháng 9, lúc 5 giờ chiều tại Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại Thành. Đức Giáo Hoàng sẽ đi cùng 24 đại biểu chính thức đại diện cho các giáo phái Kitô Giáo khác nhau. Đức Tổng Giám Mục Antony sẽ có mặt thay mặt cho Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa.
Buổi cầu nguyện sẽ bao gồm một cuộc rước kiệu, các bài đọc Kinh Thánh — bao gồm cả Bát Phúc — bài giảng của Đức Giáo Hoàng, và các ý cầu nguyện, trong đó nến sẽ được thắp lên và đặt dưới chân thánh giá để tưởng nhớ người đã khuất.
Buổi lễ tưởng niệm này, lẽ ra diễn ra vào ngày 9 tháng 5 với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, đã bị hoãn lại do sự ra đi của vị giáo hoàng người Á Căn Đình vào ngày 21 tháng 4. Đức Tân Giáo Hoàng đã ấn định ngày cử hành vào ngày 14 tháng 9, lễ “Thánh Giá Vinh Quang”, hay Lễ Suy Tôn Thánh Giá.
Ban tổ chức cho biết đây sẽ là buổi cử hành đại kết duy nhất tại Rôma trong Năm Thánh.
3. Hồng Y hàng đầu của Hoa Kỳ được phép cử hành Thánh lễ Latinh cổ xưa tại Đền Thờ Thánh Phêrô
Những người Công Giáo theo chủ nghĩa truyền thống hôm thứ Hai đã vui mừng khi Vatican dưới thời Giáo hoàng Lêô XIV đã cho phép họ cử hành Thánh lễ Latinh cổ xưa tại Đền Thờ Thánh Phêrô trong chuyến hành hương sắp tới.
Theo ban tổ chức cuộc hành hương, Đức Hồng Y Hoa Kỳ Raymond Burke, một nhân vật tiêu biểu của phe bảo thủ và truyền thống trong Giáo hội, sẽ cử hành Thánh lễ vào ngày 25 tháng 10.
Sự kiện này rất quan trọng, bởi vì Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã gây mất lòng nhiều người theo chủ nghĩa truyền thống và bảo thủ sau nhiều năm đàn áp phụng vụ cổ xưa. Cuộc cải cách của ngài đã hạn chế đáng kể việc cử hành phụng vụ trên toàn thế giới và tại Vatican, đồng thời làm dấy lên sự phản đối của phe bảo thủ đối với triều Giáo Hoàng của ngài.
Đức Hồng Y Burke, người đã trở thành một nhà phê bình nổi tiếng đối với Đức Phanxicô, đã gặp Đức Leo ít nhất hai lần trong các buổi tiếp kiến chính thức, gần đây nhất là vào ngày 22 tháng 8.
Ngài được coi như một nhân vật chủ chốt trong hậu trường, người đã vận động phiếu bầu của phe bảo thủ trong Cơ Mật Viện bầu cử hồi tháng Năm, bầu vị trước đây là Hồng Y Robert Prevost làm Giáo hoàng.
Đức Leo đã nói rằng mục tiêu của ngài là sự hiệp nhất và hòa giải trong Giáo hội, và nhiều người bảo thủ và theo chủ nghĩa truyền thống đã thúc giục ngài hàn gắn những chia rẽ phụng vụ lan rộng trong Thánh lễ Latinh, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, trong suốt 12 năm Đức Phanxicô trị vì.
Una Voce International, một liên đoàn các nhóm thúc đẩy Thánh lễ Latinh, đang tổ chức chuyến hành hương đến Rôma. Trong một tuyên bố, liên đoàn cho biết việc Đức Hồng Y Burke cử hành Thánh lễ tại trung tâm Vatican “là dấu hiệu cụ thể đầu tiên cho thấy thái độ của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đối với Thánh lễ Truyền thống”.
Joseph Shaw, chủ tịch liên đoàn, cho biết trong một email: “Tất cả chúng tôi đều vui mừng trước diễn biến này, điều này cho thấy tấm lòng mục vụ đích thực của Đức Giáo Hoàng Lêô. Vẫn còn nhiều điều cần được giải quyết về vị trí của Thánh lễ Truyền thống trong Giáo hội, nhưng đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy, như chúng tôi luôn mong muốn, chúng tôi có thể hiệp nhất với Đức Giáo Hoàng trong tình yêu dành cho phụng vụ cổ xưa”.
Đức Phanxicô đã gây phẫn nộ cho phần lớn phe bảo thủ và truyền thống trong Giáo hội vào năm 2021 khi ngài tái áp đặt các hạn chế đối với việc cử hành Thánh lễ cũ mà người tiền nhiệm bảo thủ của ngài, Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô 16, đã nới lỏng. Mặc dù chỉ có một tỷ lệ nhỏ người Công Giáo cử hành nghi thức cũ, Đức Phanxicô cho biết ngài phải hành động vì sự lan rộng của nghi thức này đang chia rẽ các giáo xứ.
Đức Phanxicô cho biết ngài đang đáp lại “những mong muốn” của các giám mục trên khắp thế giới, những người đã trả lời một cuộc khảo sát của Vatican. Nhưng trong những tháng gần đây, một số phần của cuộc khảo sát đã được đăng tải trực tuyến và cho thấy phần lớn các giám mục trả lời đều có quan điểm nhìn chung ủng hộ cuộc cải cách của Đức Bênêđíctô. Họ cảnh báo rằng việc đàn áp hoặc làm suy yếu nó sẽ “gây hại nhiều hơn lợi” và khiến những người Công Giáo theo chủ nghĩa truyền thống rời bỏ Giáo hội và gia nhập các nhóm ly giáo.
Ngay sau cuộc đàn áp của Đức Phanxicô, những người hành hương tham gia Thánh lễ Latinh hàng năm được phép cử hành phụng vụ cũ tại Đền Thờ Thánh Phêrô như trước đây. Tuy nhiên, họ đã bị ngăn cản cử hành Thánh lễ vào năm 2023 và 2024, mặc dù họ được phép cầu nguyện tại đó.