(Nguồn: Pixabay.)


Charles Collins, giám đốc điều hành của Crux, ngày 2 tháng 5 năm 2025, nhận định: Một trong những câu chuyện xoay quanh mật nghị bầu người kế nhiệm Giáo hoàng Phanxicô – dự kiến khai mạc vào ngày 7 tháng 5 – là sự xa lạ của các Hồng Y cử tri với nhau. Các vị không phải là những người hoàn toàn xa lạ với nhau – không nhất thiết hoặc chủ yếu – nhưng nhiều người trong số các vị không thực sự biết rõ về nhau.

Một số lượng kỷ lục các Hồng Y đủ điều kiện bỏ phiếu bầu giáo hoàng tiếp theo – 135 vị dưới 80 tuổi, mặc dù ít nhất hai vị sẽ không tham dự.

Đức Phanxicô đã bổ nhiệm hầu hết các vị. Nhiều vị đến từ các quốc gia chưa từng có Hồng Y trước đây và những đồng cấp của các vị không thường xuyên đến Rome để gặp gỡ các thành viên khác của câu lạc bộ rất độc quyền này.

Nhưng tôi tự hỏi: Các vị có biết nhau trên Facebook hay Instagram không?

Tôi nghĩ đến điều này khi thấy một bài đăng trên X (trước đây là Twitter).

Bài đăng đó phát đi một cuộc phỏng vấn với Mark Zuckerberg – người sáng lập Facebook – về sự phát triển của Trí tuệ nhân tạo trên mạng xã hội và cách mọi người sử dụng Trí tuệ nhân tạo để hình thành “mối quan hệ bản thân” với những người nhân tạo.

“Tôi nghĩ khi vòng lặp cá nhân hóa bắt đầu và Trí tuệ nhân tạo bắt đầu hiểu bạn hơn, tôi nghĩ điều đó sẽ thực sự hấp dẫn”, Zuckerberg nói.

Zuckerberg trích dẫn một số liệu thống kê theo đó, người Mỹ trung bình sẽ có ít hơn ba người bạn.

“Người trung bình cần một thứ gì đó một cách có ý nghĩa hơn”, Zuckerberg nói, “Tôi đoán là khoảng 15 người bạn hoặc đại loại như thế”. Ông suy đoán rằng người ta quá bận rộn để có hơn ba người bạn.

“Nhưng người trung bình muốn có nhiều kết nối hơn những gì họ có”, ông nói khi giải thích lý do tại sao “bạn bè ảo” ngày càng trở nên phổ biến.

Đây là một vấn đề đã tồn tại từ lâu trước khi Trí tuệ nhân tạo bùng nổ trong hai năm qua. Nhiều người có hàng trăm "người bạn" trên Facebook, nhiều người trong số họ là người thật mà họ chưa từng gặp.

Họ có "tình bạn" với những người này, nhưng cả hai bên đều có thể trình bầy một phiên bản kỹ thuật số được tuyển chọn kỹ lưỡng của chính họ - một phiên bản nhân tạo, nói một cách ngắn gọn - thường tốt hơn nhiều so với thực tại thực, tự nhiên, thực tại của họ (và đôi khi tệ hơn nhiều).

Tôi đã ngoài 30 tuổi khi Facebook ra đời và hiện đã ngoài 50. Tôi đã có thể làm quen lại với nhiều người bạn cũ từ thời trung học và đại học (và rất vui vì điều này), nhưng có một số người mà tôi thực sự không biết, những người có tên trong danh sách "bạn bè" trên Facebook của tôi. (Tôi thừa nhận, tôi thích thuật ngữ "theo dõi" trên Instagram và X hơn.)

Đã có nhiều vụ bê bối trên mạng xã hội, nơi mọi người bị tấn công vì nói những điều bị coi là xúc phạm, nhưng lại tự bảo vệ mình bằng cách tuyên bố "Đó chỉ là một trò đùa!" Họ có thể có lý: Thường thì một người có thể kể một câu chuyện cười với những người bạn thân mà có vẻ rất xúc phạm đối với một người không biết họ và không thể hiểu được bối cảnh của những gì họ nói.

Nhưng trên mạng xã hội, hàng nghìn người có thể "thích" câu nói đó: Một số người vì họ là bạn thực sự của tác giả, những người khác vì họ hiểu bối cảnh và câu chuyện cười, và khá nhiều người vì họ là những kẻ bệnh hoạn. Hàng nghìn người bị xúc phạm vì ngoài bối cảnh, câu nói đó là xúc phạm.

Các thuật toán xác định nội dung mà người dùng nhìn thấy trên các nền tảng mạng xã hội - các thuật toán hiện dường như đang được tích hợp bằng cách nào đó vào những "con người" Trí tuệ nhân tạo mới nổi này - theo dõi các bài đăng và "mức độ tương tác" của cá nhân với các bài đăng của người khác, sau đó hiển thị cho người dùng nội dung mà các thuật toán "nghĩ" rằng người dùng muốn xem, hoặc nếu không, chúng sẽ hiển thị cho họ những thứ mà chúng nghĩ sẽ khiến người dùng tức giận - có một số sự trùng lặp trong các danh mục - về cơ bản, bất cứ thứ gì mà thuật toán xác định có khả năng thu hút được lượt nhấp.

Điều này đưa mọi người vào các phòng vọng âm và đang tạo ra một nền văn hóa bộ lạc mới mà chúng ta với tư cách là một xã hội chưa học được cách giải quyết.

Tuy nhiên, Zuckerberg không chỉ ra những mối nguy hiểm do những người bạn "giả tạo" gây ra. Ông ấy đang ám chỉ rằng họ có vai trò quan trọng.

"Tôi nghĩ rằng rất nhiều điều trong số những điều này mà ngày nay có thể có một chút kỳ thị, tôi đoán rằng theo thời gian, chúng ta sẽ tìm ra vốn từ vựng như một xã hội để có thể diễn đạt lý do tại sao điều đó có giá trị và tại sao những người đang làm những điều này… như tại sao họ lại hợp lý khi làm điều đó và tại sao điều đó có giá trị đối với cuộc sống của họ, nhưng tôi cũng nghĩ rằng lĩnh vực này còn rất sớm", ông nói.

Đọc tin tức - và mea culpa [lỗi tại tôi] vì điều đó - những câu hỏi mà Giáo hội phải đối diện khi chúng ta bước vào mật nghị tập trung vào những người bảo thủ tập chú vào "các giá trị truyền thống" và Thánh lễ La tinh và những người cấp tiến thúc đẩy hôn nhân đồng tính và giáo sĩ nữ. Đây là những cuộc tranh luận của nửa sau thế kỷ 20. Phần đầu tiên của thế kỷ 21 chứng kiến một xã hội đặt câu hỏi về ý nghĩa của việc trở thành con người, với "chủ nghĩa hậu nhân văn" được thúc đẩy bởi các nhà lãnh đạo của nhiều công ty công nghệ.

“Ý tôi là có một số ít công ty đang thực hiện các liệu pháp ảo và có những cô bạn gái ảo và những thứ tương tự, nhưng vẫn còn quá sớm,” Zuckerberg chỉ ra trong cuộc phỏng vấn của mình.

Gọi tôi là một kẻ ngây thơ vô vọng, nhưng tôi nghĩ các Hồng Y sẽ làm tốt khi các vị bước vào mật nghị vào tuần tới để ghi nhớ những lời của Chúa Giêsu Kitô trong Tin mừng theo thánh Gioan:

Đây là điều răn của thầy: Hãy yêu thương nhau, như thầy đã yêu thương các con. Không ai có thể có tình yêu lớn hơn là hy sinh mạng sống mình vì bạn hữu. Các con là bạn hữu của thầy, nếu các con làm theo những điều thầy truyền dạy. Thầy sẽ không còn gọi các con là tôi tớ nữa, vì tôi tớ không biết việc của chủ; thầy gọi các con là bạn hữu, vì thầy đã cho các con biết mọi điều thầy đã học được từ Cha thầy.

Có lẽ Người không yêu cầu được “Thích” trên mạng xã hội.