Cả hai Giáo hoàng Phanxicô và Lêô XIV đều nhấn mạnh đến tính cấp thiết của việc lắng nghe
Vào đêm trước Ngày Truyền thông Thế giới, chúng ta hãy nhớ lại cách Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Đức Giáo Hoàng Lêô XIV mời gọi thế giới đặt việc lắng nghe vào trọng tâm trong việc giao tiếp, chúng ta phải lắng nghe trong sự sẵn sàng hoàn toàn nội tâm như Thánh Augustinô và Thánh Phanxicô thành Assisi đã dạy chúng ta qua các thời đại khác nhau.
(Tin Vatican - Alessandro Gisotti)
“Khi ai đó nói chuyện với bạn, hãy đợi cho đến khi họ nói xong để hiểu rõ họ, và sau đó, nếu bạn cảm thấy cần được chia sẻ, hãy nói ra điều đó. Nhưng điều quan trọng là hãy lắng nghe.”
Vài ngày trước khi ngài ĐGH Phanxicô qua đời, trong một video ngắn Đức Giáo Hoàng Phanxicô được ghi lại vào tháng 1 năm 2024 đã được phát hành. Đoạn video dài chưa đầy một phút và dành cho những người trẻ, nêu bật sự thôi thúc lắng nghe của Đức Giáo Hoàng quá cố như một sự cấp thiết của cuộc sống, cũng như di chúc của một Giáo hoàng, người đã dành hơn mười hai năm để lắng nghe mọi người, đặc biệt là những người xa lạ nhất, nhỏ bé nhất, bị bỏ rơi nhất trên thế giới này. Tóm lại, ngài tập trung vào những người mà chúng ta không muốn nghe vì lời nói, câu chuyện của họ thường khiến chúng ta khó chịu.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đưa nguyên tắc vàng của việc lắng nghe lên hàng đầu trong giao tiếp, dù là khi nói đến các nhà báo chuyên nghiệp hay giao tiếp giữa các cá nhân - loại giao tiếp với mối quan hệ và về cơ bản là muối của mọi mối quan hệ giữa con người.
Trước tiên, hãy lắng nghe, sau đó mới nói. Lắng nghe là hành động giao tiếp đầu tiên. Lắng nghe, nhìn thấy và trải nghiệm trực tiếp trước khi trao đổi - đặc biệt trước những vấn nạn đang xâu xé nhân loại của chúng ta.
Những động từ này một lần nữa vang vọng vào đêm trước Ngày Truyền thông Thế giới thứ XIX, được tổ chức vào Chủ Nhật, ngày 1 tháng 6.
Chắc chắn, về chủ đề lớn là giao tiếp, cả Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Đức Giáo Hoàng Leo XIV (thậm chí trước khi được bầu vào Ngai tòa Phêrô) đều nhấn mạnh, với niềm tin lớn lao, về tính trọng tâm của việc lắng nghe trong giao tiếp. Các Ngài thúc giục chúng ta dành thời gian và không gian cho người khác, để gặp gỡ họ trong thầm lặng trước - thực tế điều này còn quan trọng hơn cả - trong đối thoại.
Như đã biết, Đức Giáo Hoàng Phanxicô - người thúc đẩy cái mà ngài gọi là “phương pháp lắng nghe” và “chăm sóc mục vụ cho đôi tai” - thường nhắc đến Người nghèo Assisi, người đã thúc giục các tu sĩ của mình hãy “lắng nghe với trái tim”.
Điều này nhắc lại lời mà Đức Giám Mục Hippo, Thánh Augustine, đã khẳng định tám thế kỷ trước: “Đừng để trái tim trong tai, nhưng hãy để đôi tai trong trái tim”. Robert Francis Prevost, tu sĩ dòng Augustinô, hiện là Đức Giáo Hoàng Leo XIV, đã biến câu châm ngôn này thành phương châm sống và một phương pháp hành động mục vụ. Không một người bạn hay cộng sự nào - dù là từ những năm tháng ở Peru, thời gian làm Bề trên Tổng quyền của Dòng Augustinô, hay sau đó là Chủ tịch Thánh bộ Giám mục - mà ngài không nhấn mạnh đến phẩm chất này trước hết và quan trọng nhất: “Ngài là người biết lắng nghe”.
Khi được L’Osservatore Romano phỏng vấn về tân Giáo hoàng, Hồng Y Luis Antonio Tagle, Phó Tổng trưởng Thánh bộ Truyền giáo, đã nhấn mạnh rằng Đức Giáo Hoàng Leo XIV “được ban cho khả năng lắng nghe sâu sắc và kiên nhẫn. Trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào, ngài đều dành thời gian để nghiên cứu và suy ngẫm cẩn thận. Ngài bày tỏ cảm xúc và sở thích của mình mà không tìm cách áp đặt chúng”.
Thật không may, ngày nay, chúng ta đang sống trong một thế giới mà ảnh hưởng và tầm quan trọng không còn đến từ việc lắng nghe, mà chỉ đến từ những “lời cuối cùng”. Điều này chắc chắn đúng ngay cả trong lĩnh vực kỹ thuật số, nơi mà sự cám dỗ kết thúc cuộc trò chuyện bằng một bài đăng thu hút sự chú ý khiến chúng ta quên rằng giao tiếp không nên có người thắng kẻ thua, mà phải là sự làm giàu lẫn nhau - ngay cả (và có lẽ đặc biệt là) khi chúng ta không đồng ý.
Vậy thì, lắng nghe có nghĩa là chú ý đến tính nhân văn của người khác, đến sự độc đáo của họ. Đây là điều mà Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã học được từ thời trẻ: đầu tiên là trong Dòng Thánh Augustinô và thậm chí trước đó là tại gia đình của ngài ở Chicago.
Như ngài đã kể lại trong một cuộc phỏng vấn khi còn là Hồng Y, khi ngài chuẩn bị vào tập viện, ngài đã có một cuộc trò chuyện dài với cha mình. “Ngay cả khi tôi đã nghe những lời dạy của các nhà đào tạo của mình hàng trăm lần,” ngài tâm sự, “khi cha tôi nói với tôi theo cách rất nhân văn con người, tôi tự nhủ: ‘Có quá nhiều điều để lắng nghe, quá nhiều điều để suy nghĩ về những điều cha tôi nói với tôi.’”
Chúng ta cần những người nam nữ có khả năng biết lắng nghe. Và mức độ trách nhiệm của họ càng cao, thì đức tính này càng trở nên cần thiết.
Ngày nay, trong chính bản chất của họ, những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất đang sâu xé thế giới bắt nguồn chính xác từ việc không có khả năng lắng nghe nhau, không có khả năng “đặt mình vào vị trí của người khác”. Trong đại dịch Covid-19 - một giai đoạn khủng khiếp mà chúng ta đáng lẽ phải học được một số bài học - chúng ta buộc phải quay trở lại với bản chất của giao tiếp: đối thoại với người lân cận và trước hết là với chính chúng ta và nội tâm không hoàn hảo của chúng ta.
Như bác sĩ tâm thần Eugenio Borgna đã lưu ý, trong thời gian dịch bệnh cách ly, "một khát khao vô bờ được lắng nghe" đã nảy sinh, đó là một khát khao sẽ luôn đồng hành cùng chúng ta.
Đây là khát khao mà không Trí tuệ nhân tạo nào có thể bù đắp được. Ngay cả công nghệ máy tính tiên tiến nhất cũng có thể trả lời câu hỏi. Nhưng nó không bao giờ có thể giải quyết được sự im lặng của chúng ta hoặc nhu cầu nguyên thủy của chúng ta là lắng nghe người cận nhân chúng ta với một trái tim nhậy bén.
Vào đêm trước Ngày Truyền thông Thế giới, chúng ta hãy nhớ lại cách Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Đức Giáo Hoàng Lêô XIV mời gọi thế giới đặt việc lắng nghe vào trọng tâm trong việc giao tiếp, chúng ta phải lắng nghe trong sự sẵn sàng hoàn toàn nội tâm như Thánh Augustinô và Thánh Phanxicô thành Assisi đã dạy chúng ta qua các thời đại khác nhau.
(Tin Vatican - Alessandro Gisotti)
“Khi ai đó nói chuyện với bạn, hãy đợi cho đến khi họ nói xong để hiểu rõ họ, và sau đó, nếu bạn cảm thấy cần được chia sẻ, hãy nói ra điều đó. Nhưng điều quan trọng là hãy lắng nghe.”
Vài ngày trước khi ngài ĐGH Phanxicô qua đời, trong một video ngắn Đức Giáo Hoàng Phanxicô được ghi lại vào tháng 1 năm 2024 đã được phát hành. Đoạn video dài chưa đầy một phút và dành cho những người trẻ, nêu bật sự thôi thúc lắng nghe của Đức Giáo Hoàng quá cố như một sự cấp thiết của cuộc sống, cũng như di chúc của một Giáo hoàng, người đã dành hơn mười hai năm để lắng nghe mọi người, đặc biệt là những người xa lạ nhất, nhỏ bé nhất, bị bỏ rơi nhất trên thế giới này. Tóm lại, ngài tập trung vào những người mà chúng ta không muốn nghe vì lời nói, câu chuyện của họ thường khiến chúng ta khó chịu.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đưa nguyên tắc vàng của việc lắng nghe lên hàng đầu trong giao tiếp, dù là khi nói đến các nhà báo chuyên nghiệp hay giao tiếp giữa các cá nhân - loại giao tiếp với mối quan hệ và về cơ bản là muối của mọi mối quan hệ giữa con người.
Trước tiên, hãy lắng nghe, sau đó mới nói. Lắng nghe là hành động giao tiếp đầu tiên. Lắng nghe, nhìn thấy và trải nghiệm trực tiếp trước khi trao đổi - đặc biệt trước những vấn nạn đang xâu xé nhân loại của chúng ta.
Những động từ này một lần nữa vang vọng vào đêm trước Ngày Truyền thông Thế giới thứ XIX, được tổ chức vào Chủ Nhật, ngày 1 tháng 6.
Chắc chắn, về chủ đề lớn là giao tiếp, cả Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Đức Giáo Hoàng Leo XIV (thậm chí trước khi được bầu vào Ngai tòa Phêrô) đều nhấn mạnh, với niềm tin lớn lao, về tính trọng tâm của việc lắng nghe trong giao tiếp. Các Ngài thúc giục chúng ta dành thời gian và không gian cho người khác, để gặp gỡ họ trong thầm lặng trước - thực tế điều này còn quan trọng hơn cả - trong đối thoại.
Như đã biết, Đức Giáo Hoàng Phanxicô - người thúc đẩy cái mà ngài gọi là “phương pháp lắng nghe” và “chăm sóc mục vụ cho đôi tai” - thường nhắc đến Người nghèo Assisi, người đã thúc giục các tu sĩ của mình hãy “lắng nghe với trái tim”.
Điều này nhắc lại lời mà Đức Giám Mục Hippo, Thánh Augustine, đã khẳng định tám thế kỷ trước: “Đừng để trái tim trong tai, nhưng hãy để đôi tai trong trái tim”. Robert Francis Prevost, tu sĩ dòng Augustinô, hiện là Đức Giáo Hoàng Leo XIV, đã biến câu châm ngôn này thành phương châm sống và một phương pháp hành động mục vụ. Không một người bạn hay cộng sự nào - dù là từ những năm tháng ở Peru, thời gian làm Bề trên Tổng quyền của Dòng Augustinô, hay sau đó là Chủ tịch Thánh bộ Giám mục - mà ngài không nhấn mạnh đến phẩm chất này trước hết và quan trọng nhất: “Ngài là người biết lắng nghe”.
Khi được L’Osservatore Romano phỏng vấn về tân Giáo hoàng, Hồng Y Luis Antonio Tagle, Phó Tổng trưởng Thánh bộ Truyền giáo, đã nhấn mạnh rằng Đức Giáo Hoàng Leo XIV “được ban cho khả năng lắng nghe sâu sắc và kiên nhẫn. Trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào, ngài đều dành thời gian để nghiên cứu và suy ngẫm cẩn thận. Ngài bày tỏ cảm xúc và sở thích của mình mà không tìm cách áp đặt chúng”.
Thật không may, ngày nay, chúng ta đang sống trong một thế giới mà ảnh hưởng và tầm quan trọng không còn đến từ việc lắng nghe, mà chỉ đến từ những “lời cuối cùng”. Điều này chắc chắn đúng ngay cả trong lĩnh vực kỹ thuật số, nơi mà sự cám dỗ kết thúc cuộc trò chuyện bằng một bài đăng thu hút sự chú ý khiến chúng ta quên rằng giao tiếp không nên có người thắng kẻ thua, mà phải là sự làm giàu lẫn nhau - ngay cả (và có lẽ đặc biệt là) khi chúng ta không đồng ý.
Vậy thì, lắng nghe có nghĩa là chú ý đến tính nhân văn của người khác, đến sự độc đáo của họ. Đây là điều mà Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã học được từ thời trẻ: đầu tiên là trong Dòng Thánh Augustinô và thậm chí trước đó là tại gia đình của ngài ở Chicago.
Như ngài đã kể lại trong một cuộc phỏng vấn khi còn là Hồng Y, khi ngài chuẩn bị vào tập viện, ngài đã có một cuộc trò chuyện dài với cha mình. “Ngay cả khi tôi đã nghe những lời dạy của các nhà đào tạo của mình hàng trăm lần,” ngài tâm sự, “khi cha tôi nói với tôi theo cách rất nhân văn con người, tôi tự nhủ: ‘Có quá nhiều điều để lắng nghe, quá nhiều điều để suy nghĩ về những điều cha tôi nói với tôi.’”
Chúng ta cần những người nam nữ có khả năng biết lắng nghe. Và mức độ trách nhiệm của họ càng cao, thì đức tính này càng trở nên cần thiết.
Ngày nay, trong chính bản chất của họ, những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất đang sâu xé thế giới bắt nguồn chính xác từ việc không có khả năng lắng nghe nhau, không có khả năng “đặt mình vào vị trí của người khác”. Trong đại dịch Covid-19 - một giai đoạn khủng khiếp mà chúng ta đáng lẽ phải học được một số bài học - chúng ta buộc phải quay trở lại với bản chất của giao tiếp: đối thoại với người lân cận và trước hết là với chính chúng ta và nội tâm không hoàn hảo của chúng ta.
Như bác sĩ tâm thần Eugenio Borgna đã lưu ý, trong thời gian dịch bệnh cách ly, "một khát khao vô bờ được lắng nghe" đã nảy sinh, đó là một khát khao sẽ luôn đồng hành cùng chúng ta.
Đây là khát khao mà không Trí tuệ nhân tạo nào có thể bù đắp được. Ngay cả công nghệ máy tính tiên tiến nhất cũng có thể trả lời câu hỏi. Nhưng nó không bao giờ có thể giải quyết được sự im lặng của chúng ta hoặc nhu cầu nguyên thủy của chúng ta là lắng nghe người cận nhân chúng ta với một trái tim nhậy bén.