Ngala Killian Chimtom, trên tạp chí Crux ngày 5 tháng 8 năm 2025, đưa tin từ Yaoundé, Cameroon: Năm Thánh Công Giáo Liên Phi lần thứ ba về Thần học, Xã hội và Đời sống Mục vụ khai mạc vào ngày 5 tháng 8 tại Abidjan, Bờ Biển Ngà, với chủ đề “Cùng nhau Hành trình trong Hy vọng như một Gia đình Giáo hội của Thiên Chúa tại Châu Phi”.

Cuộc họp mang tính bước ngoặt này là đại hội lớn nhất của các nhà thần học Công Giáo Châu Phi, các nhà lãnh đạo Giáo hội, các tác nhân mục vụ, những người đổi mới và các đối tác đại kết của họ.

Đại diện cho toàn thể Giáo hội, Đại hội quy tụ các học giả và tín hữu thường nhật, giáo dân và mục tử, người Công Giáo và anh chị em từ các cộng đồng Kitô giáo khác.

Các đại biểu và người tham dự sẽ được lắng nghe những câu chuyện và chứng tá mạnh mẽ về các dự án truyền giáo thay đổi cuộc sống do giới trẻ, phụ nữ và các tác nhân mục vụ châu Phi dẫn dắt trên khắp lục địa.

Trong một cuộc phỏng vấn với Crux, đồng triệu tập hội nghị, Sơ Agnes Sory, Giáo sư Giáo luật, Đại học Urban, Rome, và Điều phối viên của Servant II, Mạng lưới Thần học và Mục vụ Công Giáo Toàn châu Phi, PACTPAN, cho biết ngoài việc chia sẻ cảm hứng, hội nghị sẽ đối diện với những thách thức cấp bách mà châu Phi đang găp ngày nay và tích cực thúc đẩy việc thực hành tính đồng nghị trong bối cảnh châu Phi.

Sau đây là một số trích đoạn của cuộc phỏng vấn đó….

Crux: Ngoài lịch Năm Thánh, tại sao thời điểm đặc biệt này lại quan trọng đến vậy đối với người Công Giáo châu Phi để cùng nhau đoàn kết?

Sơ Sory: Đại hội Năm Thánh Công Giáo Toàn Châu Phi, sẽ được tổ chức tại Abidjan từ ngày 5 đến ngày 10 tháng 8, là đại hội thứ ba do Mạng lưới Thần học và Mục vụ Công Giáo Toàn Châu Phi tổ chức, nhằm tìm hiểu điều Thiên Chúa phán với Gia đình Giáo hội chúng ta, điều Người mong đợi nơi chúng ta, và cách chúng ta có thể thực hiện kế hoạch cứu độ của Người trong đời sống hiện tại của dân tộc chúng ta và thế giới. Xin nhắc lại, đại hội đầu tiên đã được tổ chức tại Nigeria vào năm 2019, và đại hội thứ hai tại Kenya vào tháng 7 năm 2022. Do đó, chúng ta có thể nói rằng đây là một hoạt động được củng cố theo thời gian. Các chủ đề được đề cập có thể khác nhau tùy theo từng kỳ, nhưng thường liên quan đến các vấn đề đương thời như tính đồng nghị, trí tuệ nhân tạo, công lý xã hội, hòa bình, bảo tồn các giá trị nhân bản, v.v. Điểm đặc biệt của Đại hội III° này là diễn ra tại ngã ba của ba sự kiện lớn của Giáo hội: diễn ra vào thời điểm Giáo Hội Công Giáo đang cử hành Năm Thánh kỷ niệm Kitô giáo năm thứ 2025, Năm Thánh kỷ niệm 1700 năm Công đồng Nicaea. Đây cũng là thời điểm Giáo hội hoàn vũ bước vào giai đoạn thứ ba của tiến trình đồng nghị, bao gồm việc thực thi Văn kiện Cuối cùng.

Ngoài ra, Đại hội này diễn ra trong bối cảnh toàn cầu với nhiều thách thức và vấn đề đương thời: Xung đột quốc gia, khu vực và quốc tế, sự gia tăng đàn áp Kitô hữu, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo với nguy cơ nhân phẩm bị chà đạp dưới chân bởi quá trình toàn cầu hóa xã hội, và sự xuất hiện của các hình thức truyền thông mới. Giáo hội Châu Phi chắc chắn có điều gì đó để chia sẻ với Giáo hội thế giới. Chủ đề của Đại hội Năm Thánh này xem xét tất cả những khía cạnh này.

Làm thế nào Đại hội thực sự có thể thu hẹp những chia rẽ trong Công Giáo Châu Phi?

Đại hội sẽ làm được điều đó bằng cách trở thành nơi mà tất cả mọi người, nam và nữ, già và trẻ, giáo dân, Hồng Y, giám mục, linh mục và tu sĩ, các thành viên từ khoảng ba mươi quốc tịch, văn hóa và sắc tộc khác nhau, tất cả đều là con cùng một cha, anh chị em trong đức tin, với cùng một phẩm giá rửa tội và cùng một sứ mệnh được Chúa Kitô trao phó, cùng nhau quy tụ quanh một bàn tiệc để cùng nhau suy gẫm và phân định những cách thức và phương tiện cho hành trình chung của chúng ta để đáp ứng nhiều thách thức của sứ mệnh ngày nay.

Ngoài những khác biệt, chức danh và sứ vụ cụ thể của mỗi người, điều sẽ đoàn kết chúng ta trong Đại hội này chính là bổn phận truyền giáo chung, ý chí chung của chúng ta để đáp lại lời kêu gọi của anh chị em trong nhân loại và của thế giới đang tìm kiếm những dấu hiệu hy vọng giữa những đau khổ. Trong thư gửi tín hữu Cô-rin-tô, Thánh Phaolô khẳng định rằng trong số những người được cứu rỗi bởi nước rửa tội, không còn người Do Thái hay người ngoại giáo, cắt bì hay không cắt bì… Đây là mô hình mà chúng tôi đang cố gắng thúc đẩy trong mạng lưới Liên Phi (PACTPAN).

Làm thế nào mô hình đối thoại truyền thống của châu Phi – cây palaver Châu Phi – được nhấn mạnh là một trong những chủ đề của đại hội, có thể thay đổi cách thức đưa ra quyết định trong Giáo hội châu Phi về lâu dài?

Mô hình đối thoại kiểu Phi, theo nghĩa bao hàm, toàn diện, tích hợp và lắng nghe mọi tiếng nói, bắt đầu từ những tiếng nói của những người dễ bị tổn thương nhất.

Cho phép tôi chia sẻ với anh chị em một số ý tưởng về phương pháp đối thoại kiểu Phi và cách tiếp cận đối thoại cho các phiên họp toàn thể và song song của chúng tôi:

Đối thoại kiểu Phi là một phương pháp triết học bắt nguồn sâu sắc từ hòa bình và cái đẹp, luôn tránh sự điên rồ. và sự hủy diệt của nhân loại. Hòa bình và vẻ đẹp tạo nên những gì thực sự thiết yếu cho con người. Tổ tiên chúng tôi đã tụ họp dưới gốc cây để thảo luận về những khác biệt, những vấn đề gây ảnh hưởng đến xã hội, để chia sẻ trí tuệ tập thể và phát triển các phương pháp thực tế để giải quyết các vấn đề của xã hội. Tiếng nói của mọi người đều được lắng nghe, và mọi người thể hiện bản thân với sự suy gẫm, tôn trọng, tình yêu thương và sự gắn kết sâu sắc với tính thánh thiêng của chân lý, thứ gắn kết vạn vật lại với nhau.

Cây Palaver là một địa điểm được chỉ định (ban đầu là một cây lớn như cây bao báp [baobap] trong nhiều cộng đồng châu Phi, nơi mọi người tụ họp để thảo luận về các vấn đề cùng quan tâm một cách cởi mở và tôn trọng.

Đôi khi, cây Palaver cũng có thể trở thành sân khấu cho các buổi biểu diễn và kể chuyện.

Trong thời gian gần đây, cây Palaver đã trở thành biểu tượng của hòa bình và hòa giải, thể hiện niềm tin rằng chúng ta có thể thay đổi và thỏa hiệp, bởi vì đó là điều làm nên con người chúng ta. Đây là một loại cây hùng vĩ, có thân hình ấn tượng, tỏa bóng mát, đặc biệt là vào mùa khô: Ví dụ như cây hạt mỡ, cây cailcedrat (thường được gọi là cây gụ châu Phi), cây xoài, v.v. Đây là những loại cây không rụng lá hàng năm, tạo bóng mát quanh năm.

Cuộc sống làng quê được chi phối bởi cây cọ: Hôn nhân, tranh chấp đất đai, hành vi tốt hay xấu của thanh niên nam nữ, mùa màng bội thu, tin tức từ họ hàng ở các làng lân cận, cách bảo vệ làng khỏi ma thuật, v.v. Liệu những điều cấm kỵ bảo vệ làng khỏi các tai họa khác nhau (ví dụ: hạn hán, dịch bệnh) có được tôn trọng không? Người dân làng cùng nhau ứng phó với một vụ mùa thất bát như thế nào? Đó là lý do tại sao làng bị giám sát chặt chẽ.

Chính sự quản lý tập thể của làng diễn ra dưới gốc cây palaver. Bằng cách này, sự gắn kết của cộng đồng làng được đảm bảo. Tương tự, hòa bình và hòa hợp giữa cư dân trong cùng một làng và các làng lân cận cũng được đảm bảo. Trong khuôn khổ này, chúng ta sẽ tiến hành các cuộc thảo luận về Cẩm nang Công Giáo Châu Phi theo cách bán cấu trúc.

Đại hội này sẽ mang đến cho Giáo hội hoàn cầu quan điểm độc đáo nào của Châu Phi về “tính đồng nghị”?

Quan điểm của Châu Phi về tính đồng nghị bắt nguồn từ giáo huấn của Công đồng Vatican II và trong bối cảnh giáo hội học Châu Phi, Gia đình Giáo hội của Thiên Chúa và các truyền thống văn hóa của chúng ta. Thông qua Đại hội Năm Thánh Toàn Châu Phi này, Giáo hội Châu Phi mang đến cho Giáo hội thế giới kinh nghiệm về sự tranh luận đồng nghị, kinh nghiệm về đời sống cộng đồng được đánh dấu bởi triết lý Ubuntu, những nỗ lực hiệp thông trong sự đa dạng văn hóa và sắc tộc, và sự sẵn lòng lắng nghe người trẻ, phụ nữ và những người dễ bị tổn thương trong xã hội của chúng ta. Chương trình của đại hội này, với cấu trúc được xây dựng, nhằm mục đích thể hiện ý chí và nỗ lực này để công nhận và thúc đẩy vai trò đặc biệt của tất cả các thành phần của Gia đình Giáo hội trong việc thực hiện sứ mệnh cứu rỗi và xây dựng mọi người. Đó là lý do tại sao đại hội này quy tụ tất cả các tín hữu của Chúa Kitô và mang đến tiếng nói cho tất cả mọi người. Đại hội bao gồm thời gian để lắng nghe, thảo luận, trao đổi và chia sẻ. Như một câu tục ngữ của chúng ta đã nói, một tay không thể rửa lưng! Chúng ta sẽ trải nghiệm điều này một cách tuyệt vời trong 5 ngày họp mặt gia đình này.

Giới trẻ, phụ nữ và các nhà lãnh đạo địa phương đều tham gia vào đại hội này. Làm thế nào chúng ta có thể đảm bảo rằng họ tác động đến kết quả, thay vì chỉ tham dự?

Cấu trúc của chương trình 5 ngày này dành một vị trí quan trọng cho tiếng nói của giáo dân, thanh niên và phụ nữ. Tại đại hội này, các đại biểu và người tham dự sẽ được nghe những câu chuyện và chứng từ về các dự án truyền giáo đã thay đổi cuộc sống của giới trẻ, phụ nữ và những người làm công tác mục vụ châu Phi.

Ngoài ra, các giám mục châu Phi và giáo dân từ khắp châu Phi sẽ chia sẻ hy vọng và ước mơ của họ về tương lai của Giáo hội tại châu Phi và cách Giáo hội có thể hoàn thành sứ mệnh của mình là hiện thân cho hy vọng và tình đoàn kết cho toàn thể dân Chúa, đặc biệt là cho tất cả những người sống ở vùng ngoại vi hiện sinh. Các đại biểu sẽ thảo luận về hy vọng đối với dân Chúa tại châu Phi. Chúng ta sẽ suy gẫm về các chủ đề liên quan đến những thách thức xã hội, chính trị và tôn giáo. Ngoài ra, ngoài các can thiệp và bài phát biểu, chúng ta sẽ có thời gian trao đổi (de palabre), thời gian lắng nghe những lời chứng thực cụ thể giúp chúng ta tinh chỉnh tốt hơn phản ứng chung của mình đối với những thách thức này.