Francis X. Maier, trên The Catholic Thing Thứ Tư, ngày 6 tháng 8 năm 2025, cho hay: Nếu bạn chưa biết về Waymo, dịch vụ taxi tự lái, thì bây giờ là lúc để tìm hiểu, bởi vì nó sắp có mặt tại một khu phố gần bạn. Có thể không phải bây giờ hoặc năm sau. Nhưng chắc chắn sẽ có, giống như cái chết và thuế vậy.

Ngoại trừ việc nó thú vị hơn, thú vị hơn, trừ khi bạn là người duy nhất trong 10,000 người bị kẹt trong một chiếc xe AI tự động với lỗi phần mềm không dừng lại và không cho bạn ra ngoài cho đến khi hết pin. Nhưng này, không có gì trên đời này là hoàn hảo cả.

Vì vậy, trong chuyến thăm gần đây đến con trai cả và gia đình cháu, vợ chồng tôi đã lái xe quanh San Francisco trên một chiếc taxi AI Waymo. Đó là một trải nghiệm được thực hiện hoàn hảo, khá đáng kinh ngạc. Waymo thực sự hoạt động. Tin tốt là chẳng có ai ngồi vô lăng để nghịch radio, bắt cóc con gái, chửi rủa giao thông, hay mơ mộng trả thù gã ngốc ở văn phòng.

Đó cũng là một tin đáng sợ. Chẳng có ai ngồi vô lăng cả.

Waymo là một kỹ thuật đột phá đang ở giai đoạn phôi thai. Hiện tại, kỹ thuật này đang hoạt động tại Phoenix, Los Angeles, San Francisco, Austin và Atlanta. New York và Philadelphia đang trong giai đoạn lên kế hoạch. Dallas, Miami và Washington dự kiến sẽ bắt đầu hoạt động vào năm tới.

Dễ bị cám dỗ để hy vọng rằng một số nhà lãnh đạo khó chịu nhất của đất nước chúng ta sẽ biến mất xuống một tổ sâu trong một chiếc taxi AI có trí tuệ riêng. Nhưng khả năng đó cực kỳ thấp. Phần mềm xe cộ đã quá đáng tin cậy và đang ngày càng được cải thiện. Trên thực tế, taxi trực thăng AI không người lái sắp ra mắt. Và đó không phải là chuyện đùa. Với những ai còn nghi ngờ, hãy xem tại đây và tại đây. Suy cho cùng, điều gì có thể xảy ra khi lái một cục pin khổng lồ ở độ cao 3,000 feet mà không có phi công?

Nhưng có một vấn đề. AI cho đi, và AI lấy đi. Mỗi kỹ thuật mới, như Edward Tenner đã cảnh báo trong cuốn Why Things Bite Back (Tại sao vạn vật phản kháng), đều có những hậu quả không mong muốn và thường không mong muốn. Ông không phải là người duy nhất. Neil Postman cũng đưa ra lập luận tương tự trong kiệt tác Technopoly của mình. Trí tuệ nhân tạo được cho là sẽ giúp cuộc sống nói chung và công việc nói riêng trở nên dễ dàng và thú vị hơn, giải phóng thời gian cho những việc nhàn nhã hơn, phải không? Than ôi, không phải vậy.

Vào giữa tháng 7, tờ Wall Street Journal – một ấn phẩm với sự nhiệt tình gần như cuồng nhiệt dành cho AI – đã đưa tin rằng, đối với một người lao động trung bình, việc hoàn thành nhiều công việc nhanh hơn thường có nghĩa là... làm nhiều việc hơn. Như một chuyên gia đã thừa nhận, "những kỹ thuật mới giúp tăng tốc các khía cạnh của công việc trí thức thường chỉ dẫn đến công việc trí thức có nhịp độ nhanh hơn". Bài viết cũng lưu ý rằng "những người hưởng lợi thực sự [của AI tại nơi làm việc] có thể là các doanh nghiệp đang tìm cách khai thác năng suất cao hơn" từ nhân viên của họ.

Còn nhiều hơn thế nữa. Cuối tháng 7, cũng tờ báo này đã đưa tin rằng AI đang giết chết các kỳ thực tập mùa hè và các công việc ở bình diện gia nhập thường do sinh viên mới tốt nghiệp đại học đảm nhiệm. Tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm thanh niên có bằng đại học bốn năm thực sự đang tăng nhanh hơn so với nhóm chỉ có bằng phổ thông trung học hoặc bằng cao đẳng hai năm. Kết quả này là "đáng ngại" đối với giới trẻ vì nó dẫn đến "một sự tái cấu trúc cơ bản tiềm ẩn trong cơ cấu lực lượng lao động. Khi các công ty tuyển dụng và đào tạo ít người trẻ hơn, họ cũng có thể thu hẹp nguồn nhân lực sẵn sàng đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn trong năm hoặc mười năm tới."

Khi AI phát triển, kết quả là việc cắt giảm việc làm đáng kể. Theo Jim Farley, CEO của Ford Motor Company, AI có khả năng xóa sổ một nửa số việc làm văn phòng tại Hoa Kỳ. "Đối với những người mới tốt nghiệp," theo bài báo của Tạp chí, "họ không chỉ cạnh tranh để có ít vị trí hơn mà còn ngày càng phải cạnh tranh với những nhân viên cấp dưới vừa bị sa thải."

Vậy ý nghĩa của tất cả những lời trên là gì? Chỉ cần thế này thôi: Chúng ta không bao giờ thông minh như chúng ta nghĩ, và chúng ta hiếm khi khôn ngoan như chúng ta cần. Vì vậy, một chút khiêm tốn có thể mang lại nhiều lợi ích. Nhưng khiêm tốn không phải là điểm mạnh của loài người chúng ta.

Chính Chúa Giuêsu là một tekton, từ tiếng Hy Lạp cổ thời có nghĩa là nghệ nhân hoặc thợ thủ công, đặc biệt là trong nghề mộc. Nhiều, nếu không muốn nói là hầu hết, kỹ thuật đều trung lập về mặt đạo đức. Chúng là những công cụ chúng ta sử dụng cho mục đích tốt hoặc xấu; để tạo ra vẻ đẹp hoặc hủy hoại sự sống. Chúng nâng cao khả năng định hình môi trường của chúng ta, và điều đó thường là một điều cao quý.

Điều này cũng đúng với con trai út mắc hội chứng Down của tôi, người được tiếp cận với các cơ hội học tập và làm việc mà những người khuyết tật về nhận thức nửa thế kỷ trước không có. Vấn đề với các công cụ là, khi sử dụng chúng, chúng cũng định hình chúng ta. Chúng định hình cách chúng ta suy nghĩ và hành động. Và chúng càng cung cấp nhiều quyền lực, chúng càng có xu hướng khuyến khích sự phù phiếm và tự huyễn hoặc.

Đúng năm năm trước, vào mùa hè năm 2020 ngập tràn COVID, Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã khởi động một sáng kiến với tên gọi khiêm tốn là “Đại Tái lập [great reset]”. Mục tiêu của sáng kiến này, theo lời của công cụ tìm kiếm AI yêu thích của tôi, Perplexity, là khuyến khích việc phục hồi kinh tế và xã hội hoàn cầu, dành ưu tiên cho tính bền vững, công bằng và khả năng phục hồi.

Một thế giới mới tốt đẹp hơn đang nằm trong tầm tay chúng ta. Và những công cụ mới kỳ diệu từ Cuộc cách mạng kỹ nghệ lần thứ tư – như trí tuệ nhân tạo và các kỹ thuật kỹ thuật số mạnh mẽ khác để thúc đẩy tăng trưởng xanh hơn và công bằng hơn – sẽ giúp chúng ta hiện thực hóa điều đó.

Những người theo thuyết âm mưu đã nhanh chóng đổ lỗi cho kế hoạch này như một cuộc tranh giành quyền lực của giới tinh hoa hoàn cầu. Nhưng họ không cần phải bận tâm. Năm năm sau, chúng ta có chiến tranh ở Ukraine và Trung Đông, sự tàn bạo của Hồi giáo đối với các Kitô hữu ở Châu Phi, thù hận chính trị trong nước, bất bình đẳng kinh tế và căng thẳng hoàn cầu. Thế giới hầu như không thay đổi.

G.K. Chesterton đã từng hỏi: Thế giới ngày nay có vấn đề gì? Ông trả lời: "Chính là tôi." Vấn đề của thế giới là tôi. Vấn đề của thế giới là chúng ta. Waymo, AI và tất cả những thành tựu đáng kinh ngạc khác của sinh vật mà chúng ta gọi là "con người" đều nói lên trí thông minh và phẩm giá của loài người. Nhưng chúng không thay đổi con người chúng ta. Cuối cùng, vấn đề của thế giới chính là chúng ta. Và “Sự tái lập vĩ đại” duy nhất có ý nghĩa chính là sự thay đổi trong trái tim chúng ta.