Khi đọc những tin pha chế (tea leaves) của Vatican, Associated Press nên tìm kiếm những tiếng nói đa dạng
T. Mattingly, trên trang mạng của ông https://tmattingly.substack.com/p/crossroads-what-did-the-pope-say?, công bố ngày 06/09/2025, đã nhận định như trên khi bình luận bản tin của A.P. về cuộc yết kiến Đức Leo XIV của Cha Martin, một người cổ động cho những người LGBT+ Công Giáo.
Ông viết: Bất cứ ai theo dõi người Công Giáo trên mạng đều biết rằng Phil Lawler của tờ Catholic Culture là một người bảo thủ thẳng thắn về giáo lý, công khai phản đối những mưu toan sử đổi "Giáo lý của Giáo Hội Công Giáo".
Tuy nhiên, ông cũng là một người thực tế, có thể đọc được ẩn ý trong các tuyên bố chính thức của Vatican, cũng như những ẩn ý, tin đồn và sự im lặng chiến lược xung quanh chúng.
Vì vậy, Lawler sẽ là một nguồn trích dẫn tuyệt vời trong bài báo của Associated Press, được dùng làm chủ đề cho podcast "Ngã tư đường" tuần này. Đây là một bài báo được cho là tin nóng với tiêu đề: "Đức Giáo Hoàng Leo XIII gặp gỡ người ủng hộ người LGBTQ+ Công Giáo và cam kết tiếp nối di sản chào đón của Đức Giáo Hoàng Phanxicô." Hãy giữ suy nghĩ đó về Lawler, vì chúng ta sẽ còn quay lại vấn đề này.
Phần mở đầu của bài báo cáo AP này thật hoàn hảo, xét từ góc nhìn của các nhà hoạt động Công Giáo đang tìm kiếm sự thay đổi về giáo lý.
THÀNH PHỐ VATICAN (AP) — Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã gặp… một trong những người ủng hộ nổi bật nhất cho việc hòa nhập LGBTQ+ nhiều hơn trong Giáo Hội Công Giáo và khích lệ thừa tác vụ của ông, gửi đi một tín hiệu chào đón mạnh mẽ ngay từ những tháng đầu tiên của triều đại giáo hoàng.
Câu hỏi đặt ra, tất nhiên, là ý nghĩa của “hòa nhập” và thậm chí là “chào đón”. Liệu những thuật ngữ này có ám chỉ việc chào đón những tội nhân – cũng như tất cả mọi người trên hành tinh này – vào việc thờ phượng, hiệp thông, giáo dục và tuyên tín Công Giáo? Hay, có lẽ, những thuật ngữ này là cánh cửa dẫn đến những thay đổi trong chính sách và nhân sự kiểm soát việc chăm sóc mục vụ, các bí tích và thậm chí là “cải cách” giáo lý Công Giáo?
Theo bài báo cáo của AP, cuộc gặp gỡ đã diễn ra không thể nào tốt hơn.
Linh Mục James Martin, một tác giả và biên tập viên Dòng Tên tại New York, cho biết Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã nói với ông rằng ngài dự định tiếp tục chính sách của Đức Giáo Hoàng Phanxicô về việc chấp nhận LGBTQ+ trong Giáo hội và khuyến khích ngài tiếp tục công việc vận động của mình.
“Tôi đã nghe cùng một thông điệp từ Đức Giáo Hoàng Leo như tôi đã nghe từ Đức Giáo Hoàng Phanxicô, đó là mong muốn chào đón tất cả mọi người, bao gồm cả những người LGBTQ,” Martin nói với The Associated Press sau buổi tiếp kiến. “Thật tuyệt vời. Nó rất an ủi, rất khích lệ và thành thật mà nói rất đáng lưu ý.”
Một lần nữa, bài báo của AP cần phải được tiếp cận với những nguồn tin am hiểu và rõ ràng — cả về giáo lý cánh tả lẫn cánh hữu — những người có thể phản hồi những gì Martin tuyên bố đã xảy ra trong cuộc gặp. Suy cho cùng, đây sẽ là một bài báo của AP mà trong đó chỉ có một tiếng nói duy nhất mô tả cuộc trò chuyện diễn ra sau cánh cửa đóng kín.
Vì vậy, tôi thấy đoáng lưu ý khi nhà hoạt động Dòng Tên này lại thẳng thắn hơn một chút — trong một bài đăng trên trang web Outreach của riêng ông — so với nội dung được đưa vào bài báo này, được gửi đến các tòa soạn trên khắp thế giới. Martin viết:
… Mặc dù các vấn đề LGBTQ đang nằm trong tầm ngắm của ngài, nhưng những vấn đề khác có thể cấp bách hơn vào lúc này. Và ngay cả khi đề cập đến các vấn đề LGBTQ, ngài có thể không hành động nhanh như một số người mong muốn. … Nhưng cảm nhận chung của tôi là ngài “hiểu” và sẵn sàng tiếp nối di sản cởi mở của Đức Phanxicô, và đó chắc chắn là một tin tốt. …
Tôi còn nhiều điều muốn chia sẻ về cuộc gặp gỡ của chúng tôi, nhưng những cuộc gặp gỡ này được “bảo mật” để hai người có thể thoải mái trò chuyện.
Rõ ràng, một tổ chức tin tức cam kết cân bằng và công bằng cần tìm ra những tiếng nói Công Giáo bảo thủ để phản hồi lại cách diễn giải của Martin về những gì Martin nói đã xảy ra trong cuộc gặp gỡ giữa ông và Đức Leo XIV.
Tuy nhiên, trong thời đại mạng xã hội, điều này không yêu cầu AP phải thực sự nói chuyện với bất cứ người Công Giáo bảo thủ chính thống nào. Việc tìm thấy những người bảo thủ đưa ra những bình luận giận dữ trên mạng xã hội phù hợp với quan điểm của Martin về cuộc gặp gỡ là tương đối dễ dàng — mà không cần đưa ra thông tin mới hay ý kiến chi tiết làm phức tạp thêm khuôn mẫu của bài viết.
Đây là những gì được thể hiện trên báo in:
Tin tức về buổi tiếp kiến đã gây ra sự kinh ngạc trong một số người bảo thủ, những người đã chỉ trích cách tiếp cận của Đức Phanxicô và hy vọng Đức Leo XIV sẽ ít chấp nhận hơn. Taylor Marshall, một người dẫn chương trình podcast hoạt động tích cực trên mạng xã hội Công Giáo, chỉ đăng bức ảnh chính thức của Vatican về cuộc gặp gỡ trên X. John-Henry Weston, đồng sáng lập trang tin tức LifeSite, gọi buổi yết kiến là một "kịch bản ác mộng".
Một lần nữa, hãy lưu ý phần tiếp theo của bài viết này, sau những đề cập trước đó về "sự hòa nhập" và "sự chào đón", với lưu ý: những người Công Giáo bảo thủ "đã hy vọng" rằng "Đức Leo sẽ ít chấp nhận hơn".
Điều này đưa tôi đến một bài bình luận của Lawler trên tờ Catholic Culture với tiêu đề: "Cha Martin gặp Đức Giáo Hoàng: một vụ tai tiếng, nhưng không phải là bất ngờ".
Đầu tiên, Lawler nêu rõ điều hiển nhiên:
Tất cả chúng ta đều biết, ngay từ khi được bầu, Đức Giáo Hoàng Leo XIV sẽ không bác bỏ các chính sách của người tiền nhiệm. Ngài đã làm việc chặt chẽ với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, người đã bổ nhiệm ngài làm Tổng trưởng Bộ Giám mục.
Bạn thấy đấy, câu hỏi đặt ra cho những người Công Giáo bảo thủ chính thống là liệu Đức Giáo Hoàng Leo XIV có sẵn lòng lắng nghe giáo lý hay không. Những người bảo thủ và có lẽ, chỉ có lẽ, sẽ tìm cách cung cấp cho họ chiếc ghế trong các cuộc thảo luận quan trọng tại Vatican.
Sự thật là, những người theo dõi sát sao Rome đều biết rằng việc một giáo hoàng thăng chức và trừng phạt ai quan trọng hơn nhiều so với những gì ngài nói trong các tuyên bố với báo chí, hoặc thậm chí, trong một số trường hợp, những gì được công bố trong các tài liệu công khai.
Ai được trao mũ đỏ trong Hồng Y đoàn và ai không được? Ai được bổ nhiệm vào các vị trí định hình và hướng dẫn các dự án có khả năng thay đổi giáo lý của Giáo hội?
Mặt khác, điều gì - nếu có - có thể xảy ra với các giám mục ở châu Âu, đặc biệt là Đức, những người trong những năm gần đây đã thực sự kêu gọi thay đổi giáo lý cổ xưa của Giáo hội về tình dục? Còn những mục tử công khai thúc giục các linh mục của mình bắt đầu thực hiện các nghi lễ nhà thờ để ban phước cho các cặp đồng giới thì sao?
Một lần nữa, đây là chủ đề còn thiếu trong báo cáo của AP. Liệu Đức Leo có khả năng tạo ra một nền tảng an toàn giữa đời sống Giáo hội, nếu điều đó có thể xảy ra?
Đây chính là điều mà những người Công Giáo bảo thủ chính thống tìm kiếm khi đọc những thông tin về Vatican. Trở lại với Lawler, người đã nhận xét:
… Ngay từ những ngày đầu của triều đại giáo hoàng, Đức Giáo Hoàng Leo đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến việc hàn gắn chia rẽ, xoa dịu những căng thẳng tích tụ dưới triều đại của Đức Giáo Hoàng Phanxicô. Ngài đã gửi đi những tín hiệu trấn an đến những người chỉ trích Đức Giáo Hoàng quá cố, cũng như những người ủng hộ ngài. Mặc dù ngài không có những thay đổi chính sách đáng kể nào, nhưng những phát biểu của ngài - từ các buổi tiếp kiến công chúng hàng tuần đến những bài diễn văn tuyệt vời trước các nhà lập pháp Pháp và các anh em dòng Augustinô - đã thể hiện một sự nhạy cảm sâu sắc của Công Giáo, khuyến khích những người theo chủ nghĩa truyền thống, trong khi những nhận xét ủng hộ của ngài về "tính đồng nghị" và những lời kêu gọi của ngài cho môi trường đã làm hài lòng những người theo chủ nghĩa cấp tiến.
Rõ ràng, trong những ngày đầu này, Đức Giáo Hoàng Leo muốn trở thành - như Giám mục tối cao nên làm - một trọng tâm của sự hiệp nhất, một sức mạnh cho sự ổn định trong Giáo hội. Vì vậy, ngài đang lắng nghe, tránh những phán đoán áp đặt, tìm kiếm tư tưởng Công Giáo chính thống.
Giờ hãy nghĩ một chút về những người mà Đức Giáo Hoàng đang lắng nghe, và về những gì cấu thành nên dòng tư tưởng Công Giáo chính thống ngày nay.
Đức Giáo Hoàng Lêô XIV chắc chắn đang lắng nghe Cha Martin và rất nhiều người Công Giáo có ảnh hưởng ủng hộ công việc của nhà hoạt động này.
Luật sư Lawler thẳng thắn về điều đó:
Cả ở Hoa Kỳ và Vatican, nỗ lực mà Cha Martin đại diện… nhận được sự ủng hộ vững chắc, đặc biệt là trong hàng giáo phẩm. Rất ít giám mục dám thách thức nhà tuyên truyền Dòng Tên này; nhiều người nhiệt tình ủng hộ công việc của ông. … Những lời kêu gọi của ông về một thái độ cởi mở đối với chương trình nghị sự LGBTQ được các trường đại học Công Giáo và các hội đồng giám mục rất coi trọng.
Chúng ta không biết chính xác buổi tiếp kiến riêng của Cha Martin với Đức Giáo Hoàng đã được sắp xếp như thế nào. Nhưng có thể dễ dàng hình dung rằng nếu ông tìm đến buổi tiếp kiến, hàng chục giám mục có ảnh hưởng sẽ ủng hộ yêu cầu của ông, và rất ít nếu có cũng sẽ phản đối.
Cuối cùng, điều quan trọng là báo cáo của AP đã đề cập đến những quan điểm gây tranh cãi được bày tỏ trong quá khứ - ám chỉ những từ ngữ gây tranh cãi đối với những người Công Giáo cấp tiến - bởi người đàn ông hiện là Đức Leo XIV.
Tuy nhiên, hãy lưu ý từ "đã từng" trong đoạn tiếp theo của câu chuyện đó:
Quan điểm của Đức Leo về người Công Giáo LGBTQ+ đã từng là một câu hỏi. Ngay sau khi ngài được bầu vào tháng 5, những phát biểu từ năm 2012 đã xuất hiện, trong đó vị giáo hoàng tương lai, khi đó được gọi là Linh Mục Robert Prevost, đã chỉ trích "lối sống đồng tính" và vai trò của truyền thông đại chúng trong việc thúc đẩy sự chấp nhận các mối quan hệ đồng tính, vốn mâu thuẫn với giáo lý Công Giáo.
Khi trở thành Hồng Y vào năm 2023, Catholic News Service đã hỏi Prevost liệu quan điểm của ông có thay đổi hay không. Ông thừa nhận lời kêu gọi của Đức Phanxicô về một giáo hội bao trùm hơn, nói rằng Đức Phanxicô "đã nói rất rõ rằng ngài không muốn mọi người bị loại trừ chỉ vì những lựa chọn của họ, dù đó là lối sống, công việc, cách ăn mặc, hay bất cứ điều gì khác."
Sau đó, Prevost nhấn mạnh rằng giáo lý vẫn không thay đổi.
Xin lưu ý rằng niềm tin của người đàn ông sau này trở thành Đức Lêô XIV "đã" gây tranh cãi đối với nhiều người Công Giáo đang tìm kiếm sự thay đổi. Còn bây giờ thì sao? Liệu các biên tập viên của Associated Press có cho rằng những gì được cho là đã diễn ra trong cuộc gặp gỡ của Đức Giáo Hoàng với Cha Martin đại diện cho một sự thay đổi trong niềm tin giáo lý của ngài không?
Trong khi đó, bài báo có lưu ý rằng, hai năm trước, vị Hồng Y sau này trở thành giáo hoàng đã nhấn mạnh rằng "giáo lý không hề thay đổi". Đúng vậy không? Còn các chính sách chăm sóc mục vụ thì sao?
Vì vậy, người Công Giáo - cả cánh tả lẫn cánh hữu - đang theo dõi xem người mới lên ngôi Thánh Phêrô sẽ xử lý những người Công Giáo muốn thấy những giáo lý này thay đổi như thế nào và những người không muốn. Ai sẽ được thăng chức? Ai sẽ được trao mũ đỏ và ghế ngồi tại những bàn tiệc quan trọng?
Tôi xin hỏi: Ai sẽ được trao quyền để định hình những sự kiện được đưa tin trong các báo cáo của Associated Press lan truyền khắp thế giới?