1. Bộ Tổng tham mưu cho biết Ukraine giải phóng làng Novoekonomichne ở tỉnh Donetsk
Trung đoàn 425 của Ukraine đã giải phóng làng Novoekonomichne ở Tỉnh Donetsk và kéo cờ quốc gia hôm Thứ Hai, 01 Tháng Chín. Phát ngôn nhân Bộ Quốc phòng Ukraine, Chuẩn tướng Oleksii Hromov, loan tin chiến thắng hôm Thứ Ba, 02 Tháng Chín.
Novoekonomichne, với dân số trước chiến tranh gần 2.800 người, nằm cách thành phố Pokrovsk khoảng 14 km về phía tây bắc.
Theo Bộ Tổng tham mưu, các nhóm tấn công của Ukraine đã dành hai tuần chiến đấu để giải phóng thị trấn và cắm cờ quốc gia tại trung tâm thị trấn vào ngày 1 tháng 9.
Từ giữa tháng 7, thị trấn đã xuất hiện trong “vùng xám” trên các bản đồ do nhóm giám sát DeepState công bố, cho thấy giao tranh vẫn đang diễn ra. Cho mãi đến ngày 31 tháng 8 Novoekonomichne vẫn nằm trong “vùng xám”, nhưng giao tranh đã kết thúc hôm 1 Tháng Chín, sau khi quân Nga bỏ chạy khỏi thị trấn này.
Trước đó, theo hướng này lực lượng Ukraine đã giành lại quyền kiểm soát làng Novomykhailivka ở Tỉnh Donetsk vào ngày 24 tháng 8.
Nga tiếp tục tăng cường các cuộc tấn công trên bộ ở miền đông Ukraine, tập trung phần lớn lực lượng vào khu vực Pokrovsk nhằm chiếm giữ trung tâm hậu cần quan trọng.
Khi chưa thấy lệnh ngừng bắn, những bước tiến của Nga trong khu vực giúp củng cố vị thế của Mạc Tư Khoa trong các cuộc đàm phán hòa bình có thể diễn ra khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump thúc đẩy một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh.
Kế hoạch của Điện Cẩm Linh về một thỏa thuận hòa bình được tường trình bao gồm việc Ukraine rút toàn bộ lực lượng khỏi Tỉnh Donetsk, nhượng lại toàn bộ khu vực này cho Nga để đổi lấy các tuyến chiến đấu đóng băng trên các khu vực khác của mặt trận.
[Kyiv Independent: Ukraine liberates village of Novoekonomichne in Donetsk Oblast, General Staff says]
2. Cảnh sát Ukraine cho biết Nga có liên quan đến vụ ám sát cựu chủ tịch quốc hội
Chính quyền Ukraine đã bắt giữ nghi phạm trong vụ sát hại Andriy Parubiy, một chính trị gia cao cấp và cựu chủ tịch quốc hội, và cáo buộc có liên quan đến Nga trong vụ giết người này.
“Chúng tôi biết tội ác này không phải là ngẫu nhiên. Có dấu vết của Nga trong đó”, Ivan Vyhivskyi, nhà lãnh đạo Cảnh sát Quốc gia Ukraine, cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Hai. Vyhivskyi xác nhận một nghi phạm đã bị bắt tại khu vực Khmelnytskyi 36 giờ sau vụ sát hại Parubiy. Văn phòng Tổng công tố Ukraine cho biết nghi phạm là một cư dân 52 tuổi của Lviv.
Hôm thứ Bảy - giữa ban ngày ban mặt - một tay súng cải trang thành nhân viên giao đồ ăn đã bắn tám phát đạn vào Parubiy ở trung tâm Kyiv, khiến ông thiệt mạng. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho biết kẻ sát nhân đã được chuẩn bị và tổ chức rất kỹ lưỡng.
Vụ ám sát Parubiy là vụ mới nhất trong một loạt vụ giết hại các chính trị gia và nhà hoạt động nổi tiếng của Ukraine trong năm nay, sau vụ ám sát cựu nghị sĩ Iryna Farion ở Lviv và nhà hoạt động chống Nga Demian Hanul ở Odesa.
Parubiy, một tín hữu Công Giáo Ukraine nghi lễ Đông phương, đóng vai trò chủ chốt trong việc lãnh đạo cuộc Cách mạng Maidan thân phương Tây tại Ukraine năm 2013-2014, lật đổ chế độ bù nhìn của Điện Cẩm Linh do Viktor Yanukovych lãnh đạo. Viktor Yanukovych hiện đang lưu vong tại Nga. Mùa đông năm 2014, Parubiy là chỉ huy các đơn vị tự vệ của những người biểu tình đã đụng độ với các đội cảnh sát bất hảo trên đường phố Kyiv. Ông cũng là một trong những nhà tư tưởng hàng đầu thúc đẩy người dân Ukraine vượt ra ngoài phạm vi ảnh hưởng của Điện Cẩm Linh về văn hóa, ngôn ngữ và tôn giáo.
Putin mô tả Cách mạng Euromaidan là một cuộc đảo chính do phương Tây dàn dựng và phủ nhận tính hợp pháp của chính phủ Ukraine. Hắn ta cũng tìm cách buộc Kyiv khôi phục hoàn toàn Giáo hội Chính thống giáo Nga và tiếng Nga là ngôn ngữ quốc gia tại Ukraine như một cái giá để đổi lấy việc đồng ý ký kết một thỏa thuận hòa bình.
[Politico: Ukrainian police say Russia linked to murder of former parliament speaker]
3. 3.350 hỏa tiễn ERAM đang được chuyển đến Ukraine
Năng lực tấn công của Ukraine dường như sẽ được tăng cường đáng kể trong những tháng tới với thông báo rằng Hoa Kỳ đã phê duyệt thương vụ bán 3.350 hỏa tiễn Đạn tấn công tầm xa (ERAM) trị giá 850 triệu đô la do Âu Châu tài trợ.
“Sẽ có tới 3.350 hỏa tiễn ERAM và 3.350 mô-đun dẫn đường để chống lại hoạt động giả mạo”, Chánh Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak viết trên mạng xã hội, xác nhận thỏa thuận này vào ngày 28 tháng 8.
Theo Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO Matt Whitaker, động thái này là một nỗ lực của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhằm bảo đảm Ukraine có thể tự vệ trước Nga bằng cách cung cấp cho nước này “năng lực tấn công sâu hơn”.
Năng lực tấn công tầm xa mới có thể “giúp Ukraine tấn công”, Whitaker nói và cho biết thêm: “Tháng trước, họ đã chiếm khoảng 20% công suất lọc dầu của Nga.”
Hỏa tiễn ERAM là gì?
Khi chương trình hỏa tiễn ERAM được công bố vào tháng 7 năm 2024, mục đích của nó là cung cấp một loại hỏa tiễn hành trình tầm xa mới với giá cả tương đối phải chăng, dành riêng cho Không quân Ukraine.
Vũ khí mới này được phát triển như một hỏa tiễn phóng từ trên không giá rẻ, sản xuất nhanh với tầm bắn khoảng 460 km, đầu đạn nặng 225 kg với đầu đạn phân mảnh có khả năng tiêu diệt các mục tiêu bọc thép.
Theo Fabian Hoffmann, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Oslo, chuyên gia về công nghệ hỏa tiễn, ERAM sẽ có sức công phá tương tự như bom lượn AASM Hammer do Pháp sản xuất mà Ukraine hiện đã có số lượng hạn chế, nhưng có tầm bắn xa hơn.
AASM Hammer là một trong số ít mẫu bom hiện đại của phương Tây và đã được Ukraine sử dụng rất hiệu quả.
“Các phi công của Không quân Ukraine đánh giá rất tích cực về loại vũ khí này”, Viktor Kevliuk, một sĩ quan quân đội đã nghỉ hưu và là chuyên gia quốc phòng, chia sẻ với tờ Kyiv Independent hồi đầu năm nay.
4. Âu Châu đang soạn thảo ‘kế hoạch chính xác’ cho việc điều động quân tới Ukraine với sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ, Financial Times đưa tin
Các thủ đô Âu Châu đang chuẩn bị “những kế hoạch khá chi tiết” cho việc điều động quân đội tiềm năng đến Ukraine như một phần của các bảo đảm an ninh hậu chiến, Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen nói với tờ Financial Times. Bà cho biết các biện pháp này sẽ nhận được sự ủng hộ hoàn toàn của Hoa Kỳ.
Trong cuộc phỏng vấn được công bố ngày 31 tháng 8, bà von der Leyen cho biết đã có “một lộ trình rõ ràng” cho các đợt điều động tiềm năng. “Bảo đảm an ninh là tối quan trọng và cực kỳ thiết yếu. Chúng tôi có một lộ trình rõ ràng và đã đạt được thỏa thuận tại Tòa Bạch Ốc... và công việc này đang tiến triển rất tốt.”
Bà Von der Leyen đưa ra phát biểu này trong chuyến công du các quốc gia Đông Âu gần Nga, nơi bà tập trung vào chi tiêu quốc phòng và khả năng sẵn sàng chiến đấu. Bà cho biết các chính phủ đang xây dựng kế hoạch “điều động quân đội đa quốc gia và sự hỗ trợ từ phía Mỹ”.
“Tổng thống Trump đã trấn an chúng tôi rằng sẽ có sự hiện diện của Mỹ như một phần của điều khoản chốt chặn”, bà nói. “Điều đó rất rõ ràng và được khẳng định nhiều lần.”
Ukraine đã yêu cầu các bảo đảm an ninh cụ thể, bao gồm cả việc điều động quân đội nước ngoài, như một phần của bất kỳ giải pháp hòa bình nào với Mạc Tư Khoa.
Bà Von der Leyen xác nhận rằng kế hoạch đang được thảo luận có thể liên quan đến hàng chục ngàn nhân sự do Âu Châu dẫn đầu, được hỗ trợ bởi các hệ thống chỉ huy và kiểm soát, tình báo và tài sản giám sát của Hoa Kỳ. Bà cho biết những thỏa thuận này đã được thống nhất tại cuộc họp tháng trước tại Washington giữa Tổng thống Trump, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy và các nhà lãnh đạo cao cấp Âu Châu.
Nhóm lãnh đạo này dự kiến sẽ gặp lại nhau tại Paris vào thứ Năm theo lời mời của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, các nhà ngoại giao nói với Financial Times. Tham dự có Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thư ký NATO Mark Rutte, và bà von der Leyen.
Bà Von der Leyen lưu ý rằng các bộ trưởng quốc phòng từ liên minh các nước đồng minh đã họp vào tuần trước và “xây dựng các kế hoạch khá chi tiết”, bao gồm các cuộc thảo luận về “các hạng mục cần thiết cho việc tăng cường quân đội một cách hiệu quả”. Bà nhấn mạnh rằng “điều động quân đội là một trong những quyết định quan trọng nhất liên quan đến chủ quyền của một quốc gia”, nhưng cũng cho biết “tính cấp bách đang rất cao... nó đang tiến triển. Nó thực sự đang thành hình”.
Bà ca ngợi vai trò của Tổng thống Trump trong việc ủng hộ nỗ lực này sau nhiều tháng bất ổn tại các thủ đô Âu Châu về lập trường của ông đối với Ukraine. “Putin vẫn không thay đổi, ông ta là một kẻ săn mồi”, bà von der Leyen nói. “[Tổng thống Trump] muốn hòa bình nhưng Putin lại không chịu ngồi vào bàn đàm phán... Ông ta có ấn tượng tiêu cực với Putin, Putin ngày càng không làm theo lời ông ta nói.”
Bà nói thêm rằng người Âu Châu đã chứng minh được uy tín: “Trong những tháng gần đây, chúng tôi đã có một số cuộc gặp gỡ cho thấy rõ ràng rằng chúng tôi có thể tin tưởng vào người Âu Châu. Rõ ràng là khi chúng tôi nói điều gì, chúng tôi sẽ làm điều đó.”
Bà Von der Leyen cho biết bất kỳ sự điều động quân đội nào của phương Tây cũng sẽ củng cố quân đội Ukraine được tăng cường, vốn sẽ hình thành nên nòng cốt của lực lượng răn đe. Bà cũng cho biết Ủy ban sẽ tìm kiếm các nguồn tài trợ mới để cung cấp “nguồn tài chính bền vững cho quân đội Ukraine như một... một sự bảo đảm an ninh.”
“Sau bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào, Kyiv sẽ cần một số lượng lớn binh lính và họ cần mức lương tốt và tất nhiên là trang thiết bị hiện đại... chắc chắn Liên Hiệp Âu Châu sẽ phải vào cuộc”, bà nói.
Bà Von der Leyen cho biết thêm rằng nguồn tài trợ hiện tại của Liên Hiệp Âu Châu dành cho Ukraine phải tiếp tục sau chiến tranh và “phải cung cấp thêm khoản thanh toán cho quân đội Ukraine”. Bà cho biết Liên Hiệp Âu Châu sẽ duy trì nguồn tài trợ cho việc huấn luyện binh lính Ukraine, đồng thời khuyến khích các quốc gia thành viên sử dụng quỹ cho vay đổi vũ khí trị giá 150 tỷ euro để hợp tác với ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine hoặc mua vũ khí cho Kyiv.
“Vai trò của Ủy ban là tối quan trọng trong việc tạo điều kiện cho các quốc gia thành viên tài trợ cho sự gia tăng chi tiêu quốc phòng”, bà von der Leyen nói. “Bản chất của chiến tranh đã hoàn toàn thay đổi”, bà nói thêm, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu đầu tư vào máy bay điều khiển từ xa, phòng thủ hỏa tiễn, năng lực không gian và an ninh mạng.
[Politico: Europe drafting 'precise plans' for troop deployments to Ukraine with US backing, FT reports]
5. Tập Cận Bình công bố tầm nhìn về trật tự toàn cầu mới
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết các thành viên của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, gọi tắt là SCO nên hợp tác nhiều hơn nữa về kinh tế và an ninh để tránh xa trật tự thế giới do phương Tây dẫn đầu.
Bài phát biểu của Tập Cận Bình trước các thành viên của khối Á-Âu vào thứ Hai đã đưa ra một tuyên bố về ý định trỗi dậy của cái gọi là Nam Bán cầu.
Ông nói: “Chúng ta nên ủng hộ sự đa cực hóa thế giới một cách bình đẳng và có trật tự”.
Tăng Chí Vĩ (曾志伟, Steve Ông Tăng), tác giả của cuốn sách sắp ra mắt, Chiến lược toàn cầu của Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình, nói với Newsweek rằng những bình luận của Tập cho thấy cách ông đang nỗ lực “biến đổi trật tự quốc tế hiện tại thành trật tự lấy Trung Quốc làm trung tâm”.
SCO là khối Á-Âu được thành lập năm 2001, đã mở rộng để bao gồm các cường quốc kinh tế như Ấn Độ nhằm trở thành đối trọng với các nước G7 (Nhóm bảy nước) phương Tây.
Bình luận của Tập Cận Bình về sự hợp tác kinh tế và an ninh chặt chẽ hơn giữa các thành viên phù hợp với tầm nhìn của đồng minh của ông, Vladimir Putin, người đã nhiều lần kêu gọi chuyển hướng khỏi trật tự toàn cầu do Hoa Kỳ dẫn đầu.
Trung Quốc đang cố gắng thể hiện mình là người gìn giữ hòa bình trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ, cuộc chiến của Nga ở Ukraine và xung đột Israel-Hamas.
Ông Tập đã phát biểu trước hơn 20 nhà lãnh đạo thế giới tại hội nghị thượng đỉnh SCO được tổ chức tại thành phố cảng Thiên Tân, phía bắc Trung Quốc.
Ông cho biết khối này đã thiết lập một mô hình cho một loại hình quan hệ quốc tế mới và nên tận dụng “thị trường quy mô lớn” để thúc đẩy thương mại và hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, khoa học và trí tuệ nhân tạo.
Trung Quốc đã đầu tư 84 tỷ đô la vào các nước SCO khác và hỗ trợ 10.000 sinh viên tham gia chương trình giáo dục nghề nghiệp “Luban” của Bắc Kinh, ông Tập cho biết khi mô tả hội nghị thượng đỉnh có thể cho phép phát triển kinh tế và hợp tác nhiều hơn nữa.
Ông cũng cam kết tài trợ 2 tỷ nhân dân tệ (280 triệu đô la) cho các quốc gia thành viên SCO trong năm nay và kêu gọi thành lập Ngân hàng Phát triển SCO càng sớm càng tốt.
Không nêu tên Hoa Kỳ nhưng rõ ràng là nhằm vào trật tự thế giới do Washington và các đồng minh thống trị, Tập Cận Bình đã tuyên thệ phản đối “chủ nghĩa bá quyền”, “tư duy Chiến tranh Lạnh” và “các hành vi bắt nạt”.
Bình luận của Tập Cận Bình được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Trump đang tiến hành cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc và phần còn lại của thế giới, đồng thời nhắc lại bài phát biểu của Putin tại cùng hội nghị thượng đỉnh về SCO nhằm hình thành một “hệ thống mới” về an ninh ở Âu Á nhằm “thay thế các mô hình lấy Âu Châu làm trung tâm và Âu Châu - Đại Tây Dương đã lỗi thời”.
Ông Tăng, giám đốc Viện Trung Quốc tại Đại học SOAS Luân Đôn, nói với Newsweek rằng Tập Cận Bình đang nỗ lực chuyển đổi trật tự quốc tế hiện tại thành trật tự lấy Trung Quốc làm trung tâm về phát triển, an ninh và văn minh.
Ông Ông Tăng cho biết điều này dựa trên lập luận của Tập Cận Bình rằng với việc Nam bán cầu chiếm phần lớn các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc và phần lớn dân số toàn cầu, về cơ bản là không dân chủ khi cho phép một phương Tây dân chủ tinh hoa nhỏ do Hoa Kỳ bá quyền đứng đầu đặt ra các quy tắc và chuẩn mực quốc tế.
Ông nói thêm rằng với tư cách là nước dẫn đầu Nam Bán cầu, Trung Quốc có thể chuyển đổi điều đó để phản ánh lợi ích và ưu tiên của các quốc gia này.
Ông Tăng cho biết: “Tập Cận Bình đang thu hút sự chú ý vì Tổng thống Trump đã làm mất uy tín của Hoa Kỳ và trật tự quốc tế tự do, đồng thời đẩy các đồng minh và đối tác của mình ra xa”.
[Newsweek: Xi Jinping Unveils Vision For New Global Order]
6. Tổng thống Zelenskiy được tường trình sẽ gặp các nhà lãnh đạo Âu Châu tại Paris vào ngày 4 tháng 9
Tổng thống Volodymyr Zelenskiy có kế hoạch gặp các nhà lãnh đạo Âu Châu tại Paris vào ngày 4 tháng 9, AFP và Suspline đưa tin, trích dẫn các nguồn tin giấu tên.
Theo tờ Financial Times, cuộc họp này được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron triệu tập như một phần trong nỗ lực quốc tế đang diễn ra nhằm chấm dứt chiến tranh Nga-Ukraine.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người đã cam kết làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng giữa Kyiv và Mạc Tư Khoa, hiện tại dự kiến sẽ không tham dự cuộc họp, một nguồn tin cho AFP biết.
Theo nguồn tin của hãng thông tấn, các cuộc đàm phán sẽ tập trung vào việc bảo đảm an ninh cho Kyiv và ngoại giao vì Nga một lần nữa tránh nỗ lực chấm dứt chiến tranh.
Bất chấp các cuộc gặp giữa Tổng thống Trump với Putin tại Alaska vào ngày 15 tháng 8 và với Tổng thống Zelenskiy cùng các nhà lãnh đạo Âu Châu vào ngày 18 tháng 8, dường như vẫn chưa có nhiều tiến triển hướng tới việc chấm dứt thù địch hoặc một cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Zelenskiy và Putin.
Các nhà lãnh đạo Âu Châu khác tham dự hội nghị thượng đỉnh tại Washington với Tổng thống Trump, bao gồm Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thư ký NATO Mark Rutte và Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen, sẽ gặp lại nhau tại Paris vào ngày 4 tháng 9, tờ Financial Times đưa tin.
Trong khi các đối tác Âu Châu của Kyiv đã cam kết cung cấp cho Ukraine các bảo đảm an ninh để ngăn chặn sự xâm lược mới của Nga - bao gồm việc điều động “lực lượng trấn an” đa quốc gia - thì Mạc Tư Khoa đã nhiều lần bác bỏ sự hiện diện của quân đội NATO như một phần của bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào.
Điện Cẩm Linh cũng đã bác bỏ các đề xuất ngừng bắn và tăng cường các cuộc tấn công vào các thành phố của Ukraine, trong khi quân đội Nga gần đây tuyên bố ý định duy trì các cuộc tấn công trên bộ và chiến dịch trên không.
Theo Axios, Tổng thống Trump đang cân nhắc rút khỏi các nỗ lực ngoại giao cho đến khi một hoặc cả hai bên chứng minh được điều mà một nguồn tin từ Tòa Bạch Ốc mô tả là linh hoạt hơn.
Bất chấp nhiều tháng nỗ lực ngoại giao do Hoa Kỳ dẫn đầu, Tổng thống Trump vẫn chưa có bước đi cụ thể nào để gây áp lực buộc Mạc Tư Khoa ngừng giao tranh, trong khi chính quyền của ông đã tạm dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine tại nhiều thời điểm khác nhau.
[Kyiv Independent: Zelensky to reportedly meet European leaders in Paris on Sept. 4]
7. Tập Cận Bình chỉ trích Tổng thống Trump bằng những lời lẽ mỉa mai lộ liễu
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã chỉ trích “những hành vi bắt nạt” của các quốc gia khác tại một hội nghị thượng đỉnh quan trọng có sự tham dự của Putin hôm thứ Hai.
“Chúng ta nên bảo vệ sự công bằng và chính nghĩa”, Tập Cận Bình phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Thiên Tân. Trung Quốc của Tập Cận Bình đã nổi lên như một đồng minh quan trọng của Putin trong quá trình Nga xâm lược Ukraine.
Trong những bình luận được nhiều người cho là nhắm vào Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và cuộc chiến thương mại toàn cầu của ông, Tập Cận Bình cho biết những người tham dự phải “phản đối tư duy Chiến tranh Lạnh, đối đầu theo khối và các hành vi bắt nạt”.
Tổng thống Trump đã nhắm vào Trung Quốc và Ấn Độ bằng một số mức thuế quan cao nhất của mình, gần đây đã tăng thuế suất của Ấn Độ lên 50% và viện dẫn việc nước này mua dầu giá rẻ của Nga, giúp lấp đầy ngân quỹ chiến tranh của Điện Cẩm Linh.
Phát biểu trước khoảng 20 nhà lãnh đạo, bao gồm Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Tập Cận Bình cho biết SCO sẽ thúc đẩy một hệ thống thương mại đa phương.
Được thành lập năm 2001, SCO khởi đầu với Trung Quốc, Nga và bốn quốc gia Trung Á, như một đối trọng với các liên minh phương Tây như NATO. Hiện nay, tổ chức này có 10 thành viên chính thức và 16 quốc gia là đối tác và quan sát viên, trong đó có Iran, Belarus và Miến Điện.
Cuộc họp của SCO tại Thiên Tân diễn ra trước sự kiện chính tại Bắc Kinh vào thứ Tư: Lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng của Trung Quốc. Putin dự kiến sẽ tham dự, cùng với nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Chính Ân, Thủ tướng Slovakia Robert Fico và Tổng thống Serbia Aleksandar Vučić.
[Politico: China’s Xi slams ‘bullying practices’ in thinly veiled snipe at Trump]
8. Maduro cảnh báo về ‘mối đe dọa đẫm máu’ khi Tổng thống Trump điều động tàu chiến gần Venezuela
Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro hôm thứ Hai cảnh báo rằng ông sẽ “tuyên bố một nước cộng hòa vũ trang” nếu lực lượng Hoa Kỳ ở Caribe tấn công đất nước ông.
“Trước áp lực quân sự tối đa này, chúng tôi đã tuyên bố chuẩn bị tối đa để bảo vệ Venezuela”, Maduro nói về việc điều động quân, mà ông mô tả là “một mối đe dọa vô lý, vô đạo đức, vô cùng tội phạm và đẫm máu”.
Nhận xét của Maduro được đưa ra khi Washington chuẩn bị mở rộng sự hiện diện trên biển trong khu vực, điều động tàu chiến và hàng ngàn nhân sự để tấn công vào các băng đảng ma túy.
Trong khi các quan chức Hoa Kỳ chưa đưa ra tín hiệu về kế hoạch xâm lược trên bộ, chính phủ của Maduro đã huy động quân đội dọc theo bờ biển và biên giới với Colombia và kêu gọi người dân tham gia lực lượng dân quân.
Bình luận của Maduro được đưa ra sau nhiều thập niên quan hệ căng thẳng giữa hai nước, khi Washington từ chối công nhận chức tổng thống của ông kể từ năm 2019 để ủng hộ nhà lãnh đạo phe đối lập Juan Guaidó.
Chính phủ Hoa Kỳ cho biết họ sẽ tăng cường sự hiện diện trên biển gần Venezuela để chống lại các mối đe dọa tiềm tàng từ các băng đảng ma túy, và chính phủ của Maduro đã đáp trả bằng cách điều động quân đội dọc theo bờ biển và khuyến khích người dân Venezuela tham gia lực lượng dân quân.
Venezuela cáo buộc Hoa Kỳ đang cố gắng thay đổi chế độ và hiện đã điều động 15.000 quân tới biên giới phía tây giáp Colombia.
Hiện tại, Hải quân Hoa Kỳ đã điều động tàu tuần dương hỏa tiễn dẫn đường USS Lake Erie, tàu ngầm tấn công nhanh chạy bằng năng lượng hạt nhân USS Newport News, các tàu khu trục lớp Arleigh Burke là USS Gravely, USS Jason Dunham và USS Sampson, tàu tác chiến ven biển USS Minneapolis-St. Paul và các tàu tấn công đổ bộ USS Iwo Jima, USS San Antonio và USS Fort Lauderdale.
Con số này tương đương với khoảng 4.500 nhân sự, bao gồm hơn 2.000 Thủy Quân Lục Chiến, đã được điều động đến vùng biển gần Venezuela nhằm truy quét các băng đảng ma túy. Theo hãng thông tấn Associated Press, ba tàu tấn công đổ bộ sẽ tiến vào khu vực này trong tuần này.
Các quan chức Hoa Kỳ cho biết Venezuela hiện là một trung tâm trung chuyển quan trọng cho các chuyến hàng cocaine đến Bắc Mỹ và Âu Châu. Caracas đã bác bỏ những cáo buộc này, cho rằng chúng chỉ là những lời ngụy biện để chống lại chính quyền Maduro.
Vào Chúa Nhật, Bộ trưởng Quốc phòng Venezuela Vladimir Padrino López tuyên bố rằng đất nước đã sẵn sàng đối đầu với “bất kỳ cuộc tấn công nào” từ Hoa Kỳ.
Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum và Tổng thống Colombia Gustavo Petro cũng công khai phản đối các động thái của Hoa Kỳ tại vùng Caribe, cảnh báo rằng chúng có thể làm leo thang căng thẳng vốn đã cao.
Maduro cũng tuyên bố trong cuộc họp báo rằng ông là người chiến thắng hợp pháp trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái, bất chấp nhiều bằng chứng cho thấy ông không thực sự giành chiến thắng và một số quốc gia từ chối công nhận ông là tổng thống Venezuela.
Maduro cho biết hành động quân sự của Hoa Kỳ chống lại Venezuela sẽ “làm vấy bẩn” “bàn tay” của Tổng thống Trump bằng máu.
[Newsweek: Maduro Warns of 'Bloody Threat' as Trump Deploys Warships Near Venezuela]
9. Iran lên tiếng về lệnh trừng phạt hạt nhân và Tổng thống Trump
Iran cáo buộc Vương quốc Anh, Pháp và Đức đã khuất phục trước Hoa Kỳ sau khi “E3” kích hoạt cơ chế khôi phục có thể áp đặt lại các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc đối với Tehran.
Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cho biết động thái này thể hiện sự “vâng phục” của họ đối với chính quyền Tổng thống Trump, gọi đây là một phần của hệ thống “nơi sức mạnh tạo nên lẽ phải và nơi kẻ vi phạm sẽ ra lệnh cho luật chơi”.
Lời cáo buộc này được đưa ra sau thông báo chính thức của E3 gửi tới Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vào thứ năm rằng các lệnh trừng phạt sẽ được khôi phục trong vòng 30 ngày nếu cơ quan cao cấp này không đồng ý đình chỉ các lệnh trừng phạt.
Tranh cãi về việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân có thể làm đảo lộn Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) vốn mong manh, thỏa thuận hạt nhân năm 2015 từng được ca ngợi là một bước đột phá. Kể từ khi Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận vào năm 2018, thỏa thuận này đã tan vỡ trong bối cảnh Iran đang phải đối mặt với những thách thức.
Căng thẳng gia tăng vào tháng 6 trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày sau khi Israel và Hoa Kỳ tấn công các địa điểm hạt nhân của Iran, với việc Tehran hạn chế các cuộc thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và leo thang bất ổn.
Nếu E3 thành công trong việc khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc, JCPOA có thể sụp đổ, khơi lại những xung đột trước thỏa thuận. Đối với Âu Châu, điều này báo hiệu sự lo ngại về tham vọng hạt nhân của Iran; đối với Tehran, nó nhấn mạnh sự phản bội và liên kết với Washington.
Abbas Araghchi đã đưa ra một trong những phản ứng mạnh mẽ nhất của Tehran, lập luận rằng động thái của E3 không dựa trên “sự cần thiết về mặt pháp lý hoặc phán đoán hợp lý” mà phản ánh sự tuân thủ chỉ thị “gây áp lực tối đa” của Hoa Kỳ.
Thông điệp này đi kèm với hình ảnh Tổng thống Trump ngồi trong Phòng Bầu dục phía sau bàn làm việc, với một số nhà lãnh đạo Âu Châu ngồi trước mặt ông, làm nổi bật tuyên bố của Tehran về sự liên kết của Âu Châu với Washington.
Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, ủng hộ JCPOA, cho phép bất kỳ bên tham gia nào kích hoạt việc tự động khôi phục các lệnh trừng phạt nếu họ cho rằng Iran không tuân thủ. Nếu Hội đồng Bảo an không bỏ phiếu đồng ý trong vòng 30 ngày để duy trì việc đình chỉ, tất cả các lệnh trừng phạt trước đó sẽ được khôi phục.
E3 đã đệ trình thư lên Hội đồng Bảo an vào thứ Năm, chính thức bắt đầu quá trình đếm ngược. Họ lập luận rằng các hoạt động làm giàu uranium của Iran và việc giảm hợp tác với IAEA khiến họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc viện dẫn cơ chế này.
Washington hoan nghênh việc khởi động lại thỏa thuận hạt nhân và cho biết sẽ hợp tác với E3 để thực hiện. Đồng thời, phát ngôn nhân của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ vẫn để ngỏ khả năng hợp tác trực tiếp với Iran nhằm theo đuổi một giải pháp hòa bình và lâu dài cho vấn đề hạt nhân.
Trong khi đó, phái viên của Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna, Mikhail Ulyanov, đã lên án E3 vì đã kích hoạt cơ chế phục hồi, gọi đó là “một sai lầm lớn” và “một bước đi vô trách nhiệm khác” có thể đẩy các cuộc đàm phán vào “bế tắc hoàn toàn”, làm dấy lên lo ngại về việc căng thẳng sẽ leo thang hơn nữa.
Abbas Araghchi đã có cuộc trao đổi với nhà lãnh đạo chính sách đối ngoại của Liên Hiệp Âu Châu, Kajal Kallas, và gửi cho bà một lá thư nhấn mạnh rằng Tehran sẽ không công nhận tính hợp pháp của động thái này và sẽ hành động để bảo vệ lợi ích của mình, đồng thời tái khẳng định sự sẵn sàng của Iran trong việc nối lại các cuộc đàm phán “công bằng và cân bằng” về chương trình hạt nhân của nước này nếu phương Tây thể hiện sự nghiêm chỉnh, thiện chí và tránh các hành động có thể làm suy yếu cơ hội thành công.
Với việc E3 thúc giục khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc và Tehran đe dọa trả đũa, Hội đồng Bảo an đang đối mặt với thời gian hành động gấp rút. Để giải quyết cuộc khủng hoảng leo thang liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran, Hội đồng Bảo an dự kiến sẽ tổ chức một cuộc họp khẩn cấp vào thứ Sáu.
10. Costa phá vỡ thỏa thuận thương mại Liên Hiệp Âu Châu-Hoa Kỳ, bắn phát súng cảnh cáo Tổng thống Trump
Chủ tịch Hội đồng Âu Châu António Costa dường như thừa nhận rằng chiến tranh ở Ukraine là một yếu tố khiến Liên Hiệp Âu Châu chấp nhận thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ vốn bị chỉ trích nhiều, một sự thay đổi lớn so với quan điểm chính thức của cơ quan hành pháp Liên Hiệp Âu Châu.
“Chúng tôi chắc chắn không hoan nghênh việc áp dụng lại thuế quan. Nhưng việc leo thang căng thẳng với một đồng minh quan trọng về thuế quan, trong khi biên giới phía Đông của chúng tôi đang bị đe dọa, sẽ là một rủi ro thiếu thận trọng”, Costa phát biểu trong bài phát biểu quan trọng tại Diễn đàn Chiến lược Bled ở Slovenia hôm thứ Hai.
Ông nói thêm: “Ổn định quan hệ xuyên Đại Tây Dương và bảo đảm sự tham gia của Hoa Kỳ vào vấn đề an ninh của Ukraine là ưu tiên hàng đầu”.
Những bình luận thẳng thắn đến ngạc nhiên này trái ngược với lập trường của Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen, người khẳng định hiệp ước mất cân bằng này, trong đó đặt ra mức thuế cơ bản 15% đối với hàng xuất khẩu của Âu Châu, không liên quan gì đến việc duy trì sự ủng hộ của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đối với Ukraine.
“ Không có mối liên hệ nào giữa hai điều này,” bà von der Leyen phát biểu trong một cuộc họp báo tại Phần Lan hôm thứ Sáu, khi được hỏi liệu những lo ngại về an ninh có khiến Liên Hiệp Âu Châu đồng ý với thỏa thuận tháng 7 hay không. Bà bảo vệ thỏa thuận này, vốn bị một số thủ đô Âu Châu chỉ trích là một sự đầu hàng đáng xấu hổ trước những yêu cầu của Mỹ, là “một thỏa thuận thương mại tốt.”
Nhưng Costa, người đại diện cho lợi ích của các chính phủ Liên Hiệp Âu Châu tại Brussels, thừa nhận “sự thất vọng của nhiều người Âu Châu khi cho rằng Liên minh đã quá thụ động trong việc định hình các diễn biến về thương mại, quan hệ với Hoa Kỳ và Ukraine trong mùa hè này”.
Ông cũng cảnh cáo Washington, vốn đã chỉ trích Liên Hiệp Âu Châu về các quy định công nghệ của khối, cho rằng chúng là hành vi lạm quyền và kiểm duyệt. Tuần trước, Tổng thống Trump đã đe dọa sẽ áp thuế đối với các quốc gia có quy định kỹ thuật số “phân biệt đối xử” với các công ty Mỹ.
“Các đối tác của chúng tôi — bao gồm cả Hoa Kỳ — phải biết rằng Liên Hiệp Âu Châu sẽ luôn bảo vệ chủ quyền, công dân, doanh nghiệp và các giá trị của mình,” Costa nói. “Ngoại giao không bao giờ nên bị nhầm lẫn với sự tự mãn.”
Một cuộc nổi loạn đang dần hình thành bên trong Ủy ban khi các quan chức cao cấp lên tiếng bất bình trước phản ứng của Liên Hiệp Âu Châu trước hành động đe dọa của Mỹ và những lời đe dọa liên tục của Tổng thống Trump.
Teresa Ribera, phó chủ tịch điều hành của Ủy ban Âu Châu, phát biểu với tờ Financial Times hôm thứ Sáu rằng Liên Hiệp Âu Châu “không thể tuân theo ý muốn của một quốc gia thứ ba”, trong khi Ủy viên Chiến lược Công nghiệp Stéphane Séjourné cho biết tuần trước rằng thỏa thuận thương mại Liên Hiệp Âu Châu-Hoa Kỳ nên được xem xét lại nếu “ý định” của Tổng thống Trump biến thành “tuyên bố”.
Cho đến nay, bùng nổ lớn nhất vẫn là Tổng thống Bồ Đào Nha Marcelo Rebelo de Sousa, người đã cáo buộc Tổng thống Trump là gián điệp của Nga.
[Politico: Costa breaks ranks on EU-US trade deal, fires warning shot at Trump]
11. Israel phản ứng sau khi các học giả hàng đầu tuyên bố Chiến tranh Gaza là một ‘cuộc diệt chủng’
Israel lên án tuyên bố chính thức của các học giả hàng đầu thế giới về diệt chủng cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng ở Gaza là “đáng xấu hổ”, bác bỏ cáo buộc này vì cho rằng đây là “sự xấu hổ đối với giới luật sư” và dựa trên thông tin sai lệch do Hamas lan truyền.
Tuyên bố này được đưa ra để đáp lại một nghị quyết được Hiệp hội các học giả nghiên cứu diệt chủng quốc tế, gọi tắt là IAGS thông qua trong tuần này, trong đó nêu rõ hành vi của Israel ở Gaza trong 22 tháng qua đáp ứng định nghĩa pháp lý về tội diệt chủng theo Công ước Liên Hiệp Quốc năm 1948.
Tám mươi sáu phần trăm số thành viên bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết.
Kể từ cuộc tấn công của Hamas vào Israel vào tháng 10 năm 2023, khiến 1.200 người thiệt mạng và khoảng 250 người bị bắt làm con tin, hơn 63.000 người Palestine đã thiệt mạng. Gần như toàn bộ cư dân Gaza đã phải di dời ít nhất một lần, hầu hết các tòa nhà bị hư hại hoặc phá hủy, và một cơ quan được Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn đã tuyên bố vùng đất này đang trong tình trạng đói kém - một đánh giá mà Israel bác bỏ.
Trong một tuyên bố đăng trên X, Bộ Ngoại giao Israel cho biết nghị quyết do IAGS thông qua “hoàn toàn dựa trên chiến dịch dối trá của Hamas và hành vi tẩy rửa những lời dối trá đó của những người khác” và cáo buộc cơ quan học thuật này không xác minh được những sự thật cơ bản.
“Trên hết, IAGS đã tạo ra một tiền lệ lịch sử - lần đầu tiên, các 'Học giả về diệt chủng' cáo buộc chính nạn nhân phạm tội diệt chủng”, Bộ này cho biết, trích dẫn vụ tấn công của Hamas vào ngày 7 tháng 10 năm 2023 khiến 1.200 người Israel thiệt mạng.
Bộ này cho biết nhóm này đã không kiểm tra các sự kiện cơ bản và trình bày sai lệch lập trường của Tòa án Công lý Quốc tế, gọi tắt là ICJ, điều mà Israel bác bỏ. Bộ cũng tuyên bố IAGS đã đảo ngược vai trò đạo đức trong cuộc xung đột.
Mặc dù thừa nhận cuộc tấn công do Hamas cầm đầu là một hành vi tội phạm, IAGS tuyên bố rằng phản ứng quân sự của Israel không chỉ nhắm vào các chiến binh Hamas mà còn nhắm vào toàn bộ dân thường Gaza. Nghị quyết trích dẫn các cuộc tấn công có chủ đích vào dân thường, bao gồm cả trẻ em, nạn đói và tình trạng di dời cưỡng bức của người dân, và việc phá hủy có hệ thống bệnh viện, trường học và nhà ở.
Hiệp hội học giả diệt chủng quốc tế, được thành lập năm 1994 và bao gồm 500 học giả, đã thông qua nghị quyết dài ba trang nêu ra những gì họ gọi là “các cuộc tấn công có chủ đích” vào dân thường ở Gaza và cơ sở hạ tầng thiết yếu cho sự sống còn.
Nghị quyết liệt kê nạn đói, di dời cưỡng bức, phá hủy hệ thống chăm sóc sức khỏe và giáo dục, và giết hại thường dân—đặc biệt là trẻ em—là những hành động, nếu xét chung lại, có thể lên tới tội diệt chủng.
Melanie O'Brien, chủ tịch tổ chức và là giáo sư luật quốc tế tại Đại học Tây Úc, phát biểu với The Associated Press rằng: “Những người chuyên nghiên cứu về nạn diệt chủng có thể nhìn nhận tình hình này như bản chất của nó”.
Các học giả đã trích dẫn những tuyên bố của các nhà lãnh đạo Israel ủng hộ việc di dời hàng loạt, thề sẽ “san phẳng Gaza” và mô tả người dân nơi đây bằng những ngôn từ phi nhân tính. Nghị quyết nhấn mạnh rằng vụ tấn công ngày 7 tháng 10 của Hamas, mặc dù cấu thành tội ác quốc tế, nhưng không biện minh cho tội diệt chủng đối với dân thường nói chung ở Gaza.
O'Brien cho biết: “Không có lý do chính đáng nào để phạm tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người hoặc tội diệt chủng, thậm chí là tự vệ”.
[Newsweek: Israel Responds After Leading Scholars Declare Gaza War a 'Genocide']
12. Chính quyền Tổng thống Trump sẽ sa thải hầu hết nhân viên của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ
Chính quyền Tổng thống Trump sẽ cắt giảm 532 việc làm tại Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, gọi tắt là VOA, và cơ quan giám sát đài này, theo thông báo được đưa ra vào ngày 30 tháng 8.
Kari Lake, quyền Tổng giám đốc điều hành của Cơ quan Truyền thông Toàn cầu (USAGM), cho biết trên một bài đăng trên mạng xã hội rằng động thái này sẽ “giúp giảm bớt bộ máy quan liêu liên bang, cải thiện dịch vụ của cơ quan và tiết kiệm nhiều tiền hơn cho người dân Mỹ mà họ khó khăn lắm mới kiếm được”.
Nhưng động thái này chỉ là động thái mới nhất trong cuộc chiến lâu dài giữa VOA, một cơ quan truyền thông mà Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cáo buộc là “cực đoan”.
VOA được thành lập trong Thế chiến thứ 2 nhằm mục đích chống lại tuyên truyền của Đức Quốc xã.
Vào tháng 2, kênh này đã tuyển dụng khoảng 1.300 nhân viên. Kể từ đó, chương trình đã bị cắt giảm, với các chương trình phát sóng hiện chỉ giới hạn ở bốn ngôn ngữ.
Đợt sa thải mới nhất sẽ khiến VOA chỉ còn 108 nhân viên.
Quyết định giải thể VOA đã gặp phải những thách thức về mặt pháp lý.
Vào ngày 22 tháng 4, một thẩm phán liên bang Hoa Kỳ đã ra lệnh cho chính quyền phục hồi chức vụ cho tất cả nhân viên và nhà thầu, phán quyết rằng việc sa thải hàng loạt này có thể vi phạm luật pháp Hoa Kỳ. Tuy nhiên, một tòa phúc thẩm liên bang đã lật ngược lệnh đó, cho phép việc sa thải được tiếp tục.
Chính quyền Tổng thống Trump đã tạm thời phục chức một số nhân viên ban tiếng Ba Tư của VOA trong bối cảnh xung đột leo thang giữa Israel và Iran. Tuy nhiên, ít nhất hai trong số những người này cũng đã nhận được thông báo sa thải vào ngày 20 tháng 6, theo NYT.
Tổng thống Trump từ lâu đã chỉ trích các tổ chức truyền thông do Hoa Kỳ tài trợ, chỉ trích họ vì đưa tin về tổng thống Hoa Kỳ và thường gọi họ là “tin giả”.
Tổng cộng, các mạng lưới này tiếp cận khoảng 427 triệu người trên toàn thế giới và tuyển dụng hàng ngàn nhân viên trên khắp Hoa Kỳ, Cuba, Âu Châu và Á Châu.
Chính quyền Tổng thống Trump trước đây đã cắt giảm hàng ngàn vị trí do liên bang tài trợ, việc cắt giảm này ảnh hưởng trực tiếp đến sự hỗ trợ dành cho Ukraine.
Vào tháng 2, chính quyền Tổng thống Trump đã chấm dứt hợp đồng làm việc với các quan chức cao cấp của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) sau khi họ cố gắng ngăn cản đại diện của DOGE của Elon Musk tiếp cận các khu vực hạn chế.
[Kyiv Independent: Trump administration to fire most of Voice of America's staff]