VĂN KIỆN CỦA BỘ CỔ VŨ HIỆP NHẤT KITÔ GIÁO: GIÁM MỤC RÔMA, QUYỀN TỐI THƯỢNG VÀ TÍNH ĐỒNG NGHỊ, TRONG CÁC CUỘC ĐỐI THOẠI ĐẠI KẾT, VÀ ĐÁP ỨNG THÔNG ĐIỆP UT UNUM SINT
TÀI LIỆU ĐỂ NGHIÊN CỨU



LỜI NÓI ĐẦU

Nguồn gốc của tài liệu này có thể bắt nguồn từ lời mời của Thánh Gioan Phaolô II gửi đến những Kitô hữu khác để, “tất nhiên là cùng nhau”, tìm ra những hình thức mà thừa tác vụ của Giám mục Rôma “có thể thực hiện một dịch vụ yêu thương được tất cả những người liên quan công nhận” (Ut unum sint 95). Nhiều phản hồi cho lời mời này đã được đưa ra, cũng như những suy tư và đề xuất từ nhiều cuộc đối thoại thần học đại kết.

Một số phản hồi đã được tóm tắt vào năm 2001 bởi Hội đồng Giáo hoàng lúc bấy giờ về Thúc đẩy Sự hiệp nhất Kitô giáo trong một tài liệu làm việc ban đầu có tựa đề Thừa tác vụ Phêrô. Vào năm 2020, Bộ này đã nhìn thấy, trong lễ kỷ niệm 25 năm ban hành thông điệp Ut unum sint, một cơ hội để tiếp tục và đào sâu cuộc thảo luận, có tính đến các tài liệu và tuyên bố đối thoại thần học mới của các Giáo hoàng kế tiếp. Thật vậy, Đức Giáo Hoàng Bê-nê-đíc-tô XVI đã nhắc lại lời mời của Đức Gioan Phaolô II trong nhiều bối cảnh khác nhau, bày tỏ nhu cầu đào sâu “sự khác biệt giữa bản chất và hình thức thực hiện quyền tối thượng”. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nhấn mạnh tính cấp thiết của việc đáp lại lời mời của Ut unum sint, nhận xét rằng: “Chúng ta đã đạt được ít tiến triển trong vấn đề này” (xem tại đây §§ 4-5). Việc triệu tập một Thượng hội đồng về tính đồng nghị từ năm 2021-2024 đã khẳng định tính liên quan của dự án của Thánh bộ, như một đóng góp cho chiều kích đại kết của tiến trình công đồng.

Tình trạng của văn bản có tựa đề Giám mục Rôma. Quyền tối thượng và Tính đồng nghị trong các cuộc Đối thoại đại kết và trong các Phản hồi đối với Thông điệp Ut unum sint, là một "văn kiện nghiên cứu" không chủ trương làm cạn kiệt chủ đề cũng như không tóm tắt giáo huấn Công Giáo về chủ đề đó. Mục đích của nó là đưa ra một bản tổng hợp khách quan về những diễn biến đại kết gần đây về chủ đề này, do đó phản ảnh những hiểu biết sâu sắc nhưng cũng phản ảnh những hạn chế của chính các tài liệu đối thoại. Ngoài ra, cuộc nghiên cứu kết thúc bằng một đề xuất ngắn gọn của Đại hội toàn thể năm 2021 của Thánh bộ, có tựa đề "Hướng tới việc thực hiện quyền tối thượng trong thế kỷ 21", trong đó xác định những đề xuất quan trọng nhất được đưa ra bởi nhiều phản hồi và đối thoại khác nhau để thực hiện lại thừa tác vụ hiệp nhất của Giám mục Rôma.

Tài liệu này là kết quả của công trình thực sự đại kết và công đồng. Tài liệu tóm tắt khoảng ba mươi phản hồi cho Ut unum sint và năm mươi tài liệu đối thoại đại kết về chủ đề này. Không chỉ có sự tham gia của nhân viên, mà còn có sự tham gia của các Thành viên và Cố vấn của Thánh bộ, những người đã thảo luận về vấn đề này tại hai Đại hội toàn thể. Nhiều chuyên gia Công Giáo đã được tham vấn, cũng như nhiều học giả từ nhiều truyền thống Kitô giáo khác nhau. Cuối cùng, văn bản đã được gửi đến nhiều Bộ của Giáo triều Rôma và Văn phòng Tổng thư ký của Thượng hội đồng.

Tổng cộng, hơn năm mươi đóng góp đã được xem xét. Tất cả, trong khi đề xuất cải tiến, đều tích cực về sáng kiến, phương pháp, cấu trúc và ý tưởng chính của tài liệu nghiên cứu. Tôi muốn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến tất cả những người đã đóng góp giá trị của họ cho sự suy tư này, và đặc biệt là các viên chức của Bộ đã thúc đẩy và điều phối dự án với sự hợp tác của Viện Nghiên cứu Đại kết của Angelicum.

Chúng tôi hiện rất vui mừng được công bố tài liệu nghiên cứu này với sự đồng ý của Đức Thánh Cha Phanxicô. Chúng tôi hy vọng rằng nó sẽ thúc đẩy không chỉ việc tiếp nhận các cuộc đối thoại về chủ đề quan trọng này, mà còn thúc đẩy thêm các cuộc điều tra thần học và các đề xuất thực tế, "tất nhiên là cùng nhau", để thực hiện thừa tác vụ hiệp nhất của Giám mục Rôma "được tất cả người liên quan công nhận" (UUS 95).

Hồng Y Kurt Koch
Bộ trưởng

DẪN NHẬP

“ĐỂ TÌM CÁCH THỰC HIỆN QUYỀN TỐI THƯỢNG”: CÁC CAN THIỆP GIÁO HOÀNG

1. Việc hiểu và thực hiện thừa tác vụ của Giám mục Roma đã bước vào một giai đoạn mới với Công đồng Vatican II.

Chính hành động triệu tập một Công đồng với sự hiệp nhất Kitô giáo là một trong những mục tiêu chính và với sự tham gia của những người Kitô hữu khác đã cho thấy cách tiếp cận của Thánh Gioan XXIII đối với vai trò của Giám mục Roma trong Giáo hội. Bổ sung cho các định nghĩa của Công đồng Vatican I về quyền tối thượng của giáo hoàng, Hiến chế Lumen gentium đã củng cố chức vụ của các giám mục cai quản các giáo hội đặc thù của họ với tư cách là “đại diện và đại sứ của Chúa Kitô […] chứ không phải là đại diện của các Giám mục Rôma” (LG 27) và nhấn mạnh tầm quan trọng của tính hợp đoàn giám mục (LG 23). Sắc lệnh Unitatis redintegratio đánh dấu sự gia nhập chính thức của Giáo Hội Công Giáo vào phong trào đại kết và mở đường cho việc thiết lập các cuộc đối thoại thần học, nhiều cuộc trong số đó sẽ giải quyết vấn đề về quyền tối thượng.

2. Trong và sau Công đồng, các Giáo hoàng kế tiếp đã có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển này. Tin rằng “Giáo hoàng […] chắc chắn là trở ngại lớn nhất trên con đường đại kết”, (1) Thánh Phaolô VI, bằng những cử chỉ và tuyên bố của mình, đã đóng góp theo nhiều cách để hiểu một cách mới mẻ về thừa tác vụ của giáo hoàng.

Ngay trong Thông điệp Ecclesiam suam, ngài đã bày tỏ niềm tin chắc rằng chức vụ mục vụ hiệp nhất của ngài “không phải là quyền tối thượng của lòng kiêu hãnh thiêng liêng và mong muốn thống trị nhân loại, mà là quyền tối thượng phục vụ, thừa tác và yêu thương” (ES 114). Qua một số cuộc họp, ngài đã phát triển mối quan hệ huynh đệ với các nhà lãnh đạo Kitô giáo khác, điều này giúp thiết lập Giáo Hội Công Giáo trong sự hiệp thông của các hiệp thông Kitô giáo. Nhận thức rằng uy tín đại kết của Giáo Hội Công Giáo phụ thuộc vào năng lực đổi mới nội tại của Giáo hội, Đức Phaolô VI, thực hiện một đề xuất do các giám mục đưa ra tại Công đồng Vatican II, đã thành lập Thượng hội đồng giám mục vào năm 1965 để cung cấp một cách thức tập thể hơn để thực hiện quyền tối thượng vì lợi ích của toàn thể Giáo hội (xem Tự Sắc Apostolica sollicitudo, 1965) và bắt buộc phải có các hội đồng giám mục (tự Sắc Ecclesiæ sanctæ, 1966, 41).

3. Thánh Gioan Phaolô II không chỉ tái khẳng định con đường đại kết này mà còn chính thức mời gọi những Kitô hữu khác suy gẫm về việc thực thi thừa tác vụ của Giám mục Rôma. Trong thông điệp quan trọng của mình Ut unum sint (1995), ngài đã sử dụng khái niệm Kinh thánh về ‘episkopein’ (“canh chừng”) để mô tả thừa tác vụ này (UUS 94), mà quyền tối thượng được định nghĩa như một thừa tác vụ hiệp nhất (UUS 89) và phục vụ tình yêu (UUS 95).

Đảm nhận trách nhiệm đại kết đặc thù của mình và “lưu ý đến lời yêu cầu được đưa ra cho [ngài]”, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã nhận ra nhu cầu “phải tìm cách thực thi tính tối thượng, mặc dù không từ bỏ những gì thiết yếu đối với sứ mệnh, nhưng vẫn mở ra một tình huống mới” (UUS 95). Tin rằng một thừa tác vụ hiệp nhất có thể chấp nhận lẫn nhau không thể được định nghĩa một cách đơn phương, ngài đã mở rộng lời mời công khai đến tất cả các mục tử và nhà thần học từ các truyền thống giáo hội khác nhau, lặp lại một yêu cầu đã được đưa ra vào năm 1987 tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô trước sự hiện diện của Đức Thượng phụ Đại kết Dimitrios I: “Tôi tha thiết cầu xin Chúa Thánh Thần chiếu sáng chúng ta, khai sáng tất cả các Mục tử và nhà thần học của các Giáo hội của chúng ta, để chúng ta có thể cùng nhau tìm kiếm - tất nhiên - các hình thức trong đó, thừa tác vụ này có thể hoàn thành một dịch vụ yêu thương được tất cả những người liên quan công nhận” (UUS 95). Nhờ sự phân biệt này giữa bản chất của quyền tối thượng và các hình thức tạm thời được thực hiện, người ta hy vọng rằng thông qua “một cuộc đối thoại kiên nhẫn và huynh đệ”, “ý muốn của Chúa Kitô đối với Giáo hội của Người” sẽ được tiết lộ (UUS 96).

4. Trong bài phát biểu đầu tiên, Đức Giáo Hoàng Bê-nê-đíc-tô XVI đã nói về việc ngài đảm nhiệm “như cam kết hàng đầu của ngài sẽ làm việc không mệt mỏi hướng tới việc tái lập sự hiệp nhất trọn vẹn và hữu hình của tất cả những người theo Chúa Kitô”. (2) Ngài đã nhắc lại và nhắc lại lời mời gọi của Đức Gioan Phaolô II trong các bối cảnh khác nhau, với niềm tin chắc chắn rằng “các ý tưởng do Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đưa ra trong Thông điệp Ut unum sint (95) về sự phân biệt giữa bản chất và hình thức thực hiện quyền tối thượng có thể mang lại nhiều điểm thảo luận hiệu quả hơn nữa”, (3) và khuyến khích đối thoại thần học về mối quan hệ giữa quyền tối thượng và tính đồng nghị, đặc biệt là với Giáo hội Chính thống giáo. Việc ngài từ chức khỏi chức vụ giáo hoàng vào năm 2013, lần từ chức đầu tiên của một Giáo hoàng trong thời hiện đại, vì nhận ra “việc thiếu khả năng của tôi để hoàn thành đầy đủ chức vụ được giao phó cho tôi”, (4) đã góp phần vào nhận thức và sự hiểu biết mới về chức vụ của Giám mục Rôma.

5. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nhiều lần nhắc lại lời mời gọi của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II tìm ra một cách mới để thực hiện quyền tối thượng, (5) thừa nhận rằng “Chúng ta đã đạt được ít tiến bộ trong vấn đề này” (Evangelii gaudium 32). Kêu gọi một “cuộc hoán cải mục vụ” cho ngôi vị giáo hoàng và các cấu trúc trung tâm của Giáo Hội Công Giáo, ngài thừa nhận rằng “sự tập trung quá mức, thay vì chứng minh là hữu ích, làm phức tạp cuộc sống của Giáo hội và hoạt động truyền giáo của Giáo hội”, và đặc biệt than phiền về việc giải thích không đầy đủ về tình trạng của các hội đồng giám mục (EG 32). Đối với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, “ngày nay, thừa tác vụ Phêrô không thể được được hiểu hoàn toàn nếu không có sự cởi mở đối với cuộc đối thoại với mọi tín hữu trong Chúa Ki-tô này” (6).

Đưa tính đồng nghị trở thành chủ đề chính trong triều giáo hoàng của mình, Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhấn mạnh tầm quan trọng của tính đồng nghị dựa trên sensus fidei [cảm thức đức tin] của dân Chúa “không thể sai lầm trong đức tin” (EG 119), điều này rất cần thiết để hiểu và thực hiện mới mẻ thừa tác vụ Phêrô, như ngài đã tuyên bố trong diễn văn kỷ niệm 50 năm của Thượng hội đồng giám mục: “Trong một Giáo hội đồng nghị, có thể chiếu sáng nhiều hơn vào việc thực hiện quyền tối thượng của Phêrô”. Thật vậy, “Đức Giáo Hoàng, tự mình, không đứng trên Giáo hội; nhưng trong phạm vi là một trong những người đã chịu phép rửa, và trong Hội đồng Giám mục là một Giám mục trong số các Giám mục, được kêu gọi cùng lúc — với tư cách là Người kế vị Thánh Phêrô — để lãnh đạo Giáo hội Rôma, nơi chủ trì đức ái trên tất cả các Giáo hội”.(7) Cam kết của Đức Giáo Hoàng Phanxicô trong việc xây dựng một Giáo hội đồng nghị ở mọi cấp độ “có ý nghĩa đại kết quan trọng”, trước hết bởi vì tính đồng nghị là một món quà mà chúng ta có thể học hỏi từ những Kitô hữu khác (xem EG 246), và cũng bởi vì cả tính đồng nghị và đại kết đều là những tiến trình “cùng nhau bước đi”. Đức Giáo Hoàng Phanxicô coi việc thực hành đổi mới của Thượng hội đồng Giám mục, bao gồm cả việc tham vấn rộng rãi hơn toàn thể dân Chúa, là một “đóng góp vào việc tái lập sự hiệp nhất giữa tất cả các Kitô hữu” và tự nó là một phản ứng đối với “mong muốn được bày tỏ nhiều năm trước của Đức Gioan Phaolô II” trong Ut unum sint (Tông hiến Episcopalis communio 2018, 10). Nhiều tham chiếu đến giáo huấn của hội đồng giám mục trong các văn kiện giáo huấn của ngài (Evangelii gaudium, Amoris lætitia, Laudato si’) cũng chứng thực cam kết của ngài đối với thượng hội đồng. Cuối cùng, phù hợp với thực hành mục vụ của các vị tiền nhiệm gần đây, việc Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhấn mạnh đến tước hiệu “Giám mục Rôma” của ngài ngay từ đầu triều giáo hoàng của ngài, các tước hiệu giáo hoàng hiện được liệt kê là “lịch sử” (xem Annuario Pontiicio 2020), cũng góp phần tạo nên một hình mẫu mới cho thừa tác vụ Phêrô.

_____________________________________

1. Đức Giáo Hoàng Phaolô VI, Diễn văn gửi đến Văn phòng Thư ký Cổ vũ Hiệp nhất Kitô giáo, ngày 28 tháng 4, 1967.

(2). Đức Giáo Hoàng Benedict XVI, Missa Pro Ecclesia, ngày 20 tháng 4 năm 2005.

(3). Đức Giáo Hoàng Benedict XVI, Diễn văn tại Cuộc họp với Đại diện của các Giáo hội Chính thống giáo và Chính thống giáo Đông phương, Freiburg im Breisgau (Đức), ngày 24 tháng 9 năm 2011; xem thêm Diễn văn tại Nhà thờ Thượng phụ Saint George ở Phanar (Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ), ngày 30 tháng 11 năm 2006; Sứ điệp gửi Đức Thượng phụ Bartholomew I, Tổng Giám mục Constantinople, Thượng phụ Đại kết, ngày 25 tháng 11 năm 2009.

(4). Đức Giáo Hoàng Benedict XVI, Declaratio, ngày 11 tháng 2 năm 2013.

(5). Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông huấn Evangelii Gaudium 32; Diễn văn tại Buổi Cử hành Đại kết ở Vương cung thánh đường Mộ Thánh (Jerusalem), ngày 25 tháng 5 năm 2014; Diễn văn đánh dấu kỷ niệm 50 năm thành lập Thượng hội đồng giám mục, ngày 17 tháng 10 năm 2015.

(6). Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Bài giảng cho Kinh Chiều vào Lễ trọng kính Thánh Phaolô Tông đồ, ngày 25 tháng 1 năm 2014.

(7). Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Bài phát biểu đánh dấu kỷ niệm 50 năm thành lập Thượng hội đồng giám mục, ngày 17 tháng 10 năm 2015.

Còn tiếp