"Chúng ta phải là những chứng nhân tích cực của Chúa Giêsu Kitô, chứ không phải là những người bạn đồng hành."

Tạp chí The Pillar, 29 tháng 4 năm 2025, đăng tải bài phỏng vấn Đức Tổng Giám Mục Chaput:

Đức Tổng Giám Mục Charles Chaput, OFM Cap., là tổng giám mục hưu trí của Philadelphia, một nhà lãnh đạo lâu năm trong số các giám mục Hoa Kỳ và là tiếng nói có ảnh hưởng trong số những người Công Giáo Hoa Kỳ trong nhiều thập niên.

Tuần này, vị tổng giám mục đã nói chuyện với The Pillar về triều đại giáo hoàng Phanxicô và những gì ngài nghĩ rằng Giáo hội cần bây giờ.

Ngài đã gặp Đức Giáo Hoàng Phanxicô cách đây gần 30 năm — năm 1997 — khi cả hai đều là giám mục giáo phận, và ngài đã nói rằng ngài đã rất ấn tượng về vị này khi đó và tiếp tục dành cho ngài sự trân trọng. Giáo hội có thể học hỏi những đức tính nào của Đức Phanxicô?

Ngài có bản năng rộng lượng tự nhiên đối với những người ngài gặp, và ngài hiểu bản chất của những cử chỉ nhỏ. Sau hội nghị thượng đỉnh năm 1997, nơi chúng tôi gặp nhau và làm việc cùng nhau tại Rome, ngài đã gửi cho tôi một ghi chú cá nhân tuyệt đẹp và lời cầu nguyện chín ngày với một bức chân dung nhỏ của Đức Mẹ Tháo Gỡ Nút Thắt. Đó là một trong những lòng sùng kính Đức Mẹ mà ngài yêu thích. Tôi đã để nó trên bàn làm việc của mình mỗi ngày trong nhiều năm.

Những lòng tốt nhỏ bé không tốn kém, nhưng chúng ở lại trong ký ức, nâng cao tinh thần và có tác động lớn hơn nhiều so với kích thước của chúng. Đức Giáo Hoàng Phanxicô hiểu điều đó. Tất cả chúng ta đều có thể học hỏi từ điều đó, và thế giới sẽ trở nên tốt đẹp hơn nếu chúng ta làm như vậy.

Trong khi Đức cha ca ngợi Đức Giáo Hoàng Phanxicô và các sáng kiến của ngài trong thời gian làm giáo hoàng, và Đức cha thường nói về sự tôn trọng cá nhân của mình đối với ngài, nhưng Đức cha cũng đã chỉ trích triều đại giáo hoàng của Đức Phanxicô về các vấn đề mà Đức cha quan tâm.

Những phần gây tổn hại nhất trong phong cách của Đức Phanxicô là sự thiếu quan tâm của ngài trong việc làm rõ các vấn đề thần học và sự ghê tởm rõ ràng của ngài đối với một số bộ phận của Giáo hội. Ví dụ, ngài từ chối trả lời những câu hỏi nghiêm túc do dubia của nhiều Hồng Y nêu ra sau Amoris Laetitia.

Mỗi giáo hoàng đều có hai vai trò chính trong mối quan hệ của mình với Giáo hội hoàn vũ: a) là nguồn gốc và trung tâm của sự hiệp nhất Giáo hội trong con người mình, và b) làm rõ giáo huấn của Giáo hội trong các vấn đề gây tranh cãi.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô thường là nguyên nhân gây mất hợp nhất vì phong cách và tính khí của ngài. Và ngài từ chối làm rõ các cuộc tranh luận thần học khi được yêu cầu làm như vậy. Ngài dường như từ chối trách nhiệm trong những lĩnh vực trách nhiệm mà một vị giáo hoàng phải đảm nhiệm.

Là người Công Giáo, những gì chúng ta tin và cách chúng ta thờ phượng gắn kết chúng ta lại với nhau như một cộng đồng tín đồ. Chúng ta có ngôn ngữ, dân tộc và văn hóa địa phương khác nhau. Nhưng chúng ta tin và thờ phượng như một dân tộc trung thành, những người sau đó gắn kết thế giới với tình yêu của Chúa Giêsu Kitô. Nói cách khác, tín điều rất quan trọng. Những giáo lý bắt nguồn từ tín điều cũng vậy.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô thường nói quá lỏng lẻo về những vấn đề nghiêm trọng, khiến người nghe bối rối và làm giảm đi tính nghiêm trọng của chức vụ của ngài. Ngài đã tạo ra sự mơ hồ xung quanh các vấn đề quan trọng về giáo lý, thực hành Kitô giáo và luật của Giáo hội. Và điều đó không bao giờ kết thúc tốt đẹp.

Đức cha đã xoay xở cách tiếp cận của mình ra sao đối với một giáo hoàng đầy thách thức?

Đức tin được thể hiện ở cấp độ địa phương. Đối với hầu hết các vấn đề của đời sống Kitô hữu, Rôma ở rất xa và không liên quan ngay lập tức. Chính giám mục địa phương và các mục tử của ngài định hình nên giọng điệu của văn hóa Công Giáo. Tôi đã cố gắng làm nổi bật những điều tốt đẹp trong triều đại giáo hoàng Phanxicô — và có rất nhiều điều tốt đẹp — và tôi đã cố gắng làm rõ những điều có vấn đề.

Người Công Giáo nên cân nhắc như thế nào về nghĩa vụ của mình đối với lòng hiếu thảo và sự vâng phục, với niềm tin của lương tâm và lời kêu gọi của Tin mừng để nói lên sự thật?

Như Thánh Phaolô đã nói, chúng ta có bổn phận phải nói lên sự thật, nhưng luôn luôn bằng tình yêu thương. Sự vâng phục của người Kitô hữu không bao giờ là máy móc. Nó giả định thiện chí của những người có thẩm quyền hợp pháp, thể hiện sự tôn trọng thực sự với họ và khiến bản thân phải tuân theo sự hướng dẫn của họ cho đến khi họ đi chệch khỏi những gì Giáo hội luôn coi là đúng. Nói cách khác, cuộc sống trong Giáo hội cũng giống như cuộc sống trong một cuộc hôn nhân lành mạnh. Sự vâng lời lẫn nhau của vợ chồng bao gồm sự chung thủy hoàn toàn với nhau và đặt người kia lên hàng đầu.

Nhưng tình yêu đích thực luôn dựa trên sự thật. Điều đó có nghĩa là vợ chồng có nghĩa vụ phải sửa chữa cho nhau — bằng tình yêu — khi hành vi hoặc suy nghĩ của một trong hai người bắt đầu trở nên sai trái. Một sự vâng lời lành mạnh, bao gồm cả sự vâng lời trong Giáo hội, đòi hỏi rất nhiều sự khiêm nhường. Đó phải là bản năng đầu tiên của chúng ta. Nhưng nó cũng đòi hỏi lòng can đảm để thẳng thắn về những vấn đề thực chất. Việc chỉ trích thẩm quyền không phải lúc nào cũng sai. Đôi khi là cần thiết.

Trong một số người Công Giáo Hoa Kỳ, những lời chỉ trích về triều đại của Đức Phanxicô dường như đã thúc đẩy một loại chủ nghĩa hoài nghi về sự lãnh đạo của giáo hội nói chung. Đối với con, có vẻ như chủ nghĩa hoài nghi có thể nuôi dưỡng một cuộc khủng hoảng hy vọng. Đối với những người Công Giáo đấu tranh với sự lãnh đạo của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, việc chịu đựng trong hy vọng có nghĩa là gì?

Người Mỹ không giỏi về lịch sử. Chúng ta không thực sự coi trọng nó vì chúng ta tưởng tượng mình là "trật tự mới của thời đại". Những hạn từ đó, bằng tiếng Latinh, được đóng dấu trên Đại ấn của Hoa Kỳ.

Nhưng đối với bất cứ ai coi trọng đức tin Công Giáo của mình, biết lịch sử là điều cần thiết.

Lịch sử giáo hội là ký ức của chúng ta với tư cách là một dân tộc tin kính, và một trong những bài học chính của nó là, bất kể chúng ta thất bại tệ hại như thế nào, bất kể chúng ta làm hỏng mọi thứ một cách thảm hại như thế nào, và bất kể mọi thứ trông ảm đạm như thế nào, Chúa vẫn dấy lên các thánh để đổi mới Giáo hội của Người.

Vì vậy, không có lý do gì để biện minh cho sự hoài nghi. Nó cản trở việc tự kiểm điểm và hoán cải bản thân, vốn luôn là những bước đầu tiên trong bất cứ nỗ lực cải cách và đổi mới Giáo hội nào. Bám víu vào sự oán giận về vấn đề này hay vấn đề khác được nhận thức trong triều đại giáo hoàng Phanxicô sẽ chẳng đạt được gì.

Gần đây, Đức cha đã nói rằng Giáo hội hiện cần "một nhà lãnh đạo có thể kết hợp sự giản dị cá nhân với niềm đam mê hoán cải thế giới theo Chúa Giêsu Kitô". Đức cha nghĩ Giáo hội cần những phẩm chất nào khác ngay bây giờ?

Một trí tuệ Kitô hữu mạnh mẽ, tốt nhất là được củng cố bởi kinh nghiệm đau khổ hoặc hy sinh.

Đức cha có nghĩ rằng Hồng Y đoàn sẽ tìm kiếm những gì Đức cha đang tìm kiếm không?

Tôi không biết. Tôi nghĩ hầu hết các Hồng Y sẽ mang một mong muốn chân thành vì lợi ích của Giáo hội vào mật nghị.

Tôi tin tưởng vào Chúa và Giáo hội của Người, bất kể kết quả ra sao.

Bất kể ai trở thành giáo hoàng, các giám mục giáo phận, linh mục xứ, tu sĩ và giáo dân cũng cần phải là những nhà lãnh đạo như vậy ngày nay. Lời khuyên của Đức cha dành cho họ là gì?

Có rất nhiều điều tốt đẹp ở đất nước chúng ta, và tôi buồn vì Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã không nhìn thấy và trân trọng điều đó. Nhưng cũng đúng là chúng ta đã tạo ra nền văn hóa duy vật thành công nhất trong lịch sử. Trên thực tế, tôn giáo bị bóp nghẹt bởi một loạt các ham muốn và sự xao lãng của người tiêu dùng. Những mối quan tâm siêu nhiên cản trở việc tiêu dùng. Chúa không bị tấn công nhiều - mặc dù sự thù địch công khai đang diễn ra nhiều hơn bây giờ - mà bị phớt lờ và trở nên không liên quan.

Trong một hoặc hai thế hệ tiếp theo, chúng ta sẽ cần những người và nhà lãnh đạo ít háo hức đồng hóa hơn, chỉ trích nhiều hơn về những gì đất nước chúng ta đang trở thành và nghiêm túc và can đảm hơn nhiều về đức tin Công Giáo của họ.

Chúng ta được cho là những nhân chứng tích cực của Chúa Giêsu Kitô, chứ không phải là những người bạn đồng hành. Điều đó sẽ đòi hỏi một cuộc sống kỷ luật tự giáo dục bằng cách đắm mình vào Kinh thánh và chất liệu đọc Công Giáo hay, và đóng vai trò tích cực hơn trong các nhóm hỗ trợ đức tin. Chúng ta cần chú ý nhiều hơn đến những gì đang xảy ra trong Giáo hội và trên thế giới, và không ngại bày tỏ mối quan tâm của mình với các nhà lãnh đạo Giáo hội.
Và tất nhiên, tầm quan trọng của việc cầu nguyện, tôn thờ và các bí tích không thể bị cường điệu hóa. Chúng là nền tảng.