Solène Tadié, ký giả Pháp, có bài nhận định nhan đề “Why the Upcoming Conclave Will Be a Decisive Step for Europe”, nghĩa là “Tại sao Cơ Mật Viện sắp tới sẽ là bước đi quyết định đối với Âu Châu”. Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Khi các ngài bước vào Nhà nguyện Sistine để bầu người kế vị sứ vụ của Thánh Phêrô, các Hồng Y Âu Châu sẽ gánh trên vai trách nhiệm nặng nề về số phận của lục địa của các ngài, nơi đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có kể từ Giáo hội của những thế kỷ đầu tiên. Vào thời điểm mà một số người cho rằng Âu Châu có thể sớm trở nên không liên quan vì sự nổi bật ngày càng tăng của Nam bán cầu — nơi Giáo hội đang phát triển nhanh nhất — thì Âu Châu vẫn là trung tâm về mặt thể chế và thần học, một nhân tố chủ chốt trong kết quả của Cơ Mật Viện.
Với 53 trong số 135 Hồng Y có quyền bỏ phiếu hiện nay đến từ Âu Châu — một phần ba trong số đó là người Ý — các ưu tiên và mối quan tâm chung của các ngài sẽ không chỉ ảnh hưởng đến việc lựa chọn Đức Giáo Hoàng tiếp theo mà còn cả định hướng của Giáo hội trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng.
Tuy nhiên, ngày càng rõ ràng rằng khối Âu Châu không còn thống nhất nữa. Những chia rẽ về di sản cải cách của Đức Thánh Cha Phanxicô và phản ứng của Giáo hội đối với nhiều biểu hiện khác nhau của chủ nghĩa thế tục phản ánh những đường đứt gãy sâu sắc hơn về văn hóa và thần học. Các Hồng Y Âu Châu sẽ phải đối mặt với một hành động cân bằng khó khăn: bảo tồn các giáo lý và bản sắc truyền thống của Giáo hội trong khi thích nghi với thực tế xã hội mới.
Giải quyết vấn đề thế tục, lạm dụng tình dục, chia rẽ trong giáo hội
Một trong những mối quan tâm cấp bách nhất đối với các ngài sẽ là chủ nghĩa thế tục lan rộng và sự mất mát đáng kể của ảnh hưởng tôn giáo ở Âu Châu. Từng là trung tâm của thế giới Kitô giáo, Âu Châu hiện có những quốc gia mà số người tuyên bố rằng họ “không có tôn giáo” chiếm đa số. Nhìn chung, số người tham dự thánh lễ đã giảm mạnh kể từ những năm 1970 và ảnh hưởng đạo đức của Giáo hội đối với đời sống công cộng đã gần như hoàn toàn bị vô hiệu hóa, đặc biệt là ở các quốc gia như Pháp và Đức. Nhu cầu giải quyết những thách thức ngày càng tăng đối với các tổ chức tôn giáo và quyền tự do tôn giáo trong các xã hội thế tục này, nơi các phong trào ủng hộ sự sống hoạt động hợp pháp nhưng phải đối mặt với áp lực xã hội và chính trị gia tăng đe dọa sự tham gia của họ vào diễn ngôn công khai, có thể là ưu tiên chính đối với nhiều người trong số các Hồng Y.
Những xu hướng đáng báo động này đi kèm với một hiện tượng mới có ý nghĩa: sự gia tăng ngoạn mục về số lượng người trẻ tuổi được rửa tội trong các lễ Phục sinh tại một số quốc gia của Lục địa Cũ — trước hết là Pháp, Anh và Bỉ. Nhu cầu đi kèm với hiện tượng này một cách thích hợp để nó đơm hoa kết trái trong thời gian dài cũng không thoát khỏi sự chú ý của các Hồng Y cử tri, đặc biệt là khi các giám mục Pháp vừa tuyên bố sẽ tổ chức một hội đồng tỉnh để đáp ứng những thách thức của những người dự tòng mới từ Lễ Hiện xuống năm 2026 trở đi.
Các Hồng Y sẽ tìm kiếm một vị Giáo Hoàng có khả năng truyền cảm hứng cho sự tôn trọng của các nhà lãnh đạo Âu Châu và có thể nói chuyện với các thế hệ trẻ để tìm kiếm các điểm tham chiếu về đạo đức và bản sắc, theo cách phù hợp với ngôn ngữ và quy tắc ngày nay.
Hơn nữa, cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục vẫn là một vết thương lớn trong Giáo hội Âu Châu. Các vụ tai tiếng ở Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Bỉ và Ý đã làm tổn hại nghiêm trọng đến lòng tin của công chúng. Trong khi Đức Thánh Cha Phanxicô đưa ra một số cải cách, nhiều Hồng Y Âu Châu tin rằng cần có hành động quyết liệt hơn. Một số Hồng Y sẽ thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn, trong khi những vị khác có thể thận trọng hơn khi tiếp cận các cải cách cơ cấu sâu hơn, vì lo ngại điều này có thể tạo ra bầu không khí nghi ngờ quá mức và cuối cùng làm suy yếu chức linh mục và thẩm quyền của Giáo hội, hoặc thậm chí gây nguy hiểm cho ấn tín giải tội.
Câu hỏi về sự hiệp nhất bền vững của Giáo Hội Công Giáo cũng được nêu ra bởi Tiến Trình Công Nghị Đức gần đây, và có kế hoạch biến nó thành một hội đồng công đồng thường trực, thách thức một số giáo lý cốt lõi của Giáo hội liên quan đến tình dục, việc truyền chức cho phụ nữ và việc rao giảng của giáo dân, gây ra căng thẳng với Vatican. Thượng hội đồng về tính đồng nghị do Đức Giáo Hoàng Phanxicô khởi xướng từ năm 2021 đến năm 2024 đã làm tăng thêm sự chia rẽ ngày càng tăng giữa các giám mục Âu Châu về mức độ thẩm quyền mà các Giáo hội quốc gia nên có trong việc định hình thực hành Công Giáo, đây sẽ là một lĩnh vực quan tâm không thể tránh khỏi khác.
Đồng thời, việc định nghĩa lại các phong trào chính trị đang diễn ra trên khắp Âu Châu, đặc biệt được đánh dấu bằng sự nổi lên của các đảng dân túy cánh hữu, chắc chắn sẽ có tác động đến đời sống của các Giáo hội quốc gia. Với nhiều nhà lãnh đạo mới này công khai khẳng định đức tin Kitô giáo và sự đồng cảm của họ với Giáo Hội Công Giáo, nhiều Hồng Y có thể có xu hướng bầu một vị Giáo Hoàng có thể khéo léo tham gia đối thoại với họ và do đó duy trì ảnh hưởng của Tòa thánh mà không làm tổn hại đến tính độc lập và tính phổ quát của nó.
Cuối cùng, các Hồng Y chắc chắn sẽ ghi nhớ việc thực hiện trong tương lai của Tự Sắc Traditionis Custodes, áp đặt những hạn chế nghiêm ngặt đối với việc cử hành Thánh lễ La tinh truyền thống. Điều này đã gây ra rất nhiều căng thẳng giữa hàng giáo phẩm của Giáo hội và các cộng đồng địa phương, thường chủ yếu bao gồm những người trẻ tuổi, là tương lai của Kitô giáo.
Những động lực tương phản này đã thúc đẩy sự xuất hiện của ba khối chính sẽ định hình đường lối của các Hồng Y bỏ phiếu đối với Cơ Mật Viện.
Ba khối trong Hồng Y đoàn
Khối cải cách hoặc “ủng hộ Phanxicô” tìm kiếm sự tiếp nối với đường lối mục vụ của Đức Giáo Hoàng người Á Căn Đình, chủ yếu tập trung vào lòng thương xót, công lý xã hội và đối thoại liên tôn. Nhóm này cởi mở với các cải cách về các vấn đề như bao gồm các cặp đồng giới, quyền được rước lễ cho các cặp đã ly hôn và tái hôn, và sự tham gia nhiều hơn của giáo dân. Họ cũng ủng hộ việc thúc đẩy đại kết và đối thoại với Hồi giáo nhiều hơn. Các Hồng Y như Matteo Zuppi của Ý, José Tolentino de Mendonça của Bồ Đào Nha (cũng là Tổng trưởng Bộ Văn hóa và Giáo dục), Jean-Marc Aveline của Pháp và Grzegorz Ryś của Ba Lan nằm trong số đó. Họ có khả năng sẽ thúc đẩy sự tham gia nhiều hơn của Giáo hội vào xã hội hiện đại.
Mặt khác, khối bảo thủ ủng hộ sự rõ ràng về giáo lý và tính nhất quán về mặt đạo đức hơn là sự linh hoạt trong mục vụ. Nhóm này coi trọng sự phân quyền và sự tiến hóa về giáo lý, coi những thay đổi như vậy là mối đe dọa đối với sự hiệp nhất và thẩm quyền lịch sử của Giáo hội. Các ngài có thể sẽ ủng hộ việc làm rõ và sắp xếp lại các Tự Sắc khác nhau của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, vốn bị một bộ phận của Giáo hội thể chế và tín hữu coi là gây nhầm lẫn, như nhà Vatican học người Ý Andrea Gagliarducci gần đây đã chỉ ra. Các Hồng Y như Gerhard Müller từ Đức, Péter Erdő từ Hung Gia Lợi hoặc Wim Eijk từ Hòa Lan đại diện cho những nhân vật nổi bật trong nhóm này.
Khối cuối cùng, có thể được định nghĩa là những người ổn định thể chế, tập trung vào sự quản lý của Vatican và sự ổn định nội bộ. Nhóm này tìm cách cân bằng giữa truyền thống và sự linh hoạt trong mục vụ mà không đưa ra những thay đổi lớn về mặt cấu trúc. Các Hồng Y như Hồng Y Pietro Parolin người Ý, nguyên Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, Hồng Y Kurt Koch người Thụy Sĩ, nguyên Tổng trưởng Bộ Thúc đẩy Hiệp nhất Kitô giáo; và Hồng Y Claudio Gugerotti người Ý, nguyên Tổng trưởng Bộ Giáo hội Đông phương, đều nằm trong nhóm này. Cho dù là cấp tiến hay bảo thủ, những vị này về cơ bản được coi là thực dụng và có khả năng ủng hộ một vị Giáo Hoàng có khả năng đoàn kết các phe phái khác nhau trong Giáo hội và khôi phục lại uy tín của Vatican mà không đưa ra những cải cách mang tính đoạn tuyệt với quá khứ.
Duy trì trọng lượng thể chế của Âu Châu
Các Hồng Y cử tri Âu Châu, trong đó có 17 vị người Ý, có khả năng sẽ nỗ lực duy trì ảnh hưởng của mình trong việc quản lý Vatican, vì một Đức Giáo Hoàng mới từ Nam bán cầu có thể củng cố thêm sự thay đổi văn hóa do Đức Thánh Cha Phanxicô khởi xướng. Do đó, thách thức của các ngài sẽ là tìm một vị Giáo Hoàng có thể duy trì sức nặng về mặt thể chế của Âu Châu mà không làm ảnh hưởng đến động lực đang phát triển của Nam bán cầu.
Mặc dù vị Giáo Hoàng tiếp theo có thể không phải là người Âu Châu, nhưng phiếu bầu của các Hồng Y Âu Châu sẽ có sức nặng đáng kể. Các ngài sẽ muốn, với tư cách là người kế nhiệm mới của Thánh Phêrô, một người có khả năng củng cố sự rõ ràng về giáo lý và khôi phục uy tín của Giáo hội, đồng thời ứng phó với những thực tế xã hội và chính trị mới mà không gây mất lòng các phe phái chủ chốt. Không một ứng cử viên nào có thể đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn này, nhưng các ưu tiên của các Hồng Y Âu Châu sẽ có sức nặng lớn đối với chương trình nghị sự của vị Giáo Hoàng tiếp theo. Tất cả các rủi ro đều cao hơn, vì sự mất mát ảnh hưởng của Âu Châu được củng cố theo thời gian có thể thay đổi hoàn toàn bộ mặt của Giáo hội hoàn vũ.
Source:National Catholic Register