Một quan chức Hoa Kỳ khác đã tiếp kiến Đức Giáo Hoàng Leo tuần này, tất nhiên là Ngoại trưởng Marco Rubio. Và hai người đàn ông này có chung mối quan tâm đến các tác phẩm của người trùng tên gần đây nhất của vị Giáo hoàng, đó là Đức Leo XIII.
Thật vậy, như Michelle La Rosa đã lưu ý trong tuần này, chính Rubio là người với tư cách là một thượng nghị sĩ đã áp dụng các nguyên tắc được nêu trong Rerum Novarum và cố gắng sử dụng chúng làm nền tảng cho một cách tiếp cận mới đối với nền kinh tế Hoa Kỳ.
Trong một loạt các bài phát biểu và bài viết, Rubio đã ca ngợi các nguyên tắc của Rerum Novarum như một "con đường thứ ba" vô cùng cần thiết giữa chủ nghĩa xã hội và thị trường tự do không được kiểm soát và đã trình bày chi tiết về tầm nhìn của ông đối với điều ông gọi là "Chủ nghĩa tư bản vì ích chung".
Vài năm sau, như Michelle đã viết, Rubio hiện đang đứng ở vị trí cân bằng đáng lưu ý trong chính quyền Trump, vốn rõ ràng không đồng điệu với tư duy của Leo XIII hay XIV.
Nhưng liệu Bộ trưởng Ngoại giao có thể trở thành cầu nối giữa suy nghĩ của vị Giáo hoàng và tổng thống hay không — hoặc, nhìn về tương lai ba năm, liệu ông có thể xây dựng tầm nhìn cho đảng Cộng hòa hậu Trump có ý nghĩa hơn là MAGA?
Trên đây là tóm lược bài viết của Michelle La Rosa, trên The Pillar ngày 22 tháng 5 năm 2025
Bà viết: Hai tuần trước, vị giáo hoàng người Mỹ đầu tiên đã bước ra loggia nhìn ra Quảng trường Thánh Phêrô, lấy tên là Leo XIV.
Sau đó, ngài giải thích rằng ngài chọn cái tên đó phần lớn là vì mong muốn tiếp thu các nguyên tắc do Đức Giáo Hoàng Leo cuối cùng nêu ra trong Rerum Novarum và xem xét cách chúng áp dụng trong bối cảnh xã hội và kinh tế đương thời của thế giới.
Vài năm trước, một người Mỹ khác cũng đã nhắc đến Leo XIII trong bài phát biểu tại Washington, D.C., kêu gọi sử dụng các nguyên tắc nêu ra trong Rerum Novarum làm nền tảng cho một cách tiếp cận mới đối với nền kinh tế Hoa Kỳ.
Người đàn ông đó là Marco Rubio, người đầu tuần này, với tư cách là Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, đã gặp Đức Giáo Hoàng Leo XIV mới nhậm chức.
Trong bài phát biểu năm 2019 của mình, được trình bày tại Trường Kinh doanh Busch của Đại học Công Giáo Hoa Kỳ, Rubio đã cảnh báo rằng “[sự] ổn định kinh tế đối với các gia đình thuộc tầng lớp lao động không phải là một đặc điểm của nền kinh tế ngày nay”.
Rubio cho biết có một số yếu tố gây ra điều này, nhưng kết quả cuối cùng là sự suy giảm mạnh mẽ về “khả năng có được công việc đàng hoàng”.
Để giải quyết, ông đề xuất chuyển sang giáo lý xã hội của Giáo Hội Công Giáo để được hướng dẫn.
“Giáo hội nhấn mạnh đến nghĩa vụ đạo đức của người sử dụng lao động là tôn trọng người lao động không chỉ như phương tiện để kiếm lợi nhuận mà còn là con người và là thành viên có năng suất của cộng đồng và quốc gia của họ. Truyền thống này nhìn xa hơn các phạm trù đảng phái cũ kỹ của chúng ta và bắt nguồn chính trị của chúng ta vào một điều gì đó lớn hơn: phẩm giá bất khả xâm phạm của mỗi con người, công việc mà họ làm và cuộc sống gia đình mà công việc hỗ trợ”, Rubio cho biết.
Trong những tuần và tháng tiếp theo, Rubio đã trình bày chi tiết về các khái niệm này trong một loạt bài viết và cuộc phỏng vấn về điều ông gọi là "Chủ nghĩa tư bản vì ích chung".
Điểm then chốt trong khái niệm Chủ nghĩa tư bản vì ích chung của Rubio là ý tưởng rằng người lao động và doanh nghiệp đều có cả quyền và nghĩa vụ.
"[Các] doanh nghiệp có quyền kiếm lợi nhuận, nhưng họ cũng có nghĩa vụ tái đầu tư lợi nhuận đó một cách hiệu quả vì lợi ích của người lao động và toàn xã hội", ông nói. "Tương tự như vậy, người lao động có quyền chia sẻ lợi ích từ lợi nhuận mà họ đã giúp tạo ra".
Rubio kêu gọi công nhận "những gì thị trường xác định là hiệu quả nhất có thể không phải là tốt nhất cho nước Mỹ".
Ví dụ, ông nói, thị trường tự do không nhất thiết phải công nhận lợi ích xã hội của những bậc cha mẹ tham gia vào việc nuôi dạy con cái. Chính phủ nên can thiệp để lấp đầy khoảng trống, thông qua các chính sách như mở rộng tín dụng thuế cho trẻ em và chế độ nghỉ phép có lương cho cha mẹ.
Rubio ca ngợi các nguyên tắc của Rerum Novarum là "con đường thứ ba" vô cùng cần thiết giữa chủ nghĩa xã hội và thị trường tự do không được quản lý.
Những ý tưởng của ông đã khơi dậy một số sự quan tâm ban đầu. Chúng đã được đưa tin trên Forbes, Wall Street Journal và Washington Post. Chúng đã thu hút được phản hồi từ các nhà tư tưởng chính trị, những người vừa ca ngợi vừa chỉ trích các đề xuất của thượng nghị sĩ Florida.
Trong một khoảng thời gian ngắn vào cuối năm 2019, có vẻ như sẽ có một số cuộc thảo luận nghiêm túc về tư tưởng xã hội Công Giáo và nền kinh tế Hoa Kỳ.
Nhưng rồi năm 2020 ập đến. Đại dịch Covid đã khiến thế giới phải dừng lại đột ngột và thu hút sự chú ý của toàn bộ nền chính trị và kinh tế của quốc gia.
Cuộc thảo luận về Chủ nghĩa tư bản vì ích chung phần lớn đã lắng xuống. Với những mối quan tâm xã hội cấp bách hơn, có vẻ như thời điểm để Rerum Novarum được xem xét nghiêm túc trên chính trường Hoa Kỳ đã qua.
Nhưng điều đó có thể sắp thay đổi.
Việc bầu một giáo hoàng - giáo hoàng người Mỹ đầu tiên - người đã chọn Leo làm tên giáo hoàng của mình đã đưa những câu hỏi về ý nghĩa của giáo huấn xã hội của Giáo hội đối với xã hội và nền kinh tế của chúng ta ngày nay trở lại tâm điểm.
Và điều đó khiến Rubio rơi vào một vị thế đáng lưu ý, vào một thời điểm đáng lưu ý trong lịch sử Hoa Kỳ.
Đảng Cộng hòa đang trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng bản sắc lớn: Đảng Cộng hòa sẽ trông như thế nào trong kỷ nguyên hậu Trump?
Từ năm 2016, Donald Trump đã định hình lại Đảng Cộng hòa theo những cách đáng kể. Dưới sự lãnh đạo của ông, đảng đã đề xuất các sáng kiến mà cách đây không lâu được coi là trái ngược với các giá trị của Đảng Cộng hòa - từ IVF do người nộp thuế tài trợ cho đến kiểm soát giá thuốc theo toa.
Nhưng, trừ khi có nỗ lực xem xét lại Tu chính án thứ 22, nhiệm kỳ tổng thống của Trump đang dần kết thúc. Và khi nhiệm kỳ của ông kết thúc, Đảng Cộng hòa sẽ cần phải quyết định chính xác các giá trị của mình là gì - cả về mặt kinh tế và xã hội. Liệu đảng có tiếp tục theo quỹ đạo MAGA mà Trump đã vạch ra trong thập niên qua không? Hay sẽ quay lại với các lập trường và lý tưởng trước đây?
Những năm tới sẽ chứng kiến một cuộc chiến vì tương lai của Đảng Cộng hòa tại Hoa Kỳ.
Và trong cuộc tranh luận đó, Rubio có thể được định vị để đưa ra những lời dạy kinh tế đầu tiên của vị Giáo hoàng Hoa Kỳ trở về Hoa Kỳ
Nhưng liệu ông có làm vậy không?
Hiện tại, trở ngại quan trọng nhất đối với việc khôi phục lại cuộc thảo luận của ông về Rerum Novarum có thể là vai trò của Rubio trong chính quyền Trump.
Mặc dù đã chọn một Phó Tổng thống Công Giáo, nhưng tổng thống vẫn chưa đưa ra bất cứ dấu hiệu nào cho thấy ông thực sự quan tâm đến việc đưa giáo lý xã hội Công Giáo vào quá trình ra quyết định của mình, bằng chứng là những cuộc đụng độ của ông với các giám mục về các vấn đề như nhập cư và đề xuất thụ tinh trong ống nghiệm gần đây của ông. Và nếu Rubio muốn giữ công việc của mình trong chính quyền Trump, thì việc chống lại tổng thống có lẽ không phải là một bước đi khôn ngoan trong sự nghiệp vào thời điểm này.
Một lựa chọn có khả năng xảy ra hơn — và mang tính chiến lược hơn về mặt chính trị — là Rubio sẽ chờ đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2028.
Rubio là ứng cử viên nặng ký cho năm 2028.
Trước đây là đối thủ kiên quyết của Trump — người mà ông gọi là "kẻ lừa đảo" đang chiếm đoạt chủ nghĩa bảo thủ của Mỹ — Rubio cuối cùng đã đứng ra bảo vệ tổng thống, nhưng đưa ra những lý lẽ biện minh cho các chính sách của ông có thể hấp dẫn hơn đối với nhiều đối tượng hơn.
Rubio có khả năng thu hút cả những người Cộng hòa MAGA và không MAGA, điều này sẽ rất cần thiết đối với bất cứ ứng cử viên nào hy vọng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử trong Đảng Cộng hòa hậu Trump.
Ông cũng đã thể hiện khả năng làm việc với mọi người — ông là thành viên của Nhóm Bát Nhân Bang lưỡng đảng đã làm việc về cải cách nhập cư vào năm 2013 và ông đã đề xuất các giải pháp cho các vấn đề như chi phí chăm sóc sức khỏe và các khoản vay sinh viên — những vấn đề mà người Mỹ cho biết họ lo ngại, nhưng nhiều chính trị gia Cộng hòa dường như hài lòng khi làm ngơ. Điều này có thể giúp ông tiếp cận những người độc lập ôn hòa trong cuộc tổng tuyển cử.
Thách thức lớn nhất cho năm 2028 là xây dựng một cương lĩnh có thể thỏa mãn tất cả các phe phái chính trị khác nhau này cùng một lúc. Rubio hiểu rõ điều này hơn bất cứ ai.
Chủ nghĩa tư bản vì ích chung có thể không mang lại sức hấp dẫn rộng rãi cần thiết để đoàn kết Đảng Cộng hòa và cử tri Mỹ nói chung ngay sau nhiệm kỳ thứ hai của Trump.
Trên thực tế, có khả năng là thay vì đoàn kết các phe phái cử tri khác nhau, các đề xuất của Rubio về Chủ nghĩa tư bản vì ích chung có thể khiến mọi người ở mọi phía bị cô lập. Cả những người ủng hộ thị trường tự do lẫn những người ủng hộ các chương trình do chính phủ điều hành đều không đặc biệt hào hứng với ý tưởng về "con đường thứ ba" như đề xuất của thượng nghị sĩ Florida.
Và khi đại dịch Covid thu hút sự chú ý của cả nước vào năm 2020, nó đã đóng lại cuộc tranh luận có thể đã tinh chỉnh và điều chỉnh các vị trí của Rubio thành thứ gì đó dễ chấp nhận hơn đối với các nhóm công chúng Mỹ.
Biến Rerum Novarum thành một cương lĩnh có thể đoàn kết người Mỹ vào năm 2028 sẽ đòi hỏi phải thuyết phục những người có xuất thân tư tưởng khác nhau bước ra khỏi vùng an toàn chính trị của họ và thử một điều gì đó mới mẻ.
Trong một đảng phái chính trị — và một quốc gia — bị ảnh hưởng bởi sự phân cực và thù địch, thách thức lớn nhất đối với bất cứ ứng cử viên Đảng Cộng hòa nào sẽ là hàn gắn sự chia rẽ và đoàn kết các phe phái đối địch trong những năm tới.
Đây là một nhiệm vụ khó khăn. Nhưng không chỉ riêng nước Mỹ mới có.
Đức Giáo Hoàng Leo phải đối mặt với một nhiệm vụ tương tự khi ngài lãnh đạo một Giáo hội mệt mỏi vì chia rẽ, bị tổn thương bởi xung đột và bất hòa.
Và trong những ngày đầu của nhiệm kỳ giáo hoàng, Đức Giáo Hoàng Leo đã nói rõ rằng sự hợp nhất và hàn gắn sẽ là những chủ đề mà ngài hy vọng sẽ nhấn mạnh. Tất nhiên, nói thì dễ hơn làm, và Đức Giáo Hoàng sẽ cần tìm cách để tập hợp mọi người lại với nhau trong những tháng và năm tới.
Theo nghĩa đó, Rubio có thể đang ở vị thế tốt để theo dõi những nỗ lực của Đức Giáo Hoàng Leo trên mặt trận đó và học hỏi từ ngài.
Bản thân Rubio chưa bao giờ hoàn toàn từ bỏ khái niệm Chủ nghĩa tư bản vì ích chung, mặc dù phần lớn sự chú ý của ông đã chuyển sang nơi khác. Ý tưởng này đã xuất hiện trở lại trong cuốn sách năm 2023 của ông, "Những thập niên suy đồi".
Theo mọi biểu hiện, Rubio vẫn muốn có một cuộc thảo luận về Chủ nghĩa tư bản vì ích chung. Bây giờ ông có cơ hội trở thành người dẫn đầu cho cuộc thảo luận này trong triều đại giáo hoàng Leo XIV, nếu ông chọn nắm lấy nó.
Nếu Rubio nghiêm túc trong việc định hình tương lai của Đảng Cộng hòa và Hoa Kỳ thông qua lăng kính của Rerum Novarum, ông có thể tìm thấy ở Đức Giáo Hoàng Leo một hình mẫu và đồng minh.