LTS: Nhân việc giới thiệu về The Theology of the Body (Thần Học về Thân Xác), và Humanae Vitae (về Sự Sống Con Người), nay kính mời Quý độc giả của VietCatholic, tìm hiểu thêm một cách khái quát, sơ lược về “Gaudium et Spes,” đây là thứ 16 trong văn kiện của Công Đồng Chung Vaticăn II. Bài viết được trình bày dưới dạng trích dẫn ra nội dung chính của văn kiện, rồi sau đó đưa ra những nhận xét, bình phẩm.

“Tận đáy thẳm sâu trong lương tâm, con người mới khám phá ra một thứ luật lệ vốn dĩ không ràng buộc lên chính bản thân con người, thế nhưng nó buộc con người phải biết tuân phục.

Vì lẽ, những gì là đúng hay sai, không phải tùy thuộc vào việc chúng ta cảm thấy ăn năn, hối lỗi hay vì những ý kiến của chúng ta.

Tiếng nói đó, cứ mãi vang vọng, và khẩn thiết kêu mời con người hãy biết yêu thương, làm những điều thiện, và tránh để cho ma quỷ xúi ngược để bội phản với điều khẩn thiết đó, vào đúng những thời điểm gây go nhất, “Hãy làm điều này, và nên tránh xa tội lỗi.” Vì đối với con người, Thiên Chúa đã khắc sâu trong trái tim họ một thứ lề luật của chính Ngài.

Thiên Chúa nói với chúng ta. Lương tâm không phải là những gì chúng ta nghĩ, mà là những gì chúng ta biết lắng nghe và tự vấn mình. Thiên Chúa sẽ nghĩ gì về điều đó? Theo lẽ tự nhiên, chúng ta vẫn rất thường né tránh làm những điều thiện hảo, tốt đẹp. Chúng ta có một lòng hào hiệp theo bản chất tiềm ẩn bên trong, dẫu rằng chúng ta lầm lẫn trong những xét đoán của chúng ta về đâu chính là điều tốt đẹp, thiện hảo.

Phẩm giá của con người tùy thuộc vào việc con người tuân giữ lề luật này, chứ không phải, qua lề luật này, con người sẽ bị Thiên Chúa phán xét.

Do đó, con người phải biết tuân theo tiếng nói của lương tâm cho dẫu nó có vẽ sai trái, ngược đời.

Lương tâm của con người chính là một nền tảng hết sức bí mật cũng như là nơi thầm kính nhất của con người. Vì chính ở đó, con người được mãi độc với chính Thiên Chúa, để tiếng nói của Ngài cứ mãi văng vẵng từ đáy thẳm, tâm sâu. Bằng việc biết sống trọn và biết sống ngay thẳng với lương tâm, con người đã biết thực thi lề luật về tình yêu đối với Thiên Chúa, và với bà con hàng xóm, láng giềng.

Vì chưng, lương tâm không quyết định nên đâu là sự thật, mà trái lại, nó giúp cho con người biết khám phá ra được đâu chính là sự thật, vì suy cho cùng, sự thật luôn luôn lúc nào cũng khách quan.

Biết sống thực và trung tín với lương tâm, những người Kitô giáo được liên kết với nhau trong việc kiếm tìm ra sự thật, và những giải pháp đúng đắn, thích hợp cho rất nhiều các vấn nạn có liên quan đến đạo đức, luân lý, vốn cứ mãi bộc phát luôn trong từng đời sống cá nhân của con người và trong những mối quan hệ xã hội. Vì thế, lương tâm con người càng đúng đắn và thẳng ngay bao nhiêu, thì càng ngày càng có nhiều người và nhiều nhóm đoàn thể biết biến những sự chọn lựa và những thách thử mù mờ, ngu muội thành những tiêu chuẩn đúng đắn khách quan của luân lý đạo đức.

Khi chúng ta muốn khám phá ra sự thật, chúng ta cần phải biết tiếp cận với tất cả mọi người, từ nhiều góc cạnh, để qua đó sự thật được phơi bày. Mê tín, mù quáng hay dễ tin vào những điều thất thiệt, vốn dĩ, là những bẩy giăng của tội lỗi, của ma quỷ. Trách nhiệm của chúng ta là phải biết lắng nghe tiếng nói của lương tâm khi chúng ta cầu nguyện, và làm tất cả những điều tốt đẹp, thiện hảo hòng để khai mở tâm trí của chúng ta.

Tuy nhiên cũng có lúc lương tâm con người bị lạc lối vì sự ngu muội không thể tránh khỏi, thế nhưng, con người không đánh mất đi phẩm giá của chính mình.

Có thể những hiểu biết của chúng ta bị thiên lệch hay vì tánh danh dự. Thậm chí ngay cả những tên tội phạm cũng còn biết nhận ra được đâu là phải và đâu là trái. Chúng ta đều cảm nghiệm được rằng hình phạt sẽ được áp dụng và đè nặng lên chúng ta khi chúng ta làm điều gì đó sai trái, nghịch lổi công bằng.

Do thế, nếu con người biết tìm hiểu, biết học hỏi, và nhạy bén nhận ra được đâu là điều tốt và đâu là sự thật, thì khi đó, lương tâm con người không thể dễ dàng bị ma quỷ cám dỗ, hay lấn áp.”

Qua đời sống cầu nguyện liên lũy, qua việc biết lắng nghe, qua việc kiếm tìm và tôn trọng những người lãnh đạo đáng kính trong đạo lẫn đời, thì khi đó, con người sẽ lãnh nhận được vô vàn ơn huệ của Thiên Chúa ban, và đó cũng là những dấu chỉ cho thấy thần khí của Chúa Thánh Thần đang hiện diện một cách sung mãn nơi người đó.

Và để kết thúc, xin giới thiệu bài thơ của John Henry Newman (về việc Giáo Hội cần phải hướng dẫn lương tâm của con người chúng ta, vì lẽ, đó là điều hết sức cần và cấp thiết)

“Giác quan để nhận biết đâu là phải và đâu là trái, vốn dĩ là một yếu tố nền tảng trong tôn giáo, thế nhưng

sao nó lại quá mong manh, sao nó lại quá chập chờn, khuất ẩn,

sao nó lại quá lúng túng, sao nó lại quá mập mờ, lầm lạc

sao nó lại quá tinh tế trong những cách phương tranh cãi

sao nó lại quá cảm kích bởi sự học hỏi, tìm tòi

sao nó lại quá thiên về niềm tự hào và sự mê say

sao nó lại quá lảo đảo, run rẩy trên bước cùng

để qua cuộc tranh đấu sinh tồn giữa những cách phương thi thực và những chiến thắng của sự thông minh con người,

giác quan này lại một lần nữa là thầy dạy cao nhất trong số các nhà thông thái dẫu rằng nó ít được tỏa sáng,

và Giáo Hội, cùng Đức Thánh Cha, và các phẩm trật của Ngài, lại chính là Mục Đích của Thiên Chúa, và

là nguồn cung cấp cho một đòi hỏi hết sức cấp thiết này để giác quan đó biết lắng nghe và nhận biết ra được sự thật và tình yêu của Thiên Chúa.”