Victoria Cardiel thuộc hãng tin CNA, ngày 13 tháng 6 năm 2025 cho hay: Đức Giáo Hoàng Leo XIV tuyên bố rằng “hình thức nghèo đói nghiêm trọng nhất là không biết đến Thiên Chúa” và việc có Người đồng hành cùng chúng ta trên hành trình cuộc sống giúp chúng ta đặt của cải vật chất vào đúng viễn ảnh, bởi vì “chúng ta khám phá ra kho báu thực sự mà chúng ta cần”.
“Sự giàu có thường gây thất vọng và có thể dẫn đến những tình huống nghèo đói bi thảm — trên hết là sự nghèo đói xuất phát từ việc không nhận ra nhu cầu của chúng ta đối với Thiên Chúa và từ nỗ lực sống mà không có Người”, Đức Giáo Hoàng lưu ý.
Đức Thánh Cha đã đưa ra những nhận xét này trong thông điệp của ngài, được Phòng báo chí Vatican công bố vào ngày 13 tháng 6, cho Ngày Người nghèo Thế giới lần thứ chín, sẽ được tổ chức vào Chủ Nhật, ngày 16 tháng 11.
Giống như Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã làm khi lên án sự thờ ơ hoàn cầu hóa, Đức Giáo Hoàng Leo đã cảnh cáo về nguy cơ "trở nên chai đá và cam chịu" trước những hình thức nghèo đói mới.
Do đó, ngài đã định hình trách nhiệm xã hội trong việc thúc đẩy lợi ích chung, đặc trưng của Giáo Hội Công Giáo, dựa trên "hành động sáng tạo của Thiên Chúa, mang đến cho mọi người một phần trong các của cải của trái đất", và giống như những của cải này, "thành quả lao động của con người phải được mọi người tiếp cận một cách bình đẳng ".
Đức Giáo Hoàng đã trích dẫn Thánh Augustinô về chủ đề này: "Bạn cho người đói bánh mì; nhưng sẽ tốt hơn nếu không ai đói, để bạn không cần phải cho đi. Bạn cho người trần truồng mặc quần áo, nhưng nếu tất cả mọi người đều được mặc quần áo thì đâu cần phải cung cấp sự thiếu hụt này".
Đức Thánh Cha đã nói rõ rằng việc giúp đỡ người nghèo là “một vấn đề công lý trước khi là vấn đề bác ái”. Ngài cũng lưu ý rằng khi chúng ta gặp những người nghèo hoặc bần cùng, đôi khi “chúng ta cũng có thể có ít hơn trước và mất đi những gì từng có vẻ an toàn: một ngôi nhà, đủ thức ăn cho mỗi ngày, tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe và giáo dục tốt, thông tin, tự do tôn giáo và tự do ngôn luận”.
Đối với Đức Giáo Hoàng, Ngày Thế giới Người nghèo nhằm nhắc nhở Giáo hội rằng người nghèo “là trọng tâm của mọi hoạt động mục vụ của chúng ta”, không chỉ của “công tác từ thiện mà còn của thông điệp mà Giáo hội tôn vinh và công bố”.
“Thiên Chúa đã gánh lấy sự nghèo khó của họ để làm giàu cho chúng ta thông qua giọng nói, câu chuyện và khuôn mặt của họ”, ngài lưu ý trong thông điệp mà ngài ký ngày 13 tháng 6, ngày lễ Thánh Anthony thành Padua, vị thánh bổn mạng của người nghèo.
Trên thực tế, trong văn bản, ngài đã nói rõ rằng người nghèo “không phải là sự xao lãng đối với Giáo hội mà là những anh chị em yêu dấu của chúng ta”. Theo nghĩa này, ngài nhấn mạnh rằng “bằng cuộc sống, lời nói và sự khôn ngoan của họ, họ đã đưa chúng ta tiếp xúc với chân lý của Tin mừng”.
Trong thông điệp của ngài, Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng người nghèo không chỉ là “người thụ hưởng” việc chăm sóc mục vụ của Giáo hội mà còn định nghĩa họ là “chủ thể sáng tạo” thách thức chúng ta “tìm ra những cách mới để sống Tin mừng ngày nay”.
Theo cách này, ngài chỉ ra rằng mọi hình thức nghèo đói đều là lời kêu gọi “trải nghiệm Tin mừng một cách cụ thể và đưa ra những dấu chỉ hy vọng hữu hiệu”.
Đức Thánh Cha lưu ý rằng những người không có nguồn lực có thể trở thành chứng nhân của “một niềm hy vọng mạnh mẽ và kiên định, chính vì họ hiện thân cho niềm hy vọng đó giữa sự bất trắc, nghèo đói, bất ổn và bị gạt ra ngoài lề”.
“Họ không thể dựa vào sự an toàn của quyền lực và của cải; ngược lại, họ phải chịu sự thương xót của chúng và thường là nạn nhân của chúng. Hy vọng của họ nhất thiết phải được tìm kiếm ở nơi khác”, ngài nói thêm.
Do đó, ngài chỉ ra rằng khi Thiên Chúa được đặt ở trung tâm như là “hy vọng đầu tiên và duy nhất của chúng ta”, thì đó chính là lúc “chúng ta cũng chuyển từ những hy vọng thoáng qua sang một hy vọng lâu dài”.
Sự phân biệt đối xử tệ nhất mà người nghèo phải chịu là “thiếu sự chăm sóc về mặt tinh thần”
Đức Giáo Hoàng đã trích dẫn thông điệp Evangelii Gaudium của vị tiền nhiệm, Đức Giáo Hoàng Phanxicô, người đã tuyên bố rằng sự phân biệt đối xử tệ nhất mà người nghèo phải chịu là “thiếu sự chăm sóc về mặt tinh thần”.
“Đây là quy tắc của đức tin và bí quyết của hy vọng: Tất cả của cải trên trái đất này, các thực tại vật chất, thú vui trần tục, thịnh vượng kinh tế, dù quan trọng đến đâu, cũng không thể mang lại hạnh phúc cho trái tim chúng ta”, ngài nhấn mạnh.
Đức Thánh Cha cũng suy gẫm về “mối quan hệ tuần hoàn” tồn tại giữa ba nhân đức đối thần: đức tin, đức cậy và đức mến. “Hy vọng được sinh ra từ đức tin, đức tin nuôi dưỡng và duy trì đức tin trên nền tảng của đức mến, mẹ của mọi nhân đức. Tất cả chúng ta đều cần đức mến, ở đây và bây giờ”, ngài nói.
Do đó, Đức Giáo Hoàng Leo khẳng định rằng đức mến là một thực tế “thu hút chúng ta và hướng dẫn các quyết định của chúng ta hướng tới lợi ích chung” và chỉ ra rằng “những người thiếu đức mến không chỉ thiếu đức tin và hy vọng; họ còn cướp mất hy vọng của những người lân cận”.
Đề cập cụ thể đến niềm hy vọng của Kitô giáo mà Lời Chúa công bố, ngài lưu ý rằng đó là “sự chắc chắn ở mọi bước của hành trình cuộc sống” vì nó không phụ thuộc vào sức mạnh của con người “mà phụ thuộc vào lời hứa của Thiên Chúa, Đấng luôn trung thành”.
Vì lý do này, ngài nói rằng các Ki-tô hữu, ngay từ đầu, đã tìm cách đồng nhất hy vọng với biểu tượng của mỏ neo, mang lại sự ổn định và an toàn. “Giữa những thử thách của cuộc sống, hy vọng của chúng ta được truyền cảm hứng từ sự chắc chắn vững vàng và an tâm của tình yêu Thiên Chúa, được Chúa Thánh Thần đổ vào lòng chúng ta. Hy vọng đó không làm chúng ta thất vọng”, ngài nhắc lại.
Bác ái là điều răn xã hội lớn nhất của Giáo hội
Do đó, Đức Leo nhấn mạnh rằng lời kêu gọi hy vọng trong Kinh thánh bao hàm “bổn phận gánh vác trách nhiệm của chúng ta trong lịch sử, mà không do dự”, lưu ý rằng “thực tế, bác ái là điều răn xã hội lớn nhất”, như đã nêu trong số 1889 của Sách Giáo lý Giáo Hội Công Giáo.
Vị Giáo hoàng giải thích rằng “nghèo đói có những nguyên nhân mang tính cấu trúc cần phải được giải quyết và loại bỏ. Trong khi đó, mỗi người chúng ta được kêu gọi đưa ra những dấu hiệu hy vọng mới để làm chứng cho lòng bác ái Kitô giáo, giống như nhiều vị thánh đã làm trong nhiều thế kỷ”.
Đối với Đức Giáo Hoàng, bệnh viện và trường học là những tổ chức được thành lập để tiếp cận những người dễ bị tổn thương và thiệt thòi nhất, và chúng “nên là một phần trong chính sách công của mọi quốc gia”. Tuy nhiên, ngài than thở rằng “chiến tranh và bất bình đẳng thường ngăn cản điều này xảy ra”.
Ngài cũng nêu bật những ví dụ cụ thể về hy vọng như “các nhà tập thể, cộng đồng cho trẻ vị thành niên, các trung tâm lắng nghe và chấp nhận, bếp ăn từ thiện, nơi trú ẩn cho người vô gia cư và trường học cho học sinh có thu nhập thấp”.
Và ngài nói thêm: “Có bao nhiêu dấu hiệu hy vọng thầm lặng này thường bị bỏ qua nhưng lại rất quan trọng để gạt bỏ sự thờ ơ của chúng ta và truyền cảm hứng cho những người khác tham gia vào nhiều hình thức công tác tình nguyện khác nhau!”
Cuối cùng, ngài kêu gọi thúc đẩy việc phát triển các chính sách để chống lại “các hình thức nghèo đói cũ và mới, cũng như thực hiện các sáng kiến mới để hỗ trợ và giúp đỡ những người nghèo nhất trong số những người nghèo”.
“Lao động, giáo dục, nhà ở và sức khỏe là nền tảng của một nền an ninh không bao giờ đạt được bằng vũ khí. Tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với những sáng kiến đã có và những nỗ lực được thể hiện hàng ngày trên bình diện quốc tế bởi rất nhiều nam nữ thiện chí”, ngài nói.