Theo Charles Collins của tạp chí mạng Crux, ngày 7 tháng 6 năm 2025, đối với Đức Giáo Hoàng Leo XIV, sự hiệp nhất của Kitô giáo sẽ không "chủ yếu là thành quả của những nỗ lực của riêng chúng ta, cũng không được hiện thực hóa thông qua bất cứ mô hình hay bản thiết kế nào được hình thành trước".
Phát biểu vào thứ Bảy trước các thành viên của Hội thảo chuyên đề "Ni-xê-a và Giáo hội Thiên niên kỷ thứ ba: Hướng tới sự hiệp nhất Công Giáo-Chính thống giáo" - do Œcumenicum, Viện Nghiên cứu Đại kết của Angelicum và Hiệp hội Thần học Chính thống giáo Quốc tế đồng tổ chức - Đức Giáo Hoàng cho biết sự hiệp nhất sẽ là một món quà được nhận theo ý muốn của Chúa Kitô và thông qua hoạt động của Chúa Thánh Thần.
Hội nghị đại kết kéo dài bốn ngày được tổ chức để đánh dấu kỷ niệm 1,700 năm Công đồng Ni-xê-a đầu tiên, công đồng đầu tiên trong số 21 công đồng đại kết được Giáo Hội Công Giáo công nhận.
Vào đầu hội nghị, Đức Hồng Y Kurt Koch – Tổng trưởng Bộ Thúc đẩy Hiệp nhất Kitô giáo – cho biết Công đồng Ni-xê-a đầu tiên có ý nghĩa quan trọng đối với phong trào đại kết.
“Việc khôi phục sự hiệp nhất của Giáo hội đòi hỏi phải có sự đồng thuận về nội dung cốt lõi của đức tin Kitô giáo, không chỉ giữa các Giáo hội và cộng đồng giáo hội ngày nay, mà còn phải tiếp nối Giáo hội truyền thống, và trên hết là với nguồn gốc tông đồ của nó”, Đức Hồng Y cho biết.
“Công đồng Ni-xê-a diễn ra vào thời điểm Kitô giáo chưa bị chia rẽ bởi quá nhiều cuộc ly giáo sau đó; do đó, tín điều của nó được tất cả các Giáo hội Kitô giáo và cộng đồng giáo hội chia sẻ, thống nhất họ trong một lời tuyên tín chung cho đến ngày nay. Không thể đánh giá thấp tầm quan trọng đại kết của nó”, Đức Hồng Y Koch phát biểu tại lễ khai mạc hội nghị.
Công đồng chung đầu tiên diễn ra vào năm 325, và chống lại tà giáo Ariô, phủ nhận thiên tính thực sự của Chúa Giêsu Kitô.
Đây là lý do tại sao Kinh Tin Kính Ni-xê-a được đọc vào mỗi Chúa Nhật trong Thánh lễ – tuyên bố rằng Chúa Giêsu là “Thiên Chúa bởi Thiên Chúa, ánh sáng bởi ánh sáng, Thiên Chúa thật bởi Thiên Chúa thật, được sinh ra mà không phải được tạo thành, đồng bản thể với Chúa Cha”.
Vào thứ Bảy, Đức Giáo Hoàng Leo đã nói với những người tham dự rằng Công đồng Ni-xê-a “không chỉ là một sự kiện của quá khứ, mà là một la bàn phải tiếp tục hướng dẫn chúng ta đến sự hiệp nhất hữu hình hoàn toàn của tất cả các Kitô hữu”.
“Công đồng chung đầu tiên là nền tảng cho hành trình chung mà Công Giáo và Chính thống giáo đã cùng nhau thực hiện kể từ Công đồng Vatican II. Đối với các Giáo hội Đông phương, nơi cử hành lễ kỷ niệm của mình trong lịch phụng vụ, Công đồng Ni-xê-a không chỉ là một Công đồng trong số những Công đồng khác hoặc là Công đồng đầu tiên trong một loạt Công đồng, mà là Công đồng tuyệt vời nhất, công bố chuẩn mực của đức tin Kitô giáo, lời tuyên xưng đức tin của 318 Giáo phụ [các giám mục tham dự công đồng]”, ngài nói.
“Tôi tin rằng bằng cách quay trở lại Công đồng Ni-xê-a và cùng nhau rút ra từ nguồn chung này, chúng ta sẽ có thể nhìn nhận dưới một góc độ khác những điểm vẫn còn chia rẽ chúng ta”, Đức Leo nói.
“Thông qua đối thoại thần học và với sự giúp đỡ của Chúa, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về mầu nhiệm hiệp nhất chúng ta. Bằng cách cùng nhau cử hành đức tin Ni-xê-a này và cùng nhau công bố đức tin này, chúng ta cũng sẽ tiến tới việc khôi phục sự hiệp thông trọn vẹn giữa chúng ta”, Đức Giáo Hoàng nói thêm.
Đức Giáo Hoàng Leo lưu ý rằng Công đồng Ni-xê-a “đã mở ra một con đường đồng nghị để Giáo hội noi theo” khi giải quyết các vấn đề thần học và giáo luật ở bình diện hoàn cầu.
“Sự đóng góp của các đại biểu anh em từ các Giáo hội và cộng đồng giáo hội Đông và Tây cho Thượng hội đồng gần đây về tính đồng nghị được tổ chức tại Vatican là một động lực có giá trị để suy gẫm sâu sắc hơn về bản chất và thực hành của tính đồng nghị”, ngài nói.
Đức Giáo Hoàng cũng đề cập đến những nỗ lực tìm ra một ngày thống nhất để cử hành lễ Phục sinh giữa các Giáo hội phương Tây và phương Đông.
“Thật đáng buồn, sự khác biệt trong lịch của họ không còn cho phép các Ki-tô hữu cùng nhau cử hành lễ quan trọng nhất trong năm phụng vụ, gây ra các vấn đề mục vụ trong cộng đồng, chia rẽ các gia đình và làm suy yếu uy tín của lời chứng của chúng ta về Tin mừng”, Đức Leo nói.
“Năm nay, khi mọi Ki-tô hữu đều cử hành Lễ Phục sinh vào cùng một ngày, tôi xin tái khẳng định sự cởi mở của Giáo Hội Công Giáo trong việc theo đuổi một giải pháp đại kết ủng hộ việc cử hành chung lễ Phục sinh của Chúa và do đó mang lại sức mạnh truyền giáo lớn hơn cho việc rao giảng danh Chúa Giêsu và sự cứu rỗi sinh ra từ đức tin vào chân lý cứu độ của Tin mừng”, ngài nói.
Tháng trước, Đức Leo đã gặp Thượng phụ Đại kết Bartholomew I và đồng ý gặp nhau tại Ni-xê-a – nằm ở nơi hiện là Thổ Nhĩ Kỳ – vào cuối tháng 11, gần Lễ Thánh Anrê.
Diễn Từ Của Đức Thánh Cha Gửi Các Người Tham Gia Hội Thảo “Ni-Xê-A Và Giáo Hội Của Thiên Niên Kỷ Thứ Ba:
Hướng tới sự hiệp nhất giữa Công Giáo và Chính thống giáo”
Tổ Chức Tại Đại Học Giáo Hoàng Thánh Thomas Aquinas [4-7 Tháng 6 Năm 2025]
Bình an cho anh chị em!
Thưa Đức Hồng Y,
Quý Đức Hồng Y,
Quý Giáo sư,
Các Anh Chị Em thân mến trong Chúa Kitô,
Tôi nồng nhiệt chào đón tất cả anh chị em, những người đang tham gia Hội thảo “Ni-xê-a và Giáo hội Thiên niên kỷ thứ ba: Hướng tới sự hiệp nhất Công Giáo-Chính thống giáo”, do Œcumenicum — Viện Nghiên cứu Đại kết của Angelicum — và Hiệp hội Thần học Chính thống giáo Quốc tế phối hợp tổ chức. Tôi đặc biệt gửi lời chào đến các đại diện của các Giáo hội Chính thống giáo và Chính thống giáo Đông phương, nhiều người trong số các vị đã vinh dự có mặt tại Thánh lễ khai mạc Triều Giáo hoàng của tôi.
Trước khi tiếp tục bài phát biểu chính thức của mình, tôi chỉ muốn xin lỗi vì đã hơi muộn và cũng mong anh chị em kiên nhẫn với tôi. Tôi mới nhậm chức chưa được một tháng, vì vậy còn rất nhiều kinh nghiệm học tập. Nhưng tôi rất vui khi được ở đây với anh chị em sáng nay.
Tôi rất vui khi thấy Hội thảo này hướng đến tương lai một cách kiên quyết. Công đồng Ni-xê-a không chỉ là một sự kiện trong quá khứ mà còn là la bàn phải tiếp tục hướng dẫn chúng ta hướng tới sự hiệp nhất hữu hình trọn vẹn của các Kitô hữu. Công đồng chung đầu tiên là nền tảng cho hành trình chung mà Công Giáo và Chính thống giáo đã cùng nhau thực hiện kể từ Công đồng Vatican II. Đối với các Giáo hội Đông phương, nơi việc cử hành lễ kỷ niệm của mình trong lịch phụng vụ, Công đồng Ni-xê-a không chỉ là một Công đồng trong số những Công đồng khác hoặc là Công đồng đầu tiên trong một loạt Công đồng, mà là Công đồng tuyệt vời nhất, công bố chuẩn mực của đức tin Kitô giáo, lời tuyên xưng đức tin của “318 Giáo phụ”.
Ba chủ đề trong Hội thảo của anh chị em đặc biệt liên quan đến hành trình chung của chúng ta. Đầu tiên là đức tin của Ni-xê-a. Như Ủy ban Thần học Quốc tế đã quan sát trong Văn kiện gần đây của mình nhân kỷ niệm 1700 năm Công đồng Ni-xê-a, năm 2025 đại diện cho "một cơ hội vô giá để nhấn mạnh rằng, những gì chúng ta có chung mạnh mẽ hơn nhiều, về mặt định lượng và định phẩm, so với những gì chia rẽ chúng ta. Cùng nhau, chúng ta tin vào Thiên Chúa Ba Ngôi, vào Chúa Kitô là con người thực sự và là Thiên Chúa thực sự, và vào sự cứu rỗi qua Chúa Giêsu Kitô, theo Kinh thánh được đọc trong Giáo hội và dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Cùng nhau, chúng ta tin vào Giáo hội, phép rửa tội, sự phục sinh của người chết và sự sống vĩnh cửu." (Chúa Giêsu Kitô, Con Thiên Chúa, Đấng Cứu Độ, số 43). Tôi tin rằng bằng cách quay trở lại Công đồng Ni-xê-a và cùng nhau rút ra từ nguồn chung này, chúng ta sẽ có thể nhìn nhận dưới một góc độ khác những điểm vẫn còn chia rẽ chúng ta. Thông qua đối thoại thần học và với sự giúp đỡ của Chúa, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về mầu nhiệm hợp nhất chúng ta. Bằng cách cùng nhau cử hành đức tin Ni-xê-a này và cùng nhau tuyên bố đức tin đó, chúng ta cũng sẽ tiến tới việc khôi phục sự hiệp thông trọn vẹn giữa chúng ta.
Chủ đề thứ hai của Hội thảo của anh chị em là tính đồng nghị. Công đồng Ni-xê-a đã khai mạc một con đường đồng nghị để Giáo hội đi theo khi giải quyết các vấn đề thần học và giáo luật ở bình diện phổ quát. Sự đóng góp của các đại biểu anh em từ các Giáo hội và cộng đồng giáo hội Đông và Tây cho Thượng hội đồng gần đây về tính đồng nghị được tổ chức tại Vatican là một động lực có giá trị để suy gẫm sâu hơn về bản chất và thực hành của tính đồng nghị. Tài liệu cuối cùng của Thượng hội đồng lưu ý rằng "đối thoại đại kết là nền tảng để phát triển sự hiểu biết của chúng ta về tính đồng nghị và sự hiệp nhất của Giáo hội" và tiếp tục khuyến khích phát triển "các thực hành đồng nghị đại kết, bao gồm các hình thức tham vấn và phân định về các vấn đề cùng quan tâm và cấp bách" (Vì một Giáo hội đồng nghị: Hiệp thông, Tham gia, Sứ mệnh, số 138). Tôi hy vọng rằng việc chuẩn bị và kỷ niệm chung lễ kỷ niệm 1,700 năm Công đồng Ni-xê-a sẽ là một dịp quan phòng “để đào sâu và cùng nhau tuyên xưng đức tin của chúng ta vào Chúa Kitô và đưa vào thực hành các hình thức đồng nghị giữa các Kitô hữu thuộc mọi truyền thống” (xem ibid., n. 139).
Hội thảo Chuyên đề có chủ đề thứ ba liên quan đến ngày lễ Phục sinh. Như chúng ta đã biết, một trong những mục tiêu của Công đồng Ni-xê-a là thiết lập một ngày lễ Phục sinh chung để thể hiện sự hiệp nhất của Giáo hội trên khắp oikoumene [thế giới]. Đáng buồn thay, sự khác biệt trong lịch của họ không còn cho phép các Kitô hữu cùng nhau cử hành lễ quan trọng nhất của năm phụng vụ, gây ra các vấn đề mục vụ trong các cộng đồng, chia rẽ các gia đình và làm suy yếu tính khả tín của chứng tá của chúng ta đối với Tin Mừng. Một số giải pháp cụ thể đã được đề xuất, trong khi tôn trọng nguyên tắc của Công đồng Ni-xê-a, sẽ cho phép các Kitô hữu cùng nhau cử hành “Lễ của các lễ”. Trong năm nay, khi tất cả các Kitô hữu cử hành lễ Phục sinh vào cùng một ngày, tôi xin tái khẳng định sự cởi mở của Giáo Hội Công Giáo theo đuổi một giải pháp đại kết ủng hộ việc cử hành chung về sự phục sinh của Chúa và do đó mang lại sức mạnh truyền giáo lớn hơn cho việc rao giảng của chúng ta về "danh Chúa Giêsu và sự cứu rỗi sinh ra từ đức tin vào chân lý cứu rỗi của Tin mừng" (Diễn văn gửi các Hội Truyền giáo Giáo hoàng, ngày 22 tháng 5 năm 2025).
Anh chị em thân mến, vào đêm trước Lễ Hiện xuống này, chúng ta hãy nhớ rằng sự hiệp nhất mà các Kitô hữu mong muốn sẽ không phải là thành quả chủ yếu của những nỗ lực của riêng chúng ta, cũng không được hiện thực hóa thông qua bất cứ mô hình hay bản thiết kế nào được hình thành trước. Thay vào đó, sự hiệp nhất sẽ là một món quà nhận được "như Chúa Kitô muốn và bằng những phương tiện mà Người muốn" (Lời cầu nguyện cho sự hiệp nhất của Cha Paul Couturier), thông qua hoạt động của Chúa Thánh Thần. Và vì vậy, vào thời điểm này, tôi muốn mời tất cả anh chị em đứng lên để chúng ta có thể cùng nhau cầu nguyện để cầu xin món quà hiệp nhất của Chúa Thánh Thần. Lời cầu nguyện mà tôi sẽ đọc là lời cầu xin sự hiệp nhất của Chúa Thánh Thần trong một lời cầu nguyện được rút ra từ truyền thống phương Đông:
“Lạy Vua Thiên Đàng, Đấng An Ủi, Thánh Thần Chân Lý,
Đấng hiện diện ở khắp mọi nơi và lấp đầy mọi vật;
Kho tàng Phước lành và Đấng ban Sự sống,
Hãy đến và ngự trong chúng con, và thanh tẩy chúng con khỏi mọi sự ô uế,
và cứu rỗi linh hồn chúng con, hỡi Đấng Nhân Lành.” Amen.
Chúa ở cùng anh chị em. Phước lành của Thiên Chúa Toàn Năng, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần giáng xuống trên anh chị em và ở lại với anh chị em mãi mãi. Amen. Cảm ơn anh chị em rất nhiều.